Voröld - 16.07.1918, Side 1

UOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR
til aS báa til úr rúmábreiöur — Í
“Crazy Patchwork.”—Stórt úr- í
val af stórum silki-afklippum, |
hentugar í ábreiSur, kodda, sess- i
ur og fl.—Stór “pakki” á 25c, í
fimm fyrir $1. |
PEOPLE’S SPECIALTIES CO. ?
Dept. 23. P.O. Box 1836 ?
WINNIPEG
Branston [
I Violet-Ray {
[ Generators [
I Skrifið eftir bæklingi “B” og I
verSlista. t
| Lush-Burke Electric Ltd. t
| 315 Donald St. Phone Main 5009 j
| Winnipeg i
1. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 16. JÚLÍ 1918
NÚMER 23.
TVEIR BRÆÐUR
Stoney Isdal. Einar J. Isdal.
Einar Jónsson fsdal, er sonur Jóns Póturs ísdals, og konu hans,
Margrétar Friðriksdóttur fsdal. Hann er fæddur 19. nóvember,
1894, í bænum West Selkirk, Manitoba; var með foreldrum sínum,
þar til haustið 1913, fyrst í Selkirk, svo í Keeæatin, Ont., þá í
Winnipeg, Man., en sumarið 1907 fluttu þau ísdals hjónin til Van-
couver, B.C., með alla sína fjölskyldu og dvöldu þar, þangað til
sumarið 1913, þá færðu þau sig til Blaine, Wash. En þá um
haustið tóku þeir sig upp bræðurnir báðir, sém hér segir frá og
sneru aftur til Canada, og alla leið til Winnipeg, og dvöldu þar
eitthvað. En um haustið 1914 kom bróðir Einars aftui til baka.
Snemma kom í ljós hin forna farmanns náttúra hjá Einari, þvi
meðan að hann var í Vancouver, réði hann sig á eitt hið skraut-
legasta farþegaskip C.P.R. járnbrautarfélagsins, sem gengur þaðan
til Japan og Kína, en ekki fór hann nema eina ferð, var sjálfsagt
ekki búinn að fá á sig nóga stöðvun til þess að halda sig að þvl.
Frá Winnipeg fór hann um vorið 1914, sen» einhverskonar flutn-
ingamaður alla leið norður undir Hudsonsflóa; en veturinn 1914-
1915 dvaldi hann hjá bónda einhverjum nálægt Avon P.O., I Minne-
* sota, og um vorið 1915, fór hann til Norður Dakota, og vann það
sumar við aðgjörðir á brúm; fór svo um haustið til St. Louis, og
innritaðist þar sem sjálfboði í landher Bandaríkjanna 188. nóv-
ember, 1915, og var þar I Jefferson herbúðum þar til í april 1916,
þá var hann sendur til Fort Sam Houston, I Texas, og er það rétt
við landamæri Bandaríkja og Mexico. Hann gekk að eiga hér-
lenda konu 1. janúar þessa árs. Foreldri hans hafa því eigi séð
hann síðan haustið 1913. Einar er aðallega keyrslumaður hjá
hernum þar suðurfrá.
Samúel Unnsteinn ísdal, er fæddur 4 febrúar, 1886, I fsa-
fjarðar kaupstað á íslandi. Hann er hálfbróðir Einars J. fsdal,
og er faðir hans, að því er ég framast veit, búandi I Winnipeg,
Man., og heitir Árni Jónsson, og er sá Árni bróðir Jóns Jónssonar,
sei» fór til Klondike að leita sér gulls, hér á árunum. Unnsteinn
kom með móður sinni Margréti Friðriksdóttur ísdal, til Ameríki
vorið 1888, og hefir að mestu dvalið hjá henni og stjúpföður sín-
um, J. P. ísdal, eða stöðugt þar til haustið 1913; þá.fór hann hér
frá Blaine, Wash., austur til Winnipeg, Man., en kom aftur til baka
haustið 1914. En um vorið 1916 fór hann til British Columbia, og
vann þar við trjábolatöku (logging camp) og á togbátum, þar til
hann innritaðist sem sjálfboði I land her Canada 18. febrúar
1917. Hann gekk I herinn I Vancouver, B.C., I herdeild þá sem al-
ment var kölluð D.C.O.R. (þ. e.: Duke of Connought’s Own Rifles),
en sem réttu nafni hét “Smith Regimení.” Til Engíand’s fór sú
herdeild I júní 1917, og til Frakklands var S. ísdal sendur núna
um áraroótin. Hann innritaðist I herinn undir nafninu Stoney
ísdal. Eitt það síðasta sem S. fsdal talaði við stjúpföður sinn,
þegar þeir kvöddust máske I síðasta sinui: ,‘Ef ég er nokkurs
megnugur, þá geng ég út I það glaður, að hjálpa minni ástkæru
fósturjörð Canada, þegar hún þarf að verja frelsi si‘:t og sóma;
Guð blessi Canada og alla hennar syni og dætur.”
