Vínland - 01.09.1902, Blaðsíða 6

Enska.r Bækur.
The Thrai.i. of Leif the LutKY, by
Ottilie A. Liljencrantz, McClurg& Co.,
Cbicago, 1902.
Ekki er það fyrir þá sök, að saga þessi
beri sérstaklega af öðrum enskum skáld-
sögum, sem út hafa komið nýlega, að
hennar er hér getið, heldur sökum þess,
hve efnið er hugðnæmt oss íslendingum.
Bókin hefur fengið mikið lof i hérlend-
um tímaritum, ef til vill meira en hún á
skilið. Höi'undurinn er sænsk stúlka í
Ohicago, og er þetta fyrsta bókin, er hún
hefur samið. Bókin ber með sór, að
höfundurinn hefur lesið mikið í hinum
fornu norræuu bókmentum og sett sig
all-vel inn í lífið á víkinga-öldinni.
Þrjátíu kapitular eru í sögunni og framan
við pá alla eru erindi úr Hávamálum,
þt'dd á ensku af þeim Pau) du Chaillu og
prófessor Hasmus B. Anderson. En á
undan tveimur kapitulunuui eru þættir
úr Flatejjarbók
Sagan er látin fara fram í Noregi,
Grænlandi og Vínlaudi. Það er á dögum
Olafs konungs Tryggvasonar. Norrænir
víkingar hafa rænt í Englandi og tekið
þar til fanga göfugan jarlssou, Alwin að
nafni, ogliaít liann meðsérheim til Nor-
egs. Þar er liann seidur mansali og verða
eiganda skifti á honum hvað eltir annað
uuz hann er keyptur handa Leiii hepna
Eiríkssyni, sem er hirðmaður Olaís kon-
ungs og situr í Þrándlieimi með víkiuga
sveit. Leifur er hinn mesti snillingur og
ber af öllum Noregs köppum. Þræliinn
enski uuir illa liag sínum. Hann verður
að þola alls konar skapraunir af mönn-
um Leifs, en er þó göfugastur peirra
allra. Að eius einn maður, Sigurður
Haraldsson, fóstursonur Leifs, kanuast
við jarlssoninn í þrælaklæðunum. Þeir
verða vinir og fóstbræður. Með liði
Leifs er skjaldmey ein, Helga að nafni,
dóttir auðugs manns i Þrándheimi, er
Gilibét. Hún er uppaliu á Bröttuhlíð á
Grænlandi hjá Eiríki Kanða, föðurLeifs.
Nú hefur húu fengið að fara með Leifi í
víkiug og fylgir henni fóstri Leifs,
pýzkur maður, er Þorkell heitir. Helga
er stórlynd og æíimýragjöru,hin fegursta
mær. Það verður þrælnum enska þyngst
þrautiu, að vera þræll í auguin hennar,
því forlögin koma þeim jafnan á livors
annars slóðir í ýmsum æhntýrum, og
þrællinn fær stjórnlausa ást á hinni fögru
skjaldmey, en má ekki láta á því bera. í
liði Leifs er kappi mikill, nefndur Egill
Svarti. Hann ber einnig ástartiug til
Helgu. Alwin og Egill heyja einvígi
og fellir þrællinn Egil en gefur lionum
líf. Sökum lærdóms síns kemst þrællinn
í kærieika við Leif Eiriksson sjálfau og
við það batna kjör hans. þó hann þræll
sé eftir sem áður. Leifur fær þá skipun
frá Olafi konungi, að fara til Gra-nlands
þess erindís, að kristna Eirík Kauða, og
heldur því Leifur þangað heim með öl)u
liði slnu, Eiríkur býr á Bröttuhlíð í
Eiríksíirði. Hann er garpur mikill, en
harður í skapi og óþjáll. Leifl og liði
lians er tekið með fögnuði miklum og
búin veizla. En er Eiríkur verður þess
vís, að Leifur liefnr tekið kristna trú,
verður hann ofsareiður. Liggur við
sjálft, að þar berjist lið þeirra Leifs og
Eiríks. En Leifur kemur í veg fyrir það.
Leifur er gerður að nokkurs konar
dýrling. Allir menn verða að beygja sig
með lotningu fyrir honuin. Hann er svo
vel búinn að íþróttum, að enginn þarf að
reyna við hann, og svo líkúr er hann
sjálfum Olafl konnngi Tryggvasyni, eins
og honuin er lýst í fornsögunum, að mað-
ur getur ekki varist þeirri hugsun. að
liöfundurinn liafl skapað Leif eftir þeirri
fyrirmynd. Leifur situr með föruneyti
sínu í Græulandi þann vetur og er fæð
mikil milli þeirra feðga. Alwin þræll og
Sigurður Haraldsson eru mestir vinir
Leifs. Alwin er hans hægri hönd. Við
og við hittast þau Helga, en Atwin er í
endalausri óvissu um hugarþel liennar í
sinn garð. Uuir hann því illa. Leifur
liefur lagt stranglega fyrir menn sína, að
fylgja vel kristnum sið og skuli sá lífiuu
fyrir týna, sem út af brýtur. Nú er þar
galdrakona nokkur í firðinum og segir
hún heiðnum mönnum fyrir uin- örlög
þeirra. Alwin fær ómótstæðilega þrá að
leita til hennar og fá að vita, hvort liann
megi vona, að fá að njóta Helgu. Verð-
ur það úr, að hann, ásamt Sigurði, leitar
á fund liennar á næturþeli. Nornin seg-
ist sjá haun i anda standandi við hlið
Leifs i ókunnu laudi, og gefur honum
einuig von um Helgu. Óvildarmaður
Alwins, þræll nokkur, hefur njósnað um
þessa næturferð þeirra félaga. Hann
flnnur og kníf, sem Alwin bar og átt
liafði áður Leifur hepui. Hann ber
knífinu inn í skálann um kveldið, geng-
nr fyrir hásæti Eiríks og segir hvar hann
hafi fundið hann. Það liýruar yflr Eiríki,
er hanu kennir knif Leifs og gerir hanu
nú gys að trú lians, þar lianu þykist
kristinn en leiti þó frctta hjá norninni.
