Vísir - 03.11.1958, Blaðsíða 4

%
V í S I R
Mánudaginn 3. nóvember 1958'
Ný sljarna.
Áður en langt líður munu
allir kannast við Haya Harareet
hina tilvonandi Ben Hur stúlku
— 24 ára gamla frá Israel. Hún
var valin úr stórum hópi fag-
urra kvenna til að leika í stór-
myndinni BEN HUR, sem á að
verða enn meira listaverk en
mynd með sama nafni, sem tek-
in var 1925. Mörg hundruð
stúlkur voru reyndar, áður en
valið féll á Haya — það kann
engin að bera nafnið rétt fram.
*— Það var William Wyler, sem
uppgötvaði Haya. Hann sá hana
á götunni í Cannes á meðal þús-
undanna, sem þar voru á kvik-
myndahátíðinni í fyrra. Ný
stjarna erkomin upp á himni
kvikmyndanna!
n ætlaöi
tt.ee Strasberg er áhráfanesti
maður kvðasyedMaa.
«?#• htBsstt tsiieitts hennasfi í
Æ&sar Ytprh.
Jehn l_od!er kvænisf a 5. sinn.
Fyrir tólf árum síðan sagði j að ástæðan var ekki sú, að
John Loder, sem þá var 46 ára.hann væri neitt feiminn sjálfs
gamall og að skilja í fjórða sinn, sín vegna. „Fjölskylda konunn-
að hann skyldi aldrei kvænast | ar minnar er ákaflega trúuð,
oftar.
Fyrir fáum dögum kvæntist
hann fimmta sin.
Hin nýjasta frú Loder er 38
ára og heitir Senora Alba Lar-
den, fögur, jarphærð ekkja eft-
ir ríkan ensk-argentískan
nautgriparæktarmann, sem lézt
fyrir tæpu ári.
Loder var eitthvað að pukra
og vildi ekki láta það uppi
svona viðstöðulaust að hann
væri enn einu sinni að kvæn-
ast. En það kom upp úr kafinu,
Hverjar eru beztu kvfkmyndir,
, sem gerðar hafa verfð?
I Briissel völdu menn 12 úr öllum
rnyndum frá uppháfi.
Fyrir atbeina Belgian Cin-
emathique og í tilefni'af heims-
sýningunni í Bruxelles var
safnað saman öllum þéiiti kvik-
myndum, löngum sem stuttum,
sem teknar hafa vcrið í heim-
inum fram að árinu 1955.
Skyldi nú gera út um það
hverjar væru beztar og velja
fyrst tólf úr.
Þegar hinar 12 beztu höfðu
verið valdar af nefnd, sem í
gamni hefur verið kölluð rann-
sóknardómstóllinn, voru þær
sýndar á heimssýningunni und-
ir titlinum: Beztu kvikmyndir
allra tíma. Meiri heiður gat
þeim ekki hlotnast.
Þessar urðu fyrir valinu og í
þeirri röð, sem þær eru nú
taldar:
Eisenstein: „The Battleship
Potemkin“.
Chaplin: „The Gold Rush“.
De Sicas: „Bicycle Thieves“.
Dreyer: „The Passion of
Joan of Arc“.
Renoir: „La Grande Illusion“.
Stroheim: „Greed“.
Griffith: „Intolerance“.
Pudovkin: „Mother“. -
Welles: „Citizen Kane“.
Dovzhenko: „Earth“.
Murnau: „The Last Laugh“.
Wiene: „The Cabinet of Dr.
Caligari“.
Nöfn myndanna eru hér öll
tilfærð eins og þær heita á
enzku, þar sem þær hafa ekki
allar verið sýndar hér á landi
og því ekki allar fengið íslenzk
heiti.
En þar með er ekki sagan
öll. Nú kom þessi dómur til
kasta hærri réttar. Voru nú til-
nefndir í dóm sjö ungir kvik-
myndaframleiðendur, sem njóta
alþjóðaviðurkenningar og
skyldu þeir fella úrskurð sinn.
Þeir voru: Robert Aldrich
(leikstjóri myndarinnar ,„Att-
ack“), Alexander Astruc (The
Crimson Curtain), J. A. Bard-
em (Death of a Cyclist),
Michael Cacoyannis (The Girl
in Black), Francesco Maselli
(Gli Sabandati), Satyajit Ray
(Pather Panchali) og Alexand-
er Mackendric (The Lady
Killers og Sweet Smell of
Success).
