Vínland - 01.08.1906, Qupperneq 5

V I N L A N D .
45
Tiennar liggja í dvala, er pess aldrei langt að
bíða, að peir vakni við aftur og taki til starfa
með margfalt meira fjöri en nokkuru sinni
áður.
Öllum er víst enn minnisstætt hversu
ástatt var hér í landi fyrir tíu árum, Deyfð
og drungi hvíldi f>á yfir öllum atvinnugrein-
um og viðskiftum manna, f>á leit svo út sem
•enginn pyrði í nsitt að ráðast, p>eir sem pen-
inga áttu, læstu þá niður vandlega í ramgjörf-
um fylgsnum, vinna varilla borguð og í bæj-
um var hún víða ófáanleg, svo að til vand-
ræða horfði með verkalíðinn; en félög og
bankar urðu gjaldþrota og fóru á höfuðið
hrönnum saman.
En er þessuliafði farið fram í nokkur ár, |
rétti alt við aftur á skömmum tíma og ótrú-
lega fljótt var auður og vinna orðin svo mikil
í landinu, að aldrei fyr hefir velmegun p>jóð-
arinnar verið eins mikil og nú hin síðustu árin.
Verzlun og iðnaði hefir fleygt svo fram
pessi árin, að ekki eru p>ess nein dæmi fyr né
síðar að pær framfarir hafi hjá nokkurri ann-
ari J>jóð orðið eins stórkostlegar; sérstaklega
hafa framfarir í iðnaði skarað fram úr; í sum-
um iðnaðargreinum eru Bandamenn nú orðnir
langt á undan öðrum p>jóðum; en p<5 hefir auð-
urinn vaxið að tiltölu lan'gmest, p>ví p>rátt fyr-
ir alt hið mikla auðmagn, sem neytir fullrar
orku í verzlun og iðnaði p>jóðarinnar, ]>á er
p>ó feikimikill auður nú fyrirliggjandi að-
gerðalaus í stórhorgum Iandsins, p>ví p>ó arð-
vænleg fyrirtæki séu mörg og mikil hér í
landi, pá eru p>au ekki nóg til p>ess að taka á
móti öllum peim auði er Bandamenn safna.
En pyðingarmesti og bezti votturinn um
velmegun pjóðarinnar er sá, að vinnaerhver-
vetna óp>rjótandi og vinnulaunin eru ! hæzta
lagi. Enginn verkfær maður J>arf nú að ganga
iðjulaus vegna p>ess, að vinna sé ófáanleg. I
stærstu borgum landsins er vinnufólksekla
engu síður en til sveita, og sérstaklega er par
skortur á handverksmönnum oggóöum smið-
um.
Sérstaklega er eftirtektavert ástandið í
Californíu um pessar mundir. Degar gullið
gerði p>ar alla óða fyrir rúmri liálfri öld síðan,
gat hver maður fengið J>ar nóg að gera og
heimtað hvað hátt kaup, sem hann \ildi. Dag-
laun verkamanna voru J>ar á [>eim tímum frá
sex til tíu dollara, og p>að ]>óttu engin undur,
p>ó erfiðismanni væri goldnir 25 dollarar fyrir
eitt dagsverk. En síðan sú gullöld leið hefir
jafnan pótt liart um vinnu í Californiu og
■kaupgjald hefir lengi verið par fremur lágt;
yfir höfuð mun hvergi í Bandaríkjum hafa
verið til iafnaðar eins lítið um atvinnu fyrir
verkamenn og í Californiu. t>að hefirsjald-
an reynzt hyggindabragð, að fara ]>angað til
J>ess að leita sér vinnu.
En nú er sú breyting á orðin, að hvergi
er meiri eftirsp>urn eftir verkamönnum en par,
og hvergi betra kaup boðið, pó ekki sé ]>að
eins hátt og goldið var á gulltímabilinu um
3850. Líklegt erað vinnufólksekla ]>ar vestra
stafi að miklu leyti af ]>ví, að nú er verið að
byggja upp San Francisco,og til pess parf auð-
vitað meiri vinnukraft en til var par um slóð-
ir. En pað er ekki eingöngu skortur á verka-
mönnum þar í borginni, heldur einnig um alt
ríkið. Svo lítur út sem óhöpp pau er Cali-
forniubúar urðu fyrir í vor hafi vakið pá af
dvala og gætt pá nyju fjöri og framkvæmda-
preki.
í San Francisoo er steinhöggvurum og
trésmiðum nú goldnir 5 til 6 dollarar fyrir
átta kl.stunda vinnu, járnsmiðirog malararfá
fjóra dollara fyrir sama vinnutíma, en erfiðis-
menn engir minna en $2,50. Bærinn keppir
við járnbrautirnar um að fá sem flesta verka-
menn, og hinir auðugu víngarðaaigendur par
í landi eru nú í vandræðum sakir vinnufóllcs-
eklu. ]>ví borgin og járnbrautirnar hafa tekið
frá peim flesta vdnnufæra menn,svo að nú sjá
peir sér eklci annað fært en bjóða kaup til
jafns við pá keppinauta, og pá er líklegt, að
kaupgjald fari par enn hækkandi.
íslenzkt Söngfélag.
Eftirtekt all-mikla vakti söngsamkoman,
sem séra Hans B. Thorgrímsen hélt að Moun-
tain 25. júní, í sambandi við kirkjupÍDgið, er
pá stóð yfir á peim stað. E>ótti pað mörgum
undrun sæta, hvílíku verki séra Hans hafði par
afkastað, er hann kent hafði par út í sveit um
50 manns að syngja saman svo afbragðs vel,
að til sæmdar hefði pað verið söngflokkum í
stórbororum.