Utanáskrift til Stoney ísdal er: Pte. Stoney ísdal,
No. 2015194, 2nd C.M.R.B.E.F., France*
Blaine, Wash., 21. maí, 19188.
J. P. ISDAL.
ALMENNAR FRÉTTIR.
Sú frétt barst I blöðum á laugardag-
inn að Hindenburg væri dauður; hafði
hann látist af heilablóðfalli.—Hann
hefir dáið þrisvar sinnum áður, ef
oss misminnir ekki.
Afar miklar óeirðir eru sagðar I
Austurríki. Fæðiskortur er orðinn
þar tilfinnanlegur; fólkið gengur I
stórhópum um göturnar og heimtar
brauð og frið. Svo mikið hafði kveð-
ið að þessu fyrir helgina að kalla varð
út herlið og var fólkið bælt niður með
hófa-sparki og byssukjöftum. En
ekki er talið líklegt að sá friður vari
lengi sem á þann hátt fæst; oft verð-
ur skamma stund hönd höggi fegin,
og þótt fólkið láti kúga sig með her-
valdi um stundarsakir þá þarf ekki
mikið að blása að hinum mörgu og
heitu hörnfunga neistum til þess að
af verði bál sem erfitt reynist að
slökkva.
Talsverðar óeirðir hafa átt sér stað
í Suður Afriku, eftir þvl sem Botha
forsætisráðherra segir. En honum
hefir hepnast að bæla þær niður með
aðstoð herliðs og lögreglu.
Tvær miljónir hermanna hafa Bret-
ar nú á Frakklandi, eftir þvl sem
hlöðin segja á laugardaginn.
Eldur kom upp I vörugeymsluhúsi I
St. Paul á föstudaginn og brann þar
90,000 baggs.r af hör $12 virði hvox-,
eða um $1,000,000 virði alls. Um or-
SQk brunans vita menn ekki.
Afarskæð iðrasótt er sagt að gangi
I Moskva á Rússlandi; er vistaskorti
um kent.
500,000 fangar, særðir og veikir,
hafa fengið að fara heim til sín alls frá
öllum stríðt öndunum síðan ófriður-
inn hófst; hafa þeir allir farið I gegn
um Svissland. Frá júní 1917, til
þessa dags hafa 500,000 bréf til
stríðslandanna verið send I gegn um
Svissland, cg hér um bil 10,000,000
bankaávísamir, sem námu alls yfir
139,000,000 franka.
Ríkisskuld Canada (bein skuld) við
síðustu mánaðarmót var $840,913,167;
hafði hún aukist um $12,179,397 I júní
mánuði. Stríðskoetnaður I júní
hafði verið $23,469,304.
Thomas R. Deaoon hefir sagt af sér
sem umsjónarmaður eldsneytis.
Stjórnin hefir enn ekki getað fengið
neinn til þess að taka starfa hans, og
hefir J. A. Macdonald það með hönd-
um til bráðabyrgða.
Tillaga var borin upp á þinginu I
Bucharest í Rúmaía á fösiudaginn af
Stroit ráðhoira, þe»s efnis að höfða
sakamál gegn gömlu stjórninni fyrir
það að hún lét Rúmenlu far I stríðið.
J. J. C. Bratiano heitir sá er þar var
stjórnarformaður 1914 þangað til I
febrúar I vetur; á að kæra alla ráð-
herrana einn fyrir alla og alla fyrir
einn.