Þessum mönnum var nú falið
að dæma um þessar 12 myndir
og skera úr um hver þeirra
hefðí mest gildi.
Dómur hinna sérfróðu manna
féll á þá leið, að þeir neituðu
í fyrsta lagi að dæma um sex
myndirnar, og má því segja,
að þeim hafi verið vísað frá.
Þær sex, sem fundu náð hæsta-
réttar voru:
Potemkin,
The Gold Rush,
Bicycle Thieves,
Mother,
La Grande Illusion,
Joan of Arc.
Töldu þeir þessar myndir
betri en hinar sex, eða hafa
meira gildi.
Af því, sem þarna fór fram,
úrskurðum undirréttarins, við-
tökum þeim, sem almennir á-
horfendur veittu myndunum
þegar þær voru sýndar á
heimssýningunni og úrskurði
eða áliti hæstaréttarins, má
ráða, að hugtakið „meistara-
verk‘ sé hlutlægt eins og hvað
annað.
Það er því í raun og vcru
ekki skorið úr því enn, hver sé
bezta kvikmynd allra tíma og
sjálfsagt verður um það deilt,
svo lengi sem menn hafa áhuga
fyrir kvikmyndum.
hákaþólsk,“ sagði hann, „en
það þýðir víst eklci áð vera að
leyna þessu lengur,“ bætti
hann við.
„Eg kynntist henni fyrst fyr-
ir sjö árum. Það var í sam-
kvæmi í New York. Eg var
Sá maður, sem hefur einna
mest áhrif á kvikmyndir, gerð
þeirra, leikinn og listsmekk-
inn, er hvorki leikari, frairi-
leiðandi, leikstjóri, né forstjóri
kvikmyndavers, og ekki semúr
liann Ieikina heldur.
Hann er kennari í New York
og heitir Lee Strasberg.
Skóli < hans er frægur skóli
fyrir leikara og hefir gerbreytt
mörgu á leiksviðinu á seinni
árum.
Skólanum hafa verið gefin
ýms nöfn; hann hefir verið
kenndur við ,,aðferðina“,
„T-skyrtuna“, „óhreinu negi-
urnar“, „rifnu skyrturnar“, en
hann hefir útskrifað márga
fræga leikara eins og Marlon
Brando, James, Dean, Carrol
Baker, Eva Marie Saint, Paul
Newman og Joanne Wood-
ward.
Strasberg' hefir á takteinum
margar skýringar á nöfnum
þeim, sem skólanum hafa verið
gefin. „Menn.ættu að geta gert
sér það íjóst, að margir af
nemendum mínum eru fátæk-
ir,“ segir hann. „Þeir verða að
spara við sig fatakaup og
margir þeirra hafa varla ráð á
að vera sómasamlega til fara
á meðan þeir eru við nám.“
Brando hefir gert skólann
frægan og er sa; nemendanna,
sem mesta peninga græðir sem
stendur. Með fáeinum undan-
tekningum fá hinir reyndu,
frægu leikarar öll bezt borg-
uðu hlutverkin og má þar t. d.
nefna Gary Cooper og James
Stewart, en að þeim slepptum
koma hinir nýju nemendur
Strasbergs næst, en eru þó enn
ekki þess megnugir að krefjast
hæstu launa.
„Við gerum ekki kröfu til að
okkur séu þökkuð; afrek nem-
enda okkar. Við getum ekki
gefið þeim gáfurnar, þær verða
þeir að leggja til sjálfir, en við
getum hjálpað þeim til að nota
þær. Það eru um 120 nemend-
ur í skóla okkar að staðaldri.“
Enginn fær inngöngu í skól-
ann nema hann standist mat
Strasbergs ög meðkennara
hans, Elia Kazans. Þetta mat
er mjög strangt og margur fell-
ur á prófinu. „Sá, sem einu
sinni fær inngöngu, getur ver-
ið þár eins lengi og hann ósk-
ar,“ segir Strasberg. „Kennsl-
unni er hagað éins, hvort sem
léikarinn hyggst koma fram á
leiksviðinu, í kvikmyndum eða
í sjónvarpi, það gilda alls stað-
ar sömu grundvallarreglurnar
fyrir góðum leik.“
Erfiðleikar kvikmyndaiðn-
aðarms í Hollywoed.