A síðastliðnum vetri hélt söng'flokkur
O
Fyrstu lútersku kirkju í Winnipeg söngsam-
komu mikla og söng söngleikinn „Esther
drotning“. Tóku víst álíka margir pátt í peim
söng og peir, er sungu á samkomunni að
Mountain. Söngflokkurinn, uncKr stjórn hr.
Gísla Goodmans, leysti verkið snildarlega af
hendi.
Fyrir pví er fengin pásönnun, að Islend-
ingar hér í landi eru pví vaxnir, að færast í
fang erfiðan og vandaðan samsöng. Og víða
meðal íslendinga eru til ágætar söngraddir
og margir hafa mikið lært til söngs. Ef nú
hægt væri á einhvern hátt að sameina tiltölu-
lega nokkuð mikið af pessum íslenzku söng-
kröftum, mætti óefað miklu afkasta.
Séra Hans B. Thorgrímsen vakti máls á
pví við all-marga menn, er saman voru komn-
ir á Mountain í sumar, hvort ekki væri til-
tækilegt að mynda allsherjar söngfélag með-
al íslendinga hér í landi. Yar pví máli vel
tekið og hann hvattur til að gangast fyrir pví
fyrirtæki. Mun pað vaka fyrir séra Hans, að
stofna söngfélag í sem flestum íslenzkum
bygðum, til að læra að syngja ákveðin lög eft-
ir fyrirmælum og leiðbeiðingu pess, er fyrir
fyrirtækinu stendur. Yæru pá allir hinir
mörgu flokkar, víðs vegar, á sama tíma að æfa
hin sömu lög, stæðu allir undir sömu stjórn
og fylgdust að í öllu. Værisvo reyntviðog
við að ná saman úrvaldsliði úr öllum flokkun-
um til samsöngs á einhverjum aðalstöðvum
íslendi nga, og ef til vill meðal annars fólks
einni^.
Vafalaust óska pess allir góðir Islending-
ar, að fyrirætlun pessi komist í framkværud.
En pað ætti frá upphafi að vera tilgangur
pessara samtaka, að halda með pessu við sem
mestu af íslenzkum sönalösrum og kvæðum.
Ef slíkt allsherjar söngfélag kæmist á og
gerði pað að ætlunarverki sínu að syngja ís-
lenzk lög og ljóð inn í hjörtu manna, pá
hefði pað óefað mikla pyðingu fyrir vestur-
íslenzka mennino;. B. B. J■
Ö
----------------------------------
Ný Bók.
Jón Sveimson: Islands-
blomster. Köbenhavn,
1906.
Bók pessi, sem rituð er á dönsku, er eft-
ir séra Jón Sveinsson, kapólskati prest í
Charlottenlund í Danmörku. llann er íslenzk-
ur maður að ætt og uppruna, móðir hans bjó
lengi í Argylebygð í Manitoba, fluttist til
Ameríku eftir er hún misti mann sinn á ís-
lanai, og giftist William heitnum Taylor,
kanadiskum manni í Argyle. Bróðir séra
Jóns Sveinssonar er Friðrik Sveinsson (Fred
Swanson), málari í Winnipeg. Eftir fráfall
föður síns var séra Jón tekinn til fósturs,
ásamt öðrum bróður sínum, sem nú er dáinn,
af kapólskum presti*, er pá var á íslandi, og
fluttist hann níu ára að aldri til Frakklands
og var par settur til náms; naut hann hinnar
ágætustu mentunar á Frakklandi og öðrum
löndum í Norðurálfunni. Að einseinu sinni
hefir séra Jón Sveinsson litið ættjörð sínasíð-
an hann fór paðan barn að aldri. Sumarið
1896 dvaldi liann par tveggja mánaða tíma
eða rúmiega pað. Er hann lcorn úr peirri för
ritaði hann í dönsk tímarit um íslenzkar bók-
mentir og pótti mönnum honum farast pað
sérlega myndarlega. Vöktu ritgerðir hans
um íslezku sögurnar í tímaritinu „Varden“
einkum eftirtekt.
„Islandsblomster“ er í prernur aðal-köfl-
um. Fyrsti kaflinn er alment yfirlit yfir ís-
lenzkar bókmentir. Annar kaflinn fjallar um
íslenzku sögurnar. Hriðji kaflinn er Gunn-
laugs saga Ormstungu í danskri pyðingu.
Bókin er mjög alpyðlega rituð ogaf sér-
lega hlyjum hug til Islenzkra bókmenta. Ætti
liún að verða til pess, að auka pekkingu
dönsku lesandi alpýðu á gullaldar bókment-
um íslands. E>eir íslendingar, sem danskt
mál skilja, geta mikið grætt á bókinni. Hún
kostar 75 cent og fæst hjá herra lyfsala G. J.
Erlendssyni á Edinburg, N. D. — B. B. J.
Snemma í næsta mánuði (sept.) byrjar
íslenzku kensla á ny við Gustavus Adolphus
College,St. Peter, Minn. Próf. Magnús Magn-
ússon verður par kennari eins og síðastl. ár.
Allir ungir fslendingar í Bandaríkjunum, sem
hugsa til skólagöngu næsta vetur, ættu að
hagnyta sér petta tækifæri til að nema móður-
mál sitt, um leið og peir stunda alment nám
Ivið ágætan lærðaskóla.