Alþýðublaðið - 12.11.1964, Page 7

Sjónvarpsmál, stjórnarskrármálið og fleira
★ EITT BOKASAFNT.
Handritin úr Árnasafni eiga
eð fara að koma heim til íslands.
Hvenær það verður er þó ekki með
íullu vitað enn þá. Þau eru sögð
vera um það bil 1800 talsins og
mun ekki fara næsta mikið fyrir
þeim. Handritasafni Landsbóka-
safnsins hefur nú verið komið
prýðilega fyrir í Landsbókasafns-
húsinu þar sem Náttúrugripa-
safnið var áður til húsa. Er það
rógur einn, þegar því hefur ver-
ið haldið fram, að Landsbóka-
safnið sjái ekki vel fyrir geymslu
handrita sinna, en þau eru sögð
vera um 12000 talsins. í salar-
kynnum handritasafnsins eru á-
kjósanleg vinnuskilyrði, enda
munu nú starfa þar að jafnaði 2
Starfsmenn Handritastofnunarinn-
ar og 3 styrkþegar, auk bókavarða
Landsbókasafns og þeirra fræði-
manna er einkum vinna að hand-
ritarannsóknum. Handrit Lands-
bókasafns tilheyra ekki Handrita-
Stofnuninni, sem á að taka við
handritunum úr Árnasafni. — í
geymslum handritasafns Lands-
bókasafnsins mun vera mikið
meira en nóg rúm til að geyma
handritin úr Árnasafni, þegar þau
koma, a.m.k. til bráðabyrgða. Nú
ber svo undarlega við, að allt í
einu er ákveðið að byggja sérstakt
Safnhús fyrir handritin úr Árna-
safni. Skal það hús rísa suður á
háskólalóðinni og vera sambyggt
kennslustofum fyrir kennslu í ís-
lenzkum fræðum. Byggingu þess
hluta hússins sem á að vera fyrir
handritin ætlar svo ríkissjóður
að kosta með hvorki meira né
minna en 10 milljónum króna.
Háskólanum mun ætlað að bera
kostnaðinn af byggingu hins hluta
hússins. Þetta var nú um bygg-
ingarmál hinnar nýju handrita-
stofnunar. En hvað þá um bygg-
ingu og húsnæðismál annarra rík-
issafna, svo sem Landsbókasafns-
ins og Háskólabókasafnsins. Við
skulum líta ögn nánar á þau mál:
í september 1956 skipaði Al-
þingi 5 manna nefnd til þess að
athuga hvort fjárliagslega og
skipulagslega muni eigi hag-
kvæmt að sameina Háskólabóka-
safn og Landsbókasáfn að ein-
hverju eða öllu leyti, þannig, að
Háskólabókasafnið verði fram-
vegis handbókasafn fyrir Háskól-
ann en Landsbókasafnið taki
við öðrum hlutverkum þess, í
nefndinni áttu sæti próf. Þorkell
Jóhannesson- fyrrv. landsbóka-
vörður, Björn Sigfússon háskóla-
bókavörður, Finnur Sigmundsson |
landsbókavörður, ’ Bjarni Vil- {
hjálmsson cand. mag. vist frá
Ríkisskjalasafninu og Birgir
Thorlacius ráðuneytisstjóri. Þessi
nefnd skilaði eftir 4 mánuði 11.
janúar 1957 rökstuddu áliti þar
sem niðurstöður hennar og aðal-
tillögur eru svohljóðandi:
„1. Að Landsbókasafn og Há-
skólabókasafn. verði sameinuð.
Landsbókasafn verði aðalsafn en
Háekólabókasafniö verði miðað.1
við handbóka og námsþarfir stúd-
enta og kennsluundirbúning og
rannsóknir háskólakennara.
2. Að reist verði bókasafnshús
í næsta nágrenni við Háskólann
til þess að sameining bókasafn-
anna verði framkvæmanleg.”
Alþingi féllst svo með þingsá-
lyktunartíllögu, er það samþykkti
á árinu 1957, algerlega á tillög-
ur nefndarinnar. Síðan hefur
elckert af máiinu heyrzt fyrr en
auglýst er bygging húss yfir hand
rit Árnasafns og tilkynnt að skip-
uð hafi verið rammbyggileg bygg
ingarnefnd til þess að sjá um að
reisa það hús.
