Vínland - 01.01.1906, Page 7

seðla heima lijá sér í laumi, og yfir p>ví var
varla liægt að klaga, J)ví mælt er, að seðlar
peirra séu engu ver gerðir og engu minna
virði en seðlar stjórnarinnar, Jjví [jað leið ekki
á löno-u áður hvert ákvæðisoilcli eins dollárs
O D
í seðlum stjórnarinnar var jafngilt liálfu eenti
í gulli.—Eitt af fyrstu störfum Keýes fors(;ta
var p>að, að láta mynda námufélög þar í lándi,
og jafnfrumt bauð liann stjórninni, að inn-
leyga alla bréfpeninga oghefta útgáfu þeirra.
Stjórnin borgar nú eitt cent í gulli fyrir hvern
doílars seðil. Þeir eru brendir jáfnðtt og J>eir
koma, og mælt er, að sá éldur, er áþeim lifir.
hafi aldrei slobnað síðan nýja stjórnin tók til
starfa,
Samkvæmt J>essu peningagildi eru .J>aö
engar ýkjur, sem hérlendir ferðamenn segja,
að í Columbiu kosti tíu dollara að látájraka
sig, en leiga fyrir hestog vagn eina eða tvipr
mílur vegar sé hundrað dollarar, eiii íláska af
katöpavíni fáist ekld fyrir minna en átta
hundruð dollara o. s. frv. Þetta er alt satt, og
J>ættí engin furða hér í landi ef mönnunf.væri
það kunnugtað I (iolumbiu raeta raenn „peso“
(eða seðladollara) ekki meira vercan en cent
eru raetinn hér í Jandi, og þar er J>ví taláð um
■dollara í* sömu raerkingu og luír er talað úm
cent. En nú murm peningar [>essir bráð-
lega hverfa og í stað þeirra er gull nú orðin
hinn eini lögmæti gjaldeyrir ríkisins. Hin
nýja stj(>rn heíir gert ýmsar hyggilegar ráð-
stafanir tii þess að safna gulli ! fjárhirzlu rík-
isins. Hún liefir látið stofna ]>jóðbanka í
Bogota, liækkað tolla og tekið ’einkarétt á
verzlun með áfenga clrvkki, tóbak, skinna-
vöru og eldspýtur. Þessar tekjur ganga til
þess að útvega dyra málma og standá straum
áf kostnaði við peningamint stjórnarinnar.
Bankinn tekut ínóti öllum gull- og silfur-
peningum jafnótt og þeir koma frá mintinni
og gefur út seðla inót gullj>eningum, en fieiri
seðla en svo að nægilegt gull sé fyrirliggj-
andi þeim til tryggingar má hann ekki gefa
út, og stjórnin er skyld að hafa eftirlit moð
því, að eklti sé prentað of mikið af seðlum.
Columbia hefir ! mörg ár ekki gétað borgað
rentur af utanríkisskuldum, svo nú eru áfalln-
ar rentur orðnar stórfé, en næsta sumar í
júlímánuði ætlar stjórnin að borga J>ær allar
til þess tíraa, má af því ráða að fjárliagur
ríkisins sé nú ]>egar orðinn störuru betri en
áður var bann.