Tillaga heiir verið samþykt af
nefnd sem um það fjallar á Englandi,
að taka fasta og halda I fangelsi þeim
sem eru bar I landi frá óvina löndum
og ekki eru borgarar. Sum blöðin,
eins og t.d. Northcliffes blöðin, vilja
láta hneppa þá alla I fangelsi; önnur
blöð hafa á móti því, svo sem West-
minster Gazette, Daily Times, Daily
Chronicle og Manchester Guardian.
Allir þeir, sem vinna hjá járn-
brautarfélögum og vinna að því sem
aðrir geta ekki gert, svo sem véla-
meistarar, kindarar, o.s.frv,, höfðu
nú verið ó ’.ýtt; en járnbrautarfélögin
fengið unda þágu frá herskyldu en
liún hefir nú verið ónýtt; en
járnbrautacfélögin segja að mennirnir
séu nauðsynlegri við starf sitt en þeir
geti verið I itríðinu og ætla að áfrýja
dómnum.
Maður sem Villencenue heitir I
Montreal, flutti langa ræðu og snarpa
á föstudaginn þar I borginni. Hann
lýsti þvi yfir að ósiðferði, leyniknæp-
ur, fjárglæfraspil og allskonar sví
virðingar væru ekki einungis liðnar I
Montreal, heldur verndaðar af em-
bættismönnum og heldra fólki. Nafn-
greindi hann ýmsa menn er um þetta
væru sekir og kvaðst reiðubúinn að
samma sögu slna ef tækifæri gæfist
til þess.
1,625 manns hafa gengið I sam-
steypufélag það sem myndað hefir
verið úr hinum tveimur félögum er
nefndust “Industrial Bureau” og
“Board of Health.” petta félag er
að voru áliti hættulegt. pað telur
sig óháð allri pólitík, en í því eru aðal-
lega þeir menn er alþýða hlýtur að
lita hornauga til—oss finst sem það
sé nokkurskonar auðmannafélag. úr
því félagi munu flestir hafa verið 1
100 manna nefndinni sælu.
Frumvarp var samþykt I Bandaríkja
þinginu þecs efnis að ákveða hæsta
verð á hveiti og var það $2.40. En
þegar til kom neitaði forsetinn að
staðfesta lögin; kvað hann verðið of
hátt og hljóta að leiða til þess að
allur brauðmatur hækkaði I verði.
Lög hafa verið samþykt á Englandi
sem ákveða að svifta megi borgara-
rétti eða atkvæðisrétti hvern þann
útlending er sannur verði að landráð-
um. petta er sainngjarnt og stingur
mjög I stúf við athæfi canadisku
stjórnarinnar.
Maður sem Gordon Waldron lieitir
og er lögmaður I Toropto, hefir kraf-
ist þess að hervaldið láti lausa 10
menn sem teknir hafa verið I herinn.
Heldur hann því fram að þeim sé þar
ólöglega haldið, og styðst við háyfir
dóminn I Alberta. Waldron þessi
vinnur að málinu fyrir suma menn-
ina eftir beiðni hin’s sameinaða
bændafélags (Tribune 13 7).
Afar mikill uppskeru brestur er
sagður I Rúmeníu og er ástandið þar
talið verra og ískyggilegra en það
nokkru sinni hefir verið áður síðan
stríðið hófst.
James Lightfoot hersöfnunarstjóri
I Manitoba skýrði frá því á föstudag-
inn að lögregla sem sambandsstjórn-
in hefði til þess að ná mönnum er
reyndu að komast undan hernum
hefðu þegar náð 1,800 slíkum mönn-
um. 50 hefði verið slept. aftur vegna
heilsu brests eða annara ástæða, en
1,200 hefðu þegar verið sendir sem
hermenn. Lightfoot kvað enn vera
allmarga menn I fylkinu sem ekki
hefðu náðst e*i þeir væru flestir I
óbygtfcim þar sem erfitt væri að kom-
ast að þeim. (Tribune 13-7).
Frjálslyndir menn I Englandi
komu saman á fundi I þinghúsinu á
föstudaginn og voru þar mættir full-
trúar frá öllum héruðum landsins.