Af þessu sem að framan segir
virðist augsýnilegt, að mikil þörf
er á að reisa nýtt og fullkomið
bókásafnshús og sameina Háskóla
bókasafnið og Landsbókasafnið
eins og nefndin lagði til. Virð-
ist auðsætt að Árnasafn fái eins
og væntanlega Ríkisskjalasafhið
og Handritasafn Landsbókasafns-
ins heppilegan samastað í því
húsi. Að fara að eyða fyrst 10
milljónum í byggingu húss yfir
1800 bindin úr Árnasafni, hvenær
sem þau svo koma til íslands,
myndi áreiðanlega tefja fyrir
lausn á vandamálum bókasafn-
anna, bæði hvað snertir samein-
ingu þeirra og byggingu heppi-
legra húss fyrir þau.
★ RAFMAGNSMÁL.
Þá ætla ég að minnast örlítið á
rafmagnsmálin. Einhver var að
spá því hér í útvarpinu um dag-
inn að Blanda yrði ekki virkjuð
fyrir aldamótin næstu. Eg vil ekki
neita því að svo geti ekki farið,
því að vegir vatnsorkumála-
stjórnar vorrar virðast vera órann-
sakanlegir. En sannast að segja
er það harla torskilið að fullnað-
arrannsókn á þessari virkjun skuli
ekki vera látin fara fram. Sig-
urður Thoroddsen telur í skýrslu
sinni um virkjanlegt vatnsafl á ís-
landi að þarna sé hægt að virkja
360 þús. kílówatt eða rúm 500
Myndin er frá skólasjónvarpi í Bretlandi.
þús. hestöfl en raforkumálaskrif-
stofan fer varlegar í sakirnar og
telur að þar megi þó virkja tæp
400 þús. hestöfl. Því er ekki hægt
að neita að Blönduvirkjun hefur
umfram alla aðra kosti, svo sem
lágan virkjunarkostnað á hestafl
þann mikla kost, að bún liggur
þannig miðsvæðis að með virkjun
hennar væri sjálfkrafa komin
landsrafveita, þegar búið væri að
I tengja liana við virkjanir fyrir
' sunnan, norðan og vestan. Þá er
| það mikill kostur að Blönduvirkj-
I un er ekki á landskjálftasvæði og
að mannvirkin þurfa ekki að
standa á hrauni sem ef til vill lek-
ur. Margir sem lítið þekkja til
orkumála álíta að vatnsafl á ís-
landi sé allt að því óþrjótandi.
Því fer þó fjarri að svo sé. Sam-
kvæmt reynslu undanfarandi ára
má reikna með að orkuþörfin tvö-
faldist á hverju tíu ára tíma-
bili. Ef fullnægja á þessari orku-
þörf með vatnsafli eingöngu verða
íslendingar samkvæmt útreikning-
um raforkumálaskrifstofunnar að
hafa lokið við að virkja allt nýti-
legt vatnsafl á íslandi eftir 49 ár
eða árið 2013. Sést m. a. af þessu
hvílík fjarstæða er allt tal um
það, að virkja íslenzkt vatnsafl
til útflutnings á raforku, þótt
þetta væri hægt tæknilega séð,
sem er mjög vafasamt sé miðað
við hinn gífurlega kostnað við
slíkar aðgerðir. Áður en ég skil
Sigurður Jónasson,
fyrrverandi forstjóri,
flutti erindi í útvarpið
síðastliðihn mánudag í
þættinum Um daginn
og veginn. Alþýðublað
ið hefur fengið leyfi tij
að birta erindi Sigurð
ar í heild.
íVWWWWVWWWWVWVWVVWWW
við þetta mál, vil ég geta þess, 1
að heyrzt hefur, að sérfræðingar
leggi til að leysa beri raforku-
vaudamálin utan Suðurlandssvæð-
isins með því að setja upp og reka
olíukynntar gastúrbinustöðvar. —
Minnir þetta ískyggilega mikið á
það, þegar tillaga kom fram frá
ábyrgum aðilum í Bæjarstjórn
Reykjavíkur árið 1928, um að
leysa raforkumál Reykjavíkur með
því að reisa 600 kílówatta rafstöð
suður á Melunum í stað þess að
hefjast þá handa um virkjun
Sogsins.
