Vísir - 13.02.1959, Qupperneq 3

Föstudaginn 13. febrúar 1959
vtsu
Veitrahaminn má rekja
tii atom-sprenyjanna.
• • Sijbsíjitsíé rttíi íb pessu*%
st>týÍB* hamaciishuF s(>r~
irϚingur.
Areðurfarið víðsvegar mu heim
Iiefur farið hraðversnandi síðan
stórveldin þrjú, Bandaríkin, Rúss
land og' Bretland, hófu kjarnorku
sprengjutilraim sínar.
Hvirfilbylir eru tíðan en fjrrr.
Einn gekk yfir Bretland nú ný.
lega. Skýföll, haglél og óhemju
úrfellir eru tíðari, og sólar gætir
minna en áður.
Það verður Ijóst af skýrslum
um veðurfar, að veðurfar fer
versnandi óg er það andstætt því
sem verið hefur síðast liðin 70
ár.
Þetta er I stuttu máli álit hins
kanadiska prófessors, Williams
H. Parkers, sem er jarðfræðingur
og sérfræðingur í veðurfarsrann.
sóknum.
Parker prófessor segir enn-
fremur: „Það mundi vissulega
gleðja mig, ef ég rækist á eitt-
hvað, sem gæti breytt skoðun
minni og vonandi finn ég eitt-
hvað í þeim skýrslum, sem enn
hafa ekki verið rannsakaðar til
fulls, sem afsannar þessa skoðun
mína, sem byggist á miklum at-
hugunum og rannsóknum. Ekki
er hægt að loka augunum fyrir
því, að veðurfar hefur stórum
versnað síðan kjarnorkusprengju
tilraunir hófust fyrir alvöru árið
1954, og í dag er svo komið, að
Skýrslur sýna, að veðurfar er nú
verra enn nokkurn tima síðan
skýrlusöfnun hófst. Áreiðanleg-
ar skýrslur um veðurfar haía
verið haldnar síðan um miðja
fyrri öld og í annálum má finna
haldgóðar upplýsingar um veð-
ui’far fyrr á tímum.“
Parkér prófessor vekur sér-
staka- athygli á sambandinu milli
kjarnorkusprenginganna og veð-
urfarsbreytinganna í Kanada.
Þar hafa stormar, miklir gengið
yfir, meiri og óvanalegri en áð-
ur og ávallt skömmu eftir að
kjarnorkusprengingar hafa átt
sér stað. „Eg hef rekið mig á, að
stormsveipir hafa myndazt að
öllu jöfnu um fimm tímum eftir
að stórsprengjur hafa verið
sprengdar hér á meginlandinu,
en um fimm dögum eftir að stór-
sprengjur voru sprengdar á öðr-
um heirhsálfum. Óveður, sem nú
eru talin venjulega, voru áður
fyi’r undantekningar. Eg hef
mjög sjaldan fundið veðurfræði-
legar skýringar á þeim óveðrum,
sem ég set i samband við kjarn-
orkusprengingar. Hins vegar
skella óveður á undir óvæntum
kringumstæðum og á stöðum,
þar sem þeirra er ekki að vænta,
og þassi óveður skella á á ólík-
legást tima. þannig skella
þrumuveður nú á I Kanada að
vetrinum en slíks voru engin
dæmi áður.“
Parker prófessor telur að á-
stæðan fyrir því, að kjarnorku-
sprengingarnar hafa áhrif á veð-
urfarið, sé, að þær hafi áhrif á
jónosferuna, yfirlög gufuhvolfs,
en þar eiga óveður upptök sin.
E’n sönnunin, sem hann telur
sig styðjast við, er sú, að radió
sendingar truflist ávallt þegar
sprengjutilraunirnar fari fram
og sérstaklega hafi þetta komið
glöggt í ljós þegar tilraunirnar
voru gerðar á Kyrrahafinu og í
Ástralíu. Þetta er talið stafa af
rykinu, sem berst upp í jónosfer-
una, en það sýnir hins vegar að
hún verður fyrir áhrifum. Þá
bendir hann á þessu til árétting-
ar, að þegar eyjan Krakatá
sprakk í loft upp 1883 og gos-
mökkurinn dreifðist um háloftin,
svo að þess gætti á sólfari um
alla jörð næstu ár, varð mikilia
breytinga á veðurfari. Um nokk-
ur ár spilltist sumarveðrátta víða
um lönd eftir gosið. Þetta sýnir
að miklar sprengingar hafa áhrif
á hin ytri loftlög og þá einnig á
veðurfarið. Veðurfræðingar voru
á einu máli um það, að sprengi-
gosið í Krakatá hafi spillt veðúr-
fari víða um lönd á sínum tíma
og því er það furðulegt, að þeir
skuli ekki einnig viðurkenna að
aðrar sprengingar, svo sem hinar
öflugu vetnisorkusprengingar,
geti haft sömu afleiðingar, er þó
hér ekki einungis um gosryk að
ræða heldur geislavirkt ryk og
•það er engum blöðum um það
að fletta, að það berst upp i jón-
osferuna.