Annað ]>að, sem bráðastra nmbóta Jmrfti
þar í landi, voru vogir og samgöngur, og að
því liefir hin ny ja stjórn’unnið af öllum kröft-
uin síðan liún kom til valda. ('olumbia er
víðáttumikið land. Stórár falla um landið
]>vert og endilagt- í dölunum oru risavaxn-
ir frumskógar, en fen og foræði þarsem lægst
er, og ófært bæði mönnum ogskepnum. Milli
dalanna eru hrikalegir’ f jallgarðar, og v((gir
flestir ekki annað en úruddar slóðir,svo flest-
ir, sem J>ar ferðast, verða aðgera sér að góðu
að ríða ösnum og múlösnum. Járnbrautir
eru faar og flestar að eins í dölum [>eim, er
þéttbygðastir eru og standa ! engu sambandi
hver við aðrar. En á fljótunum er lítil um-
ferð, og á engu þeirra ganga gufubátar nema
4 Magdalena-fl jótinu. Um landið ganga þrir
miklir fjallgarðar frá suðri til norðurs, þeir
eru nyrztu álmur Andesfjalla og miili J>eirra
eru tveir dalir miklir, fellur Cauca fljótið eft-
ir öðrum ]>eirra en eftir hinum fellur Mag-
dalena fljótið. Austanvert Andesfjalla eru
sléttur miklar, ]>ar eiga upptök sín margar
stór ár er falla austur og suður í Orinoco og
Amnzon fljót. Land það er að mestu ókann-
að; ]>að er eitt hið frjóasta land í heimi, en
mjög óholt hvítum mönnum að búa J>ar sök-
um hita og loftraka. Á láglendinu í dölum
þeiip, er áður voru nefndir, vaxa allir J>eir
ávextir og kryddjurtir, sem að eins þrifast í
lieitupj löndum, en á fjöllunum eru hásléttur
miklqj-, og þar or lofslagsvo kalt að vel má
rækfa 'h.Veki og aðrar korntegunnir sem ann-
ars eiga:. hpima í kaldari löndum. I fjöllun-
um eru málmar óþrjótandi,og hinar viðlendu
sléttur eru svo grasgefnar að jafnað er við
beitilöndin í Argontina til kvikfjárræktar, og
víða ganga |>ar sjálfala stórar hjarðir af vilt-
um kvikfénaði. I.and þetta getur framleitt
alt ]>hð, er menn þurfa til Jífsviðurværis, og
þjóðin þyrfti ekkert til annara að sækja ef
hún gæti hagnj^tt sör þá landkosti. En Col-
umbiumönnum liafa flestar bjargir verið bann-
aðar vegna [>ess hvaðerfiðar voru samgöngur
ínnanlands.Þar hefir hver orðiöað búa að sínu,
og livar sem verzlunarskip ná til J>ykirkostn-
aðarminna að fá vörur frá Öðrum löndum en
sækja J>ær til næsta héraðs, ]>ó nægar byrgðir
séu J>ar til. Það er til dæmis sagt að á há-
slóttunum skamt frá Bogota er ágætt hveiti-
land,en [>ó fær höfuðborg ríkisins miklu meira
hveiti frá New Vork en nærsveitunum, [>ví
J>að er kostnaðar minna að flytja J>aðalla leið
þaðan, vatnaleið uj>p Magdalena tljótið, en
sækja J>að um hundrað mílur landveg í Col-
umbiu. 1 Zipaquire á hálendinu í Bogota-
fyiki eru afarmiklar saltnámur, en í Cauca-
dalnum, tæpar (500 mílur J>aðan, er mest verzl-
að með salt innflutt frá Peru. Til landsins
flyzt árlega mikið af niðursoðnu kjöti, J>ví
innanlands geta menn ekki flutt kjöt lengra
en skepnur geta gengið til slátrunar. — Kol
eru raikil í jörðn víðsvegar um land, en óvíða
verður því við komið að flytja J>au fiá nám-
unum, [>ví járnbrautir liggja ekki að þeim.
Þess vegna er það að gufubátará Magdalena
fljóti bronna við í stað kola, og ein heizta
járnbrautin þar í landi fær kol sín frá Cardift
í Wales.
Til að ráða bót á þessu liefir Coiumbiu-
stjórn fengið auðmenn erlendis til að leggja
fram fé og myncla járnbrautafélög þar ! lancli.