Stefnuskrá var samþykt sem þingið
vildi koma I framkvæmd tafarlaust,
eru aðal atriðin þessi: 1. Samband
þjóða; 2. Að þingið (en ekki stjórn-
in) ráði yfii' utanríkismálum og sam-
ningum; 3. Að veitt sé aftur fult
málfrelsi; fult ritfrelsi og fullur rétt-
ur til þess að bera fram öll mál sín
fyrir lögreglu rannsókn. pessi
stefna verður borin upp I þinginu
innan skamms. pjóða sambands at-
riðið er búist við að mæti mestu mót-
stöðu og að á því klofni þingið; hinir
frjálslyndu haldi þtí til streytu en
afturhaldsmenn verði á móti. Er bú-
ist við að það verði aðalágreini»gs
atriðið við næstu kosningar sem eru
I nánd. .
Dr. Sahlmark frá Saltcoats var kos-
inn I aukakosningu þar a fimtudag-
inn var. Hann fylgir stjórninni að
málum I Saskatchewan. Á móti
honum sótti óháður bóndi.
Samsteypustjórnin I Ottawa hefir
gefið út bæliling þar sem hún heldur
því fram að engin verkföll eigi að
eiga sér stað meðan stríðið standi
yfir og fullkominn iðnaðar friður
verði að eiga sér stað I landinu.
Flestir munu vera stjórninni sam-
dóma I þessu, en I veg fyrir verkföll
verður ekki komið með því að líða sí-
felda hækkun á öllum lífsnauðsynj-
um.
Stórbygging hrundi I Montreal á
föstudaginn, þar sem búin voru til
stríðsáhöld. 13. manns biðu bana
og margir nteiddust all alvarlega.
Verðlaun 5 kauphækkun hefir bæj-
arstjórnin ákveðið þeim sem ekki
gerðu verkfall þegar verkfallið mikla
varð, nýlega; eru það 12 prócent.
petta er kölluð uppbót fyrir það að
hlutaðeigendur hafa verið hollir
(loyal). sem þýðir ekki annað en
að hinir sem kröfðust sanngjarnra
launa hafi verið óhollir (disloyal).
pessar aðfarir bæjarstjórnarinnar
ætti verkafólkið að muna.
Afar miklar rigningar hafa verið I
pýzkalandi og Austurríki og valdið
voða skemdum á uppskeru.
Hér birtast nöfn þeirra er gáfu upp-
hæð þá seia auglýst var I síðasta
blaði:
Frá Kvenfé aginu Hlin ..........$5.00
Mrs. Eirik c gurðson.... ....... 1,00
Mrs. Ingil v, Jónsson............1.00
Mrs. puriður porsteinsson ...... 1.00
Mrs. Danelía Danielsson............25
Mrs. Kristjana Sigurðsson ....... .25
Mrs. A. Joiephsson.................25
Hjörtur Línial.....................25
Jón Jónsson..................... 1.00
Mr. og Mrs. B. S. Líndal ...... 5.500
$15.00
Orðsending frá Wynyard, Sask.
íslendingadagsnefndin í Wynyard
vinnur kappsamlega að undirbúningi
fyrir hátíðal'.aldið 2. Ágúst
Undanfarin ár, hafa Wynyard búar
lagt kapp á að gjöra þetta árlega ís-
lenzka gleðimót sem mynuarlegast og
ánægjulegast þeim, er njóta áttu, og
að þessu sinni er áhugaefni nefndar-
innar hið sama.
Að íslendingadagurinn verði íslend-
ingum til séma.
Að þeir sem sækja gleðimótið fari
þaðan ánæíðir aftur.
Að ræðuruar sem fluttar verði og
íslenzkar ■í.').emtanir sem iram fara
| snerti þan.i streng og hl'ii að þeim
minningum, sem tengja oss þjóðernis-
lega við fósturjörðina.
Að fslemlijigadagurinn auki samúð
og samvi.'nv, meðal vor, og styðji
þær atha(nl.r er íslendings nafninu
mætti til söma verða.
f þetta sinni, eins og að undan-
förnu, hefir nefndin leitast við að fá
góða ræðumenn, og má fullyrða -að
það hafi tek-st vel.