Parker prófessor vill ekkert
um það fullyrða, að veður muni
halda álram að versna vegna
sprengjutilraunanna, en hann
dregur ekki í efa, að hin miklu
óveður víða um lönd undanfarið
eigi rót sína að rekja til spreng-
inganna.
Það ætti eiginlega ekki að þurfa að skrifa neitt undir þessa mynd — minna aðeins á, að
Dýraverndunarfélag íslands minnir menn stundum á smáfuglana, þegar þröngt er í búi hjá
þei m.
Síðasti sjóbirtingyrinn.
Rómverska-kaþólskur klerk
ur í Póllandi hefir verið
dæmdur í tveggja ára fang-
elsi fyrir óleyfilega tíma-
ritsútgáfu.
Tilefni eftirfarandi hugleið-
mga er grein, sem Guðmundur
Daníelsson skáld hefur skrifað
í Suðurland, 31. jan. s.l., undir
fyrirsögninni „Á að gereyða
sjóbirtingi í Ölfusá?“
Það var á s.l. vori eða um
það leyti, sem veiðitíminn var
aS byrja, að mér barst kveðja
frá einum góðvina minna. Þessi
kveðja var að því leyti óvenju-
leg, að með henni fylgdi ávísun
á veiðileyfi í Ölfusá fyrir allan
veiðit.ímann fyrir landi bænda-
höfðingjanna: Jörundar í Kaid-
aðarnesi og Ólafs á Hrauni.
Þeir, sem slíka veiði stunda,
geta farið nærri um, hversu
vænt mér og konu minni þótti
um þessa hugulsemi vinar okk-
ar. Og það leið heldur ekki á
löngu, þar til lagt var upp í
fyrstu veiðiferðina.
Þegar niður að Arnarbæli
kemur og til móts við Hraun
er Ölfusá orðin líkari stórfljóti
en á, enda orðin þar yfir 4 km.
á breidd. Þarna er einnig farið
að gæta sjávarfalla og hefir
margur veiðimaðurinn orðið
|þess áþreifanlega var, að betra
er að skilja bílinn eftir á rétt-
um stað, eða fyrir ofan fjöru-
borð.
Það má ráða af líkum, að
stangaveiði er háðari veðurfari
á slíkum stað, en þar sem um
þröngar bergvatnsár er að ræða.
Leysingar og Stormar valda því,
að fljótið stígur fram úfið og
mórautt og svo ófiskilegt, að ó-
líklegt má telja, að gamalreynd-
ir fiskimenn standi við ána í
slíku veðri. Þó kemur þetta fyr-
ir og það sem ótrúlegra er, ég
Rössar vilja hintíra efna-
hagssamstarf Norðurlanda.
Fjarlægara mark: Að þau segi sig
úr Nato og verði hlutlaus.
veiðin fari minnkandi og ofveiði
um kennt. Hafa suinir viljað
grípa til róttækra aðgerða áð-
ur en síðasti sjóbirtingurinn
væri dreginn úr Ölfusá. Um
allar skynsamlegar takmarkan-
ir, gerðar af nauðsyn, er auð-
vitað ekkert nema gott eitt að
segja. Forsendur fyrir slíkum
aðgerðum eru þá rétt mat á
kringumstæðum öllum. í þessu
sambandi er þá fyrst að gera
sér grein fyrir því, að það er
aðallega um helgar, sem Reyk-
víkingar sækja að Ölfusá. Flest-
ir sem veiðimenn, en aðrir til
þess að njóta náttúrufegurðar
og horfa á þrautseigar konur og
karla með veiðistengur. Oft
verður maður þess var, að á-
horfendum finnst þetta úr hófi
barnalegt hátterni og varla
sæmandi fyrir roskið og ráðsett
fólk, en hvaða mat sem menn
hefi séð mann veiða þarna góð-| annars leggja á það, myndi reyn
an fisk við aðstæður, sem venju-; ast erfitt að fá þetta fólk til
legast eru taldar í hæsta máta þess að viðurkenna annað en
ólíklegar. | þaðj að þessi frumstæðustu sam
Auðvitað var það ekki í svona skipti við fósturjörðina séu sí-
I hinu víðkunna mánaðarritii
„The Economist“ var í s.I. viku |
birt grein, bar sem því er liald-
ið fram, að mikil sókn sé hafin
á stjórnmálalegum vettvangi
af Rússa liálfu, í beim tilgangi Halvard Lange
að valda sundrungu miili
nerrænu bjóðanna, en hið fjar-
lægara höfuðmark, að Norður-
lönd verði hlutlaus.