Leifur er ekki viðstaddur. En þegar
Alwin heyrir. þetta geugur hann fram og
ber blakið af Leif en játar á sig. I því
kemur Leifur inn. Hann gengur beint
að Alvin og klífur liöfuð lians með
sverði. Alwin hnígur á gólfið. Við þetta
stekkur Helga upp, kastar sér ytir líkið
og hrópar, að liún hafi elsltað hann. Tím-
inn líður. 8vo kemtir í Ijós, að Alwin
liflr og hefur verið græddur á laun á
lieimili Egils þess, sem áður var fjand-
maður hans. Helga fær það að vita. Þau
finnast, binda ástir sínar og gera ráð sín.
í millitíðinni kemur til Grænlands ís-
lenzkur maður, er Grettir heitir og verið
liafði með Bjarna Herjólfssyni, er hann
hrgfctist vestur um haf. Siðan kemur
þangað Bjarni Herjólfsson sjálfur. Frðtt-
ir Leifur af honum um ferðir hans^
Verður það til þess, að hann ásetur sér
að fara að leita laudsins. í annan stað
kemst AIwiu á laun burt og heldur til
Normandí eftir ráðum Sigurðar, er þar
átti vini. Skiftir liann þar um liam, múl-
ar sig dökkan á hörunds'it og fa*r sér þar
skínandi klæði, kemur svo aftur þanuig
búinn rétt áður en Leifur Ieggur á stað í
landkönnunar ferðina. Þvkist þá Sig-
urður þekkja hann sem höfðingja stór-
ættaðan frá Normandí. Fær Alwin því
að fara með, og er svo lagt á stað. Nor-
mandíti höfðinginu gengur Leifi næstur
að virðingu og verða þeir vinir miklir.
Eftir að búið er að sigla nokkra dagar
flnst Helga í skipinú; hún hafði stolist
með. Verður Leifur því afar-reiður, eu
verður þósvo búið að standa. Nú segir
margt af ferðiuni. Fyrst er lent þarsem
nefut er “Helluland” [Labrador?], síðan
þar sem þeir nefna “Markland” [Nova
Scotia?] og loks þar sem þeir nefna “Vín-
land” [Mi s achusetts]. Mörg gerast þar
æfintýrin. Þar eru þeir árlangt. Snúa svo
heim. Það kemur upp, að Leifur hefur
strax í iipphafl þekt Alwin í dularklæð-
unum. Svo er hagað til atburðunum, að
þati fá loks að njótast Alwin og Helga.
Þegar Leifur kemur aftur til Grænlands
og tíðindin spyrjast. um hepni lians,
játar Eiríkur Kauði, að guð sá, er Leifur
dýrki, sé meiri Þór og Óðni. Enéar svo
qagan farsællega fyrir alla.
Eins og sést af þessum útdraitti, þá er
hin rétta saga Leifs og fundar hans á
Vínlandi öll úr lagi færð, og er það stór
galli á bókinni. Annar ókostur er það á
sögurmi sem skáldsögu, að lesarinn finn-
ur allvíða kraftaskort hjá höfundiuuin til
að nota sór kringi ujslæPurnar, sem
hann þó er búinn að skapa, svo næga
áherzlu vantar á flest höfuð-atriðin. Höf-
undurinn reynir mjög mikið til að láta
enska málið ná hinum saina blæ, sem er
á gömlu sögunum, en mislukkast það
býsna mikið. (Það tókst aftur Mr. Nor-
ris, er ritaði “Grettir in Drangey” í vetur,
svo snildarlega). Geta iná þess, að í þess-
ari siigu eru svo að segja öll nöfn ekta
norræn og rétt stafsett- alvsg eins og í
íslenzkiinni. Ný orð kouia fyrir, sem
víst hafa ekki fyr verið biúkuð i ensku,
t. d. orðið “nithing”-níðingur, og “peace
holy”-friðhelgtir. íslendingar liafa vafa-
laust gaman af að lesa þessa bók.
THK LlTITKGYOFTHE ICKT.ANDIC) ClIfHCH,
bv the liev. Prof. F. J. Bergmann.
Dálítill ritlingur (á ensku) með þessu
nafni er nýútkominn. Það er 9. hefti af
4. árgangi tímarits þess, sem The TMurgi-
cnl Aesociation í Pittsburg, Pa., gefur út.
Eins og nafnið ber með sér, er ritið um
tíðareglur íslenzku kirkjunnur. Efninu
erskift í sex kafla. Fyrsti kaflinn er um
guðsþjónustuna fyrii siðbótina og er þar
einnig sagt frá kristnitökunni á Islandi.
Atinar kaflinn er um siðbótina. Þriðji
kaflinn er um guðsþjónustuha á siðbótar-
tíðinni. Fjórði kaflinn er um guðsþjón-
ustuna á yfirstandandi tíð, og sjötti kafl-
inu er um guðsþjónustuna á komandi
tíð. Niðurröðun efnis og framsetning
er prýðisgóð, málið lipurt og gallalaust,
en gott hefði verið, að ritið liefði mátt
vera nokkuð stærra og ytírgripsmeira.
Ritlingurinn er bæði höfuudinum og ís-
lendingum yflr höfuð að tala til sæmdar.