Ræðu fy -ir minni íslands flytur
' Séra Halldó" Jónsson.
Canada: Séra Friðrik riallgrlmsson
Hermanna: Dr. Jóhannes Páls-
SOil.
Söngsveit, er telur 25 manns, undir
stjórn hr. Björgvins Guðmundssonar
I Leslie, skcmtir fólkinu öðruhvoru
allan daginn. fþróttir af ýmsu tagi
fara fram og verðlaun veitt.
fslendingar! Fjölmennið á Wyn-
yard 2. Águst! Munið, aö hátíðahald-
ið er ekki gróðafyrirtæki einstakra
manna effe flokka, heldu,- á það rót
sína að rel, ja til þjóðernislegrar
ræktarsemi.
Nefndin.
Tvö stórveldi deila
Lögreglan I hverju landi er æfin-
lega það stórveldi sem flestir verða
að beygja sig fyrir nauðugir ef ekki
viljugir. Hervaldið er einnig afl
sem má sín roikils, á stríðatímum að
minsta kosti. pegar þe-.sum tveim-
ur stórveldum lendir saman er ekki
að undra þótt eitthvað sé um að vera.
í fylkinu Alberta stendur einmitt
þannig á. Par hófst snörp ágrein-
ingsoriiista milli hervaldsins og lög-
A. S. BARDAL
Utfararstjórar og líksmyrjendur I Manitcba héldu ársþing sitt I
Winnipeg nýlega; var það ágætlega sótt og uppbyggilegt að mörgu leyti.
Félagið er tiltölulega ungt en hefir um nokkur ár haft launaðan kenn-
ara til þess að veita tilsögn I líksmuming; va-úð gegn útbreiðslu næmra
sjúkdðma, og fleira. í þessu félagi eru ekki margir íslendingar eins og
nærri má geta, en svo fór þó I þetta skifti að iandi var kjörinn formaður
þess, það var A. S. Bardal, útfararstjóri I Winnipeg.
Bardal er öllum íslendingum hér kunnur fyrir hina sérstöku prúð-
mensku og hluttekningu þegar sorgir bera að höndum og þekkjum vér
marga sem segjast ekki mundu geta hugsað ti! þess að nokkur sjái um
að grafa sig dauðan nema hann Bardal. pað er alveg áreiðanlegt að
hann á marga vini og þá víða vegna framkomu sinnar við jarðarfarir.
Annars hefir Arinbjörn Bardal látið mikið til sín taka yfirleitt; ör-
fáir fslendingar—ef nokkrir—hafa átt meiri þátt I siðbóta starfinu með
hérlendu fólki en hann og skarð yrði fyrir skvldi ef hans misti við frá
siðbótafélaginu I Manitoba. pað að Bardal v ar kosinn formaður þessa
félags sem hér ræðir um, sýnir hversu mikils trausts hann nýtur þar.
pað er Vorölo æfinlega gleðiefni þegar landinn ávinnur sér og þjóð
vorri traust og heiður.
regluvaldsins, og er það mál I fáum
orðum sem hér segir:
Ungur maður sem Norman Earl
Lewis heitir hafði fengio undanþágu
frá herskyldu fyrir herdómi I
fyrra hautsr, en undanþága hans var
ónýtt og hann kallaður I herinn.
Hann gerði sig ekki ánægðan með
^>etta og fékk fyrir sig mann sem B.
R. Bennett heitir, lögmann og póli-
tískan þjark sem flestir kannast við.
Bennett hélt því fram fyrir hönd
Lewis að nndanþáguna gefna af her-
dómi gæti stjórnin ekki tekið aftur:
dómar I því máli sem öðru stæðu ó-
raskaðir þavgað til þeir væru úr gildi
numdir, eða þeim breytt af æðri dóm-
stólum, eða að lögum sem þeir bygð-
ust á væri b: eytt. pingið hefði sam-
þykt herskyldulögin eftir 40 daga
vandlega umhugsun og stjórnarnefnd-
in hefði ekkert vald til að breyta
þeim. Hölt hann því fram að með
því að ónýta dóma hernefndanna,
sem skipaoar voru samkvæmt her-
skyldulögum hefði stjórnin að nokkru
leyti numið herskyldulögin úr gildi og
búið til önnur. Málið var dæmt I
hæstarétti Alberta fylkis sem skipað-
ur er f jórum hádómurum, og var það
þar ákveðið að Lewis hefði á réttu að
standa, en stjór»in I Ottawa hefði
ekki haft heimild til að kalla þá menn
I herinn sem undanþágu hefðu fengið
hjá herdómanum. Nú var málið farið
að vandast; 40,000 manns höfðu verið
kallaðir I herinn á sama grundvelli og
Lewis, og Attu því sama rétt á að
losna og hann.
Talið var Iíklegt að málið mundi nú
lognast út af og ekki yrðu margir til
þess að nota sér þennan dóm; en þá
komu fram 8 menn I hernum sem
kröfðust þess eins og Lewis að þeim
væri slept. Fengm þeír fyrir sig lög-
mann er J. E. Yarley heitir og fékk
hann dómsúrskurð fyrir því að mönn-
unum sky'ídi slept. Herforingins
heitir Philip Moore, og neitaði hann
að sl.oppa niönnunum. pá var honum
stefnt fyrir rétt, en liann mætti
ekki, og var þvl skipað að taka
hann fastan fyrir lítils virð-
ingu við If'g'valdið. Hafði hann bú-
ið um sig I herbúðunum I Victoria
garðinum; var þar settur vörður
vopnaðra hermanna, og tvær vélabyss-
|ur og riddaralið flutt þangað til vio-
bótar frá Sareee herbúðunum. Lög-
reglan kvaðst mundu halda sínu
fram hvað sem hervaldid gerði og
var Fred. Graham, lögvaldsstjóra til-
kynt að hann skyldi handtaka Moore
hershöfðingja hvað sem það kostaði,
ef ekki yrði hlýtt dómsúrskurði þeim
sem feídur hefði verið. Graham
kvaðst hafa vald til þess að kalla alla.
menn I borginni og héraðinu umhverf-
is sér til hjálpar með hvað sem þeir
næðu að v-.ipnum, og hvaðst hansn
mundu gera það. pegar lögreglan
skipaði að tska Moore fastan hafði
komið skipun frá Ottawa um það að
veita mótstöðu; en þegar það sást að
lögreglan gaf sig ekki að þvl þá kom
James Muir fulltrúi sambandstjórn-
arinnar til hæstaréttar dómaranna I
Alberta og fór þess á leit að frestað
yrði handtekning Moores hershöfð-
ingja um stuttan tíma gegn því lof-
orði að hin'r átta menn sem um var
að ræða yrðu ekki látnir fara út úr
því dómshéraði; en þannig var
þetta leyfi skilið að ef ekki kæmi við-
iinanleg svör frá Ottawa innaa hæfi-
legs tíma þá skyldi Grah.am auglýsa
I öllum blijium og á al.nanna færi
áskorun til nllra starffærra manna að
safnast saman á ákveðnum stöðum,
með þeim vopnum er þeir hefðu ráð á.
pegar þessar línur eru skráðar er
málinu ekki lengra komið og horfir
til hinna mestu vandræða. Líklegt
er að málið verði þó útkljáð innan
skamms; hæsti réttur Catíada ríkis
hefir verið beðinn að koma saman 4
fimtudaginn og skera úr því hvort há-
yfirdómur Alberta fylkis eigi að
standa, eða hvort stjórnin hafi haft
vald til þess að nema undanþásurn-
ar úr gildi.
Yerði háyfirdórour Canada sam-
hljóða Alberta domnum þí, verður að
sleppa ölluro þeim er undanþágunaar
hafa verið teknar af og kalla saman
þing tafarlaust til þess að breyta
þannig lögunum að þeir veifSi teknir I
herinn. Ef dómurinn fellir Alberta-
dóminn þá verða mennirnii að vera
kyrrir I hernum og þar með er stjórn-
arnefndinni gefið vald til þess að
taka hvaða ákvarðanir sem er án þess
að sk«yta lögjim landsins.
Málið er bæði einkenni egt og þýð-
ingarmikið ’ er því fylgt af flestum
með hinni mestu athygli.