Vísir - 13.02.1959, Qupperneq 4

1
VÍSIR
Föstudaginn 13. f«brúar 195ð
ISTA DG HEILBRIGGI

Hvíti kynsto
þolir illa ku
Villtar þjóðir geta þolað
miklu meiri kulda.
Rannsóknir hafa leitt í ljós,
að hvíti maðurinn sefur ekki
né hvílist við lægra hitastig
nakinn, en 26 st. hita á C.
Vísindamenn segja að þetta
hitamark virðist vera svipað og
hjá villtum dýrum í hitabelt-
inu.
Á hinn bóginn eru til villtar
þjóðir, sem þola miklu lægra
hitastig án þess að það trufli
svefnró þeirra eða hvíld. Er
þar m. a. átt við Indíánana á
syðsta odda Suður-Ameríku og
frumbyggja Ástralíu. Þessir
villimenn ganga naktir í snjó
og slyddu og kvarta aldrei
undan vondu veðri. Áður en
hinir hvítu húsbændur villi-
mar.nanna í Ástralíu ráku þá
til að klæðast fötum, sváfu þeir
naktir á jörðunni, þótt hita-
stig væri' undir frostmarki.
Þeir sváfu djúpum svefni og
hvíldust.
Þetta er hægt
að skýra,
Vísindamenn skýra þetta
með aðlögunarhæfni mannsinsi
og geta bent á mörg dæmi til
skýringar.
Hinn norski vísindamaður
dr. P. F. Scholander í Osló hef-
ir gert margskonar tilraunir á
þessu sviði.
Menn hafa dregið þær álykt-
anir, að hvitu mennirnir hafi
litla aðlögunarhæfileika, en dr.
Scholander er á annari skoð-
Un. —
Hann fékk átta stúdenta við
Oslóarháskóla til að gera til-
raunir á þessu sviði. Þeir fóru
upp í háfjöll í Noregi, þar
sem hitastigið var undir frost-
marki og gerðu tilraun með að
sofa þar naktir undir berum
himni. Þeir fengu að vísu að
liggja í þunnum, léttum
svefnpokum og hver um sig
hafði létt, þunnt teppi eða á-
breiðu í pokánum hjá sér.
Þetta- var gert til þess að hafa
hemil á kuldanum en þó ekki
svo, að aðlögunarhæfin nyti
sín ekki.
Fyrstu næturnar urðu stú—
dentarnir að mestu að ráfa um
skjálfandi af kulda og nutu
ekki svefns að ráði, en brátt
fóru þeir að venjast kuldan-
um og loks sváfu þeir svefni
hinna réttlátu þrátt fyrir kuld-
ann og hinn lélega aðbúnað.
Þeir svörtu
sváfu.
Loks fór dr. Scholander til
Ástralíu og gerði tilraunir á
frumbyggjunum þar, sem van-
ir voru að sofa naktir á jörð-
inni. Hann fékk þá til að halda
sér við sínar gömlu venjur, en
þó með þeirri undantekningu,
að skríða niður í svefnpoka.
Scholander og félagar hans
gerðu slíkt hið. sama, lágu
naktir í svefnpoka að nótt-
unni. Hitastigið var aðeins
undir frostmarki.
,,Við skulfum og urðum að
vera á reiki mest alla nóttina
og biðum þess að sólin kæmi
upp. _ Ástralíumennrnir lágu
hreyfingarlausir, hrutu og
steinsváfu,“ segir Scholander.
Allt þetta sýnir að hvíti mað-
urinn hefir vanizt á visst
hitastig og notar fatnað og
annan útbúnað til þess að
verða ekki fyrir miklum hita-
sveiflum. Það ætti því engan
að undra, þótt hann þoli ekki
mikinn kulda þegar hann er
nakinn.
í fyBgsnum hugans.
IS’íBts bb sófi tt ir ík sjóiéhverf-
ÍBstjtsBBB tpg h viSisii sgnjj™
BBWBBMB3B•
Kvefið var í
farangriiuim.
Það hefur löngum verið
haft fyrir satt, að kvefsýkill-
inn þrífist ekki í heimskauta-
héruðunum, en brezkir leið-
angitrsmenn, sém eru fyrir
skemmstu komnir heim frá
Suðurskautslandinu, hafa
aðra sögu að segja. Þeir voru
oft sárþjáðir af kvefi. Halda
þeir, að sýkillinn hafi búið
um sig í farangri þeirra
heima í Bretlandi og fengið
,fría ferð“ suður eftir — og
vaknað þar til „dáða“.
„Eg sé undurfagurt sólarlag.
Eg sé stórt stöðuvatn . . . það
er hópur Indíána á ströndinni
fyrir handan vatnið .... þeir
eru með fjaðráskraut á höfð-
inú.“
„Þarna er einhver skepna
afar löng og mjó með marga
fætur. Hún er að skríða ....
nú kemur hún aftan að mér.“
Þó að þessar lýsingar bendi
til þess, að um óráðshjal sé að
ræða, þá höfum við þær eftir
fullkomlega heilbrigðum
mönnum. Það var í Washing-
ton fyrir nokkrum vikum, á
ráðstefnu American Associa-
tion for the Advancement of
Science:
Umræðuefnið var hvik-
skynjanir, sérstakega þær,
sem framkallaðar eru hjá heil-
brigðlu fólki með lyfjum (t. d.
mescalíni), svefnleysi, ein-
angrun, eða á annan óvenju-
legan hátt.
; Sá, sem gaf lýsingar þær,
^sem grein þessi hefst á, var
jsjálfboðaliði frá Harvard Me-
I
jlokaður inni
jeinangrun í 36
dical School, sem hafði verið
í klefa í algerri
í 36 klst. Þetta er
. þó aðeins sýnishorn af þeim
hvikskyn j unum, sem menn
verða fyrir af ýmsu morsökum.
Þotuflugmenn, sem verða að
þola þau ógnarátök, sem því
eru samfara að berjast í
gegnum hljóðmúrinn, verða t.
d. fyrir undarlegum áhrfium,
enda þótt hægar sé farið.
Rannsóknir vísindamanna á
sjónhverfingum eða hvik-
skynjunum heilbrigðra manna
hafa vakið mikla athygli, því
að gert er ráð fyrir, að nokk-
uð megi af þeim læra og að
þær kunni að bregða ