Umferð - 01.02.1959, Blaðsíða 4

4
U MFERÐ
þetta fólk úr hópi ökumanna. Þetta
fólk er margt andlega minnimáttar, ó-
útreiknanlegt, flumbrukennt, hefur
„pervers“ löngun til að aka hratt, tek-
ur sér ekki nærri að aka fólk niður,
,,spýtir jafnvel í“ og hverfur af sjón-
arsviðinu ef svo ber til. Ég hef sem
læknir, ekki sjaldan rekist á fólk með
ökuleyfi, jafnvel atvinnubílstjóra, sem
svo var geðveilt, að ekkert vit var í að
láta það valsa með ökuskírteini. Þegar
löggjafinn fer að skilja þetta, losn-
um við við stóran hóp hættulegra öku-
manna af vegunum.
Þjóðfélag þarf einnig að gera fyrir-
byggjandi (profylaktiskar) ráðstafanir
gagnvart fleiri augljósum umferðar-
hættum en drykkjuakstrinum. Hver
sá, sem brýtur ruddalega og endurtek-
ið öryggiskröfur umferðaryfirvald-
anna, á að sendast til geðlæknis tU
nánari rannsóknar. Eftir fenginn úr-
skurð læknis, á svo að ákveða, hvort
hann skuli sviptur ökuleyfi um tima
eða ævilangt. Það er vandameira að
aka, en menn gera sér almennt grein
fyrir." Þannig farast lækninum orð.
Leonard Goldberg prófessor hefur
nýlega fært skýr rök fyrir því, að mik-
il umferðarhætta stafi af fólki, sem
ekur bíl áður en það er alveg búið að
ná sér eftir drykkju, þ. e. hefur meiri
eða minni „timburmenn", eins og kall-
að er. Hafa rannsóknir Goldbergs á
þessu sviði vakið heimsathygli meðal
umferðarsérfræðinga. Prófessornum
og samstarfsmönnum hans, tókst að
finna greinileg „objektiv" taugaein-
kenni á mönnum á timburmannastig-
inu. Þeir fundu þetta, er þeir mældu
hi'eyfingar augnanna undir áfengisá-
hrifum og skömmu eftir þau.
Maður situr t. d. veizlu í 2—3 tíma
og neytir víns á meðan, í sæmilegu
„hófi“. Fyrsta stig augnhreyfinga
(I. fasi) stendur fyrstu fimm klukku-
stundirnar og lýsir sér með óregluleg-
um augnhreyfingum, sem ekki eru
alveg viðvarandi, en koma með reglu-
legum millibilum. Þá koma einn til
tveir timar, sem minna ber á þessari
óreglu. En svo hefst — og það er upp-
götvun Goldbergs — annað stig (II.
fasi), með mjög áberandi óreglu í
hreyfingum augnanna. Þær hefjast
sex til átta klukkustundum eftir að
byrjað var að neyta áfengisins, og
geta staðið allt að fjórtán stundum eða
lengur. Prófessor Goldberg bendir sem
sé á, að það sé sannarlegt mál, að
hægt sé að greina „objektiv" merki
um framhaldandi skaðlegar verkanir
alkóholsins á taugakerfið, eftir að allt
alkohol, sem neytt hefur verið, er liorf-
ið úr líkamanum. Því meiri timbur-
menn, sem sá, er neytti alkoholsins
hefur (svimi, vanlíðan o. s. frv.), því
gleggri eru þessi merki. Truflanir
þessar ná oft hástigi rétt áður en þær
hverfa með öllu.
Truflanir þessar standa í nánu sam-
bandi við sjón- athyglis- og viðbragðs-
hæfni mannsins. Timbraður ökumaður
er enginn stórlax við stýrið. Sé nú
tekinn „uppstrammari", minkar eða
hverfur vanlíðanin, og augnahreyfing-
arnar fara yfir á fyrsta stig. Það, sem
gerir ökumann svo sérlega hættulegan
umferð, strammi hann sig af á þessu
stigi, er það, að honum finnst nú, að
hann sé fær í flestan sjó, án þess raun-
verulega aö vera laus við skaðieg eft-
irköst víndrykkjunnar varðandi tauga-
kerfi sitt.
Það er ekki tími nú til þess,
að ræða nánar um refsilöggjöfina
varðandi drykkjuakstur. Svipting öku-
leyfis er sjálfsögð. En löggjafinn hefði
að voru áliti, átt að gera ráð fyrir
styttri fangelsunum, eða engum i sum-
um tilfellum, þar sem þær samkvæmt
núgildandi lögum kæmu mjög til
greina, en hugsa ökubyttunum, og
fleiri skaðvöldum i umferðinni fyrir
dvöl á taugahæli í staðinn. Þá þyrftu
sektir vegna drykkjuaksturs að verða
ákveðnar mjög háar, en þó í hlutfalli
við efnahag hlutaðeigandi. Ætti
drykkjuakstur í sumum tilfellum að
kosta bílinn við fyrsta brot. — Á. S.
Hæstaréttarúrskurður varðandi alkoholpróf
1 öndverOum janúar al. skýröi herra
hœstaréttarritari Hákon Guðmundsson í
útvarpinu frá tveim dórnsrnálmn, varö-
andi umferö, sem þá nýlega Upföu kom-
iö fyrir réttinn. Fjallaöi annaö þetta mál
um skyldu lækna til aö gera blóöprufu
á meintum ökubyttum, og fer skýrsla
hœstaréttarritarans um þaö hér á eftir.
Skýrsla hans um hitt máliö, sem líka er
merkilegt veröur birt síöar, þar eö ekki
er rúm i blaöinu nú fyrir hana.
Eigi þarf að fara mörgum orðum um
það, hversu gagnleg tæki bifreiðar eru,
hvort heldur er til skemmtunar eða
nauðsynlegra flutninga. En það er með
bifreiðar, eins og reyndar svo margt
annað, að þær geta orkað bæði til góðs
og ills, eftir þvi, hvernig um stjórnvöl
þeirra er haldið. Skiptir því höfuðmáli,
að sjálfsstjórn og aðgæzla ráði ríkjum á
þeim vettvangi. Af þeim sökum hafa ver-
ið sett í bifreiðalög ströng fyrirmæli um
það, að menn neyti hvorki áfengis við
akstur né heldur aki undir áhrifum
þess. Er svo sem kunnugt er, lögð refs-
ing við slíkri háttsemi, auk þess, sem
henni fylgir svipting ökuréttinda um
lengri eða skemmri tíma.
Til þess að hægt sé að fá sem örugg-
asta vitneskju um áfengisneyzlu þeirra,
sem sakaðir eru um ölvun við akstur,
hefur um langt skeið verið heimilað i
bifreiðalögum, að færa grunaða öku-
menn til læknis til blóðrannsóknar, og
er ökumanni þá skylt samkvæmt ákvæð-
um laganna, að hlíta þeirri meðferð, sem
læknirinn telur nauðsynlega vegna þeirr-
ar rannsóknar. Hefur aðferð þessari
iðulega verið beitt, og verður þá blóð-
rannsóknin eitt þeirra sönnunargagna,
um sekt eða sýknu sem til álita koma í
málinu. Það mun hafa verið nokkuð
misjafnt, hversu fúslega bifreiðarstjórar
hafa orðið við ákvörðun löggæzlumanna
um það, að taka skyldi blóð úr þeim, en
læknar munu yfirleitt ekki hafa fengist
til blóðtöku gegn eindreginni neitun
ökumanns þess, er hlut átti að máli. Yf-
irvöld munu heldur ekki hingað til hafa
knúð lækna til slíkra athafna, er svo stóð
á, enda þótt 41. gr. laga um rannsókn
opinberra mála mæli svo fyrir, að mönn-
um, og þá að sjálfsögðu einnig læknum,
sé skylt að veita löggæzlumönnum og
rannsóknardómurum lið í þarfir opin-
berrar rannsóknar, ef þeir eru til þess
kvaddir. Hafa þá mál út af ölvun við
akstur, þar sem blóðrannsókn var ekki
fyrir hendi, verið dæmd eftir þeim
gögnum öðrum, sem völ var á og hafa
bifreiðarstjórar oft og einatt hlotið refsi-
dóma fyrir að aka bifreið undir áhrifum
áfengis, þótt blóðrannsókn hefði eigi ver-
ið framkvæmd.
Á s.l. sumri tóku ný umferðarlög gildi
og fela þau í sér ýmis nýmæli frá því
sem áður var. Er þar til dæmis gerður
greinarmunur á því, hvort vínandamagn
i blóði ökumanns er meira eða minna en
1.20%o- Af þessu leiðir, að blóðsýnishorn
þarf nú að vera fyrir hendi, ef fylgja á
í framkvæmd þeim mismun, sem bók-
stafur laganna gerir á þvi, hvort áfengis-
magnið er meira eða minna en greint
var. Það var því ekki að ófyrirsynju,
þótt yfirvöldin gerðu nú ríkari kröfur
um það en áður, að tekin væru blóð-
sýnishorn úr ökumönnum og kom af
þessu efni nýlega til ágreinings milli