Rætt um lelðir til að etidurreisa kvikmynda-
iðnaðinn.
kvæntur þá — 4. konu minni —
Evelyn Auffmordt — ög Alba
var líka gift. Við urðum strax
hrifin hvort af öðru og hittumst
oft á næstu fimm mánuðum
eftir þetta — alltaf í góðum fé-
lagsskap, auðvitað," flýtti hann
sér að bæta við. „Svo fór eg og
var burt í tíu mánuði. Hún fór
líka heim til sín til San Luis
við landamaéri Chile. Við sá-
umst ekki aftur fyrr en hún
kom til London í júní til þess
að ganga frá málefnum í sam-
bandi við eignir manns síns,
sem hafði látist þá fyrir sex
mánuðum. Eg bað hennár. Hún
tók mér.“
Svo fór giftingin fram í kyr-
þei. „Við íorðuðumst þekkta
skemmtistaði og borðuðum á
smá veitingahúsum hérna í
Chelsea,“ segir Loder. „Það
vissi enginn um giftinguna
fyrr en núna, nema présturinn
og svaramennirnir.“
Nú er hin nýja frú Loder
farin heim til þess að líta eftir
búgarðinum sínum og Loder
fer þangað um jólin. „Hún er
skrýtin," segir Loder. „Þó að
hún eigi stórt hús fullt af þjón-
um, þykir henni gaman að búa
í þessari litíu íbúð minni og
horfa út yfir Thamesána.“
1936 kvæntist Loder 2. konu
Nýlega var birt mikil skýrsla
um rek.stur kvikmyndaiðpað-
arns í Hollywood og má þar
lesa um þá erfiðleika, sem þessi
atvinnugrein, sem er svo mik-
ilvæg fyrir Bandaríkin, hefur
við að striða.
Nær skýrslan yfir tímabiliS
1946—1956, og heitir „Hollý-
wood á krossgötum — greinar-
gerð um efnahagsmál kvik-
myndaiðnaðarins". Er skýrslan
all fróðleg og skal hér aðeins
drepið á þvi helzta, sem þár
kemur fram.
Nettótekjur tíu stærstu kvik-
myndaveranna lækkuðu úr 121
milljónum dollara 1946 í 21
milljón 1956. Starfsmannafjöldi
þeirra minnkaði úr 21775 á
mánuði 1946 í 12593 1956.
Heildarlaunagreiðslur lækkuðu
um 20 % og er þá ekki tekið til-
lit til verðfalls peninganna og
þeirra launahækkuna sem anri-
ars áttu sér stað á þessum 10
árum sem hér er um að ræða.
Á sama tíma tvöfölduðúst
launagreiðslur fyrir myndatök-
sinni: Micheline Cheril. Það
hjónaband entist í sjÖ ár. 1943
kvæntist hann Hedy Lamarr og
þrem árum seinna eignuðust’
þau dóttur — Denise. Því
hjónabandi vaf slitið “éftir fjög-
ur ár. 1949 kvaéntist Loder í
fjórða sinn Evelyn Auffmordt.
Þau skildu eftir sjö ár.
«t
ur sem fóru fram erlendis.
Kvikmyndagestir í amerískum
kvikmyndahúsum voru áætl-
aðir 90 milljónir á viku 1946,
eri þessi tala féll niður í 46
milljónir 1946.
__ Margt er rætt um leiðir til
þess að endurreisa kvikmynda-
iðnaðinn í Hollywood, eða
hjálpa honum áleiðis. Þar á
meðal er lagt til að hann fái
ríkisstyrk og ýmiskonar skattá-
ívilnanir, því skattarnir eru
það m. a. sem hafa leÍKið hann
grátt og eiga ekki hvað sízt sök
á því, að frægir kvikmynda-
leikarar fást nú orðið ekki til
að leika í Hollywood, og eru;
flúnir til Evrópu. Tvö stærstu
kvikmyndaiðjuverin eru hætt
rekstri: R.K.O. hætti í fyrra og
Republic er að hætta.
Rank' kvikmyndatökufélag-
ið hefir sagt upp 23 leikur-
um af 100, sem voru samn-
ingsbundnir hjá - félaginu,
og eru þeirra meðal kunnir
leikarar eins og Belinda
Lee. Ekki er uppsögnin tal-
in tengd á nokkurn hátt
,,ævintýrum“ hennar á
meginlandinu, og kveðst fé-
lagið vona, að geta ráðið
hana af nýju, ef gerð verði
kvikmynd, sem í verði hlut-
verk við hennar hæfi.