Hefirþað gengið greiðlega, ogfélög |>essi eru
þegar tekin til starfa og ætla að leggja járn-
brautir frá höfuðborginni, Bogota, víösvogar
um land til helztu hafnarbæja og um belztu
hálendin ogdalina, fangað semfljóteru skip-
geng stórskipum. En járnbrautastúfar }>eir,
sem nú eru þar í landi verða samtengdir aðalhraut-
unum. Þeir sem mest fé leggja til pessa fj rirtæk-
is, eru enskir auðmenn og nokkrir Bandarikja-
menn; en Columbiustjórn ábyrgist peim að peir
verði skaðlausir af; lieíir luín veitt járnbrautafé-
lögum þessuri: ýms einkaréttindi, og skuldbindur
sig til að gjalda þeim áltveðna vöxtu af því fð, sem
varið er til járnbrautanna fyrstu árin.
Jafnframt eru önnur félögmynduð þar í landi
til þess að bæta skipaleiðir eftir íijótunum, hreinsa
þau og dýpka. Gnfubátar verða því næst smíðaðir
fyrir allar skipgengar ár, og þeir taka þar við flutu-
ingum er járnbrautirnar enda. Jleð þessu móti
verða allar samgöngur greiðar milli helztu béraða
innanlands, og jafaframt verða uýjar hafuir gerð-
ar og skipaleiðir fjölga fyrir útlenda verzlun.
Auk þessa er stjórnin sjálf farin að láta ryðja
nýja þjóðvegiog leggja akbrautir um belztu bér-
uð landsins, og eitt af því er bezt sýuir bve þjóð-
arandinn er breyttur orðicn þar í landi, er það að
nú beflr stjórnin tekið lcyfar þær, er eftir voru af
hernum til vegagjörðar; liermenn þessir bafa mi
lagt frá sér vopnin og vinna með skóflum og járn-
körlum að vegabótum, en áður vildu þeir við ekk-
ert annað fást en vopnaburð og þóttust ofgóðir til
friðsamlegra starfa.
Það or eftirtektavert hve þeir atburöir, er nú
gerast i Columbiu, eru svipaöir því er fram fór í
Mexico fyrir tuttugu og flmm árum siðan er I)ia/.
forseti kom þar til valda. Diaz befir setið þar að
völdum síðan oggert land það,sem áður var stjóru-
laust uppreistarbæii,að miklu riki og voldugu. Jin
þvi miður eru fáir stjórnendur hans líkar, og þó
Reyes bafi byrjað vel og auðsjáanlega tekið Dia/.
scr til fyrirmyndar, þú er enn óreyot hvort honum
tekst að leiða stjórnarbótar starf sitt eins vel til
lykta og Diaz lielir gert.
íslands Fréttir.
„Reykjavik“- segir 13. des.: „I gærdag, er
fangavörðurinn opnaði kompuna, þar seai Skúli
járnsmiður sat inni, sá er víxlana faisaði, þá þreif
Skúli til hans,ryklvti bonum inn í klcfann,on stökk
út sjálfur og skelti í lás. Fangavörður máttidnmma
þarna inni 3 klukkustundir. Skúli strauk að eins
til að ,finna stúlkuna sina‘. En er til kom, þorði
bann ekki að fara lieirn til hennar; hélt að lög-
regluþjónarnir kynnu að vera þar. Fórsvoniður
á jflótel ísland‘ og gladdi sig þar með giöðiun.
Fór síðan til kunningja síns og fékk að vera í nótt,
en í morgun var hringt i telefóni til miðstöðvár,
og beðið um telefónsamband til bæjarfógetia. Kn
fógetinn hefir ekki ráð á að halda telefón. Þá var
hringt upp lijá kaupmanni þar i næsta húsi við
fógeta, og liann beðinn að koma orðum úl fógeta.
Umboðsmaður bans kom ogaðfóninumogheyeði;
hvar Skúli væri niður komiun. Þá var l'arið að
leita að lögregluþjónunum, en enginn logreglu-
þjónn fanst neinstaðar. Svo fór Skúli út að viðra
sig og spázéra um strætin. Stundu fyrir b.ádegi
tókst, honum loks að flnna lögregluþjón á, Austur-
stræti, og varð þar fagnafundur, og uiðu þcir sani-
ferða í bróðerui til Sigurðar fangavarðar. — Ofsa-