' Fyrir einu eða tveimur árum
hélt einn helzti orkumálasérfræð-
ingur Norðmanna fyrirlestur í
Reykjavík um orkumál Norð-
manna. Lýsti hann ýtarlega hve
mikið væri búið að virkja í Noregi
af vatnsafli til raforkuframleið-
slu. Voru Norðmenn mikið hærri
en íslendingar, en þó tók út yfir
þegar borið var saman hve mikið
var verið að virkja af vatnsafli í
Noregi og hve lítið hér á landi.
Til þess að jafnast við Norðmenn
þyrftum við að virkja árlega a.
m.k. 20 þús. kílówött og hafa
Norðmenn þó eins og áður var
sagt þegar virkjað miklu meira
vatnsafl en íslendingar svo virkj-
anir vorar þyrftu í rauninni að
vera miklu meiri árlega en 20
þús. kw. til þess að við hefðum
von um að ná þangað með tærn-
ar sem Norðmenn hafa hælana
í þessum efnum.
★ SKÓLANÁMIÐ.
Það er ómaksins vert, að lesa
fjárlagafrumvarp það, sem nú
liggur fyrir Alþingi. Það má bæði
lesa sem skemmtilesningu en
mörg atriði eru þar alvarlegrar
umhugsunar verð svo sem 459
milljóna áætluð útgjöld vegna
kennslumála. Og sagan er ekki öll
þar með sögð, bæirnir og sveitar-
félögin béra líka nokkurn kostn-
að, t. d. Reykjavík 40 milljónir
umfram tillag ríkisins. í Reykja-
vík munu vera hartnær 14 000
börn og unglingar í skólum. Sitja
þau á skólabekk nokkuð mismun-
andi langan tíma á dag í 8-9 mán-
uði á ári í 7-9 ár. Mikill ætti nú
árangurinn að verða af þessari
miklu skólabekkjasetu. Nú er ver-
ið að tala um að lengja tímann
um 1 ár, sem að vísu gildir ein-
göngu um þá unglinga sem ekki
taka viðbótarnámið hvort sem
erf En þctta sýnir hvert stefnii*
og alltaf klingir það sama við, ö$
lengd skólabekkjasetunnar er
gagnrýnd. Tíminn er lengri á
Norðurlöndum. Eins og íslending-
um beri skylda til að tyggja allt
upp á dönsku, sænsku eða norsfci*
í þessum efnum. En hvað er 'riúi
til ráða áður en í fullkomið óéto.i
er komið. íslendingar eru mikiti
fvrir að skipa nefndir, ef leysa
þarf eitthvert vandamál, þó. þvt
miður gefist þetta ekki of vel
stundum. Samt hygg ég að reyn-
andi væri að Alþingi skipi stóra
nefnd, segjum 20-30 konur 6g
karla og ekki endilega allt séi’-
fræðinga til þess að rannsaka alla
möguleika á því að gera skólanárp-
ið allt.frá barnaskólum upp í há-
skólann ódýrara og ekki eins tíma
frekt og nú er, en ná þó sarha
eða betri árangri. Hygg ég' að
helztu möguleikarnir til þess, séu
fólgnir í því, að taka nýjustu
tækni i þjónustu skólafræðslunn-
ar og skólauppeldisins og hygg
að þar verði íslenzkt fræðslusjón-
varp þyngst á metunum. í fram-
tíðinni.
★ SKÖLASJÓNVARP. _
Nú þegar hefur verið hafinn all
mikill undirbúningur að stofnuu
íslenzks sjónvarps, þótt varla
megi segja að það hafi þegar bein-
línis verið stofnað. Samkvæmt
útreikningum sérfræðinga vírðist
allgott útjit fyrir að stofnkostnað-
ur ríkissjónvarps sem byggt verði
upp á 5 til 7 árum þurfi ekki nð
verða hærri en 180 milljónir króna
og geti það sjónvarp þá náð til
allra landsmanna. Virðast ljér á
landi að ýmsu leyti vera.betri að-
Framhald á síðu 10.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 12. nóv. 1964 J