í ritinu segir, að Rússar
muni vinna gegn hverskonar
efnahagslegu samstarfi Norð-
urlandaþjóðanna, ef ékki af
öðrum ástæðum þá af þeirri, að
Finnar myndu hneigjast til að-
ildar að slíku samstarfi. Sovét-
ríkin munu styðja hvert það
framkvæði, sem miðar að því,
að skandinavisku löndin segi
sig úr Norður-Atlantshafs-
bandalaginu (vart þarf að
að Svíþjóð er ekki í
rnrnna a,
Nato).
Tímaritið víkur að umræð-
unni um utanríkismál í norska
Stórþinginu, og bendir á, að
hafi rætt all-
veðri, sem við lögðum upp í
þessa veiðiför. Veðrið var talið
í ákjósanlegasta lagi og fariðj
var eftir trúlegustu athugun-
um um góða afstöðu sjávarfalla.1
Með okkur hjónum voru tveir
þrautreyndir veiðimenn. Hald-
ið var niður á Eyrarbakka þessu
sinni og reynt þar sem sand-
græðslugirðingin liggur í ána.
Þá stund, sem við vorum þarna,
stóð vel á sjó og veiddum við
þrjá fiska. Þaðan héldum við að
Kaldaðarnesi. Þangað hafði ég
aldrei áður komið. Var þar
margt manna eða um 12 til 15
gild, og þroskandi heilsubrunn-
ur þeim, sem þau iðka.
Það er nægt af fiskisælum
ám og vötnum á okkar ágæta
landi, samt sem áður fer þeim
stöðum ört fækkandi þar sem
veiðimenn geta fyrirvaralítið
fengið veiðileyfi. Þótt skömmt-
unarreglan hafi ekki verið lát-
in gilda um Ölfusá, hefir þess
ekki orðið vart á magni því,
sem veitt hefir verið frá ári til
árs, að því er mér er bezt kunn-
ugt. Getur þetta stafað af því,
hve veiðisvæðið er víðáttumik-
ið og breytilegt. Hér við bætist
manns. Þegar við héldum heim vöxtur árinnar í leysingum, veð-
um kvöldið, höfðum við veitt 12 urfar 0g ahrif sjávarfalla, að
fiska og var stærsti um 3 pund. því er Hraunsland snertir. Loks
ítarlega tilmæli sovétstjórnar- Ekki gat þetta talizt mikil veioi, ma a það þenda, að veiðimönn-
innar varðandi áformið um en V1^ vorum ánægð og endur- um fækkar af sjálfu sér á þeim
flugvöll á Svalbarða. Sovét- næl’ð. 1 stöðum, sem veiði fer minnk-
stjórnin er hverskonar áform- | Það mun vera um 15 ár, síð- andi, og ég tel að fullyrða megi,
um í þessa átt mótfallin og an ég fyrst fór að fást við veið- að það verða ekki margir veiði-
heldur því fram, að það bryti ar í Ölfusá. Ekki get ég sagt, menn viðstaddir, þegar síðasti
í bág við sáttmálann um Sval- \ að hún hafi verið mér gjafmild, sjóbirtingurinn verður dreginn
barða, ef gerður væri flug- enda sjaldan sem ég hefi haft úr Ölfusá.
völlur þar. Sovétríkin hafa ! tækifæri til þess, að vera þar | Af framansögðu er ljóst, að
ávallt verið vel á verði, að því nema um helgar, en þá eru oft- ég get ekki fallizt á, að fullyrð-
er varðar þennan mikilvæga ' ast þar margir slyngir veiði- ingar G. D. um gereyðingu sjó-
eýjaklasa, sem er hernaðarlega menn og verð.a þá hinir oft að birtings í Ölfusá, af völdum
mikilvægur. Árið 1951 báru láta sér nægja, að vera áhor;- stangaVeiðimanná, hafi við rök
þeir fram mótmæli gegn því, að endur aö góðum feng. Á þess- að styðjast.
þar væri haft norskt setulið,
segir Economist.
um árum hefi ég oft heyrt því
hreyft, þegar illa gengur, að
Rvík, 9. febr.
’59.
J. Á.