Skólablaðið - 19.02.1909, Page 3

SKOLABLAÐIÐ
15
dögum standa í öfugu hlutfalli við
menninguna!? Mun það vera fyrsta
skrefið til að gera börnin okkar dönsk,
þetta, sem fræðslulögin meðal annars
fyrirskipa, að kenna þeim móðurmál-
ið sæmilega, kenna þeim sögu þjóð-
ar vorrar, kenna þeim að syngja ís-
lensk ættjarðarljóð? Mjer finst svar-
iðliggji svo opið fyrir, að eg sleppi
því.
Að öðru leyti sýnist mjer ekki neiít
í niðurlagi greinarinnar, sem vert sje
að taka til athugunar. Það eru alt
eintómar skýjaborgir, bygðar á þeim
grundvelli, sem lagður er framar í
greininni, og hljóta að hrynja með
honum.
*
* *
Eftir að þetta var skrifað, hefir hr.
V. G. enn ritað í »ísafold« um fræðslu-
mál og komið fram með tillögur um
þau. Grein þessi er að því leyti
ólík hinni fyrri grein hans, að hún
er hóglegar rituð, og væri því miklu
ánægjulegra að svara henni; en rúmið
leyfir það ekki að þessu sinni. Það
skal að eins tekið fram, að mikið af
því, sem höf. heldur fram og vill láta
koma i stað fræðslulaganna, það felst
einmitt í fræðslulögunum, eða er
samrýmanlegt við þau. Pað virðist
því aðallega vera misskilningur á
þessum lögum, sem liggur til grund-
vallar fyrir afstöðu hans í málinu.
Einstöku atriði greinarinnar, þau, sem
snerta verulegar breytingar, svo sem
aldurstakmark o. fl., verða væntanl.
athugaðar í »SkólabI«. við tækifæri.
í þetta sinn vil eg að eins beina ti!
hr. V. G. og annarr. sem líkrar skoð-
unar eru, þeirri ráðleggingu, að þeir
lesi fræðslulögin vandlega, áður en
þeir stinga upp á breytingum á þeim
eða frestun á framkvæmd þeirra.
Sigurður Jónsson.
Aths. I fyrri hlula greinar þessarar, (síð.
b!.) hafa slæðst inn prentvillur eigi allfáar.
þótt flestarverði væntanl. lesnar í ntálið. Less-
ar eru helstar:
Á 1. bls. 3. d. 6. I. a. n. stendur: peninga-
lán, á að vera:
peníngataun.
Á 5. bls. 1. d. 14.- 15. I. a. o. stendur:
kröftunum, á að vera:
kröfunum.
Mentun kvonna.
Kvennablaðið mintist á það í haust
hvað lítill jöfnuður væri á mentun karla
og kvenna vor á meðal enn þá; allir
könnuðust við að piltar þyrftu að minsta
kosti þrjá vetur til náms, ef þeir ættu að
verða sæmilega mentaðir. en hitt þætti
mörgum meira en nóg að ungu stúlk-
urnar væru einn vetur á einhverjum
kvennaskóla eða fengju sjer »tímakenslu«
í Reykjavík. —
Rað er bersýnitegt að þetta er alveg
satt, enda hafa ýmsir bent áður á það, en
gamail rótgróinn vani er fastur í sessi,
og er ekki úr sögunni þótt stúlkum sje
veitt sömu rjettindi og piltum við ýmsa
almenna skóla vor á meðal. — Hagur
margra er að vísu svo þröngur að þeir
geta naumast kostað öll börn sín til
náms marga vetur, og láta svo drengina
eða drenginn alveg sitja í fyrirrúmi, og
þykir það borga sig betur en mentun
dætranna. Bað má segja ýmislegt bæði
með og móti þeirri skoðun, en hitt er
ómótmælaniegt að »kákið« eða hálfment-
unin »borgar sig« allra lakast, og það
verður sjaldnast eða aldrei annað en »kák«
að verja aðeins einum vetri til náms eft-
ir ferminguna, hvort sem stúlkur eða
piltar eiga hlut að máli.
Fyrst og fremst irá það ekki gleymast
í þessu sambandi að árlega eru fermd
allmörg börn víðsvegar um land, sem
alls ekki eru svo nndirbúin að
lagaheimild sje til að ferma þau. —
Þessi fullyrðing þykir ef til vill full stór,
en eg hefi undanfarin 14 ár kynst nál.
500 fermdum ungmennum víðsvegar um
land í þessum efnum. Rorri þeirra
hafði að vísu lært að nafninu til það,
sem lögskipað var, en þó var reiknings-
kunnáttan oftast stórgölluð, — andlaus
utanaðlærdómur, óvanur öllum spurn-
ingum og hugarreikningi. En jafnframt
hafa verið í þessum hóp þó nokkrir sem
nauniast liöfðu lært einskonartölur, hvað
þá meir, í reikningi, skrifuðu rangt flest
orðin í móðurmáli voru, og vóru harla
ófróðir um aðalatriði trúar vorrar og
sögur biblíunnar. — Og þó hefir þetta
alt verið fólk, sem foreldrar eða aðrir
hlutaðeigendur, taldi fært um »að fara í
skóla*, eða njóta alldýrrar framhalds-
mentunar. — En hvað mun þá vera
heima fyrir meðal hinna? —
Bað er þung sök margra presta í
þessu máli, og hún er ekki Ijettari fyrir
það, þótt margir foreldrar sjeu svo afar-
skammsýnir, að vilja flýta fermingu barna
sinna sem mest, eða þótt það kunni að
vera rjett, sem mjer hefir virst, að þeir
fáfróðustu hafi að öllum jafnaði verið
úr kaupstöðum eða sjóþorpum þar sem
barnaskólar vóru. — Prestunum ætti að
minsta kosti að vera það fullljóst að það
er beinlínis illa gjört gagnvart börnun-
um að slaka að óþörfu á fræðslukröfun-
um fyrir ferminguna, þær hafa ekki ver-
ið svo háar að undanförnu, og þeir
niættu ekki hika við að verða stöku sinn-
um fyrir stundargremju hugsunarlítilla
manna fyrir þessháttar »strangleik«. —
Og söm.deiðis hafa fæstir barnaskólar
vorir verið svo fullkomnir að prestar og
heimilin hafi haft fullar ástæður til að
varpa á þá allri umhyggju fyrir barna-
fræðslnnni.
Pað er bersýnilegt hvað lítil not verða
að einum námsvetri fyrir þá, sem þann-
ig hafa áður lært sama sem ekkert eða
verra en ekkert, og sömuleiðis að þeim
er það sjálfum þraut og öðrum töf að
vera í skóla með þeim, sem lengra eru
komnir.
Tímakenslan í Reykjavfk getur komið
að góðu haldi, ef hún er nógu langvinn
og nemendurnr hafa efni á að leita til
góðra kennara, en þar sem slíkt nám
vcrður miklu dýrara en skólavist, reyna
flestir, sem afla sjer kenslu utan skólanna,
að fá hana eins ódýra og unt er, en þá
er hún og oftast að sama skapi Ijeleg.
Tímakenslan, sem kölluð er ódýrust, er
oft og einatt dýrust í raun og veru, þar
eð námstíminn verður hennar vegna að
engum notum. Og það er engin van-
þörf á að vara aðkomið námsfólk í Reykja-
vík við að kaupa kenslu utan skóla, nenia
það hafi góð efni, gott heimili í honum,
og velmentaðan ráðanaut við að styðjast.
Bað, sem hjer hefir verið sagt, snertir
vitanlega jafnt pilta og stúlkur, en þegar
mentun kvenna er sjerstaklega til umr^ðu
kemur mjer einkum kvennaskólinn í
Reykjavík í hug, bæði af því að mjer er
hann kunnugastur og eins af því að hin-
ir kvennaskólarnir munu nokkuð líkjast
honum.
F*að er fullkunnugt um alt landið að
frú Thora Melsteð, stofnandi kvennaskól-
ans í Rvík, veitti honum forstöðu í 32
ár (1874 — 1906) með frábærum dugn-
aði og samviskukemi, og hefir allra
kvenna mest unnið að mentun kvenna
hjer á landi, — og hitt er að verða
kunugt að ungfrú Ingibjörg Bjarnason,
sem tók við forstöðukonustarfinu eftir
frú Th. Melsteð, hefir bæði þrek og þekk-
ingu til að efla skólann, sem best, svo
að hann geti fullnægt vaxar.di mentunar-
löngun og nientunarþörfum kvenþjóðar-
innar og fyllilega kept við suma hina
skólana, sem kvenfólk er nýfarið að
gang í.
Húsrúm kvennaskólans er orðið oflítið
en úr því verður bætt fyrir næsta haust.
Kensluáhöldin sum eru ófullkomin, en
úr því verður væntanlega bætt bráðlega
með ofurlitlum fjárstyrk. — Hannyrða-
tímarnir eru fullmargir f samanburði við
hina námstímana, en það verður væntan-
lega jafnað bráðlega, —
Forstöðukonan getur með staðfestu
og iægni töluvert bætt úr ýmsum óvit-
urlegum óskum um að vera í efri bekk
en námsmæriti er fær um í raun og
veru. — Sumum virðist það nærri mínk-
un að setjast í 1. bekk, enda þótt sá
bekkur sje langhentugastur þeim, sem
ekki hafa lært annað en það, sem lög-
boðið hefir verið til fermingar. Stund-
um koma og stúlkur í þaun bekk, sem
óskiljanlegt er, hvernig prestar hafa farið
að ferma; og þvi hefir sumum kunnug-
um komið í hug hvort ekki væri ástæða
til að koma því ákvæði í reglugjörð skól-
ans, að engin kæmist í 1. bekk, sem
fengi 3 eða minna fyrir rjettritun eða
reikning við inntökuprófið. Oft vilja
miklu fleiri komast í 3. bekk en færar
eru um það eða rúm er til. - En eins
og eg sagði: þessar óskir, sem oftast
munu sprotnar af ókunnugleik, getur
forstöðukonan lagað talsvert og hefir
gjört það, enda þótt það valdi henni
stundum vanda í bili. — Regar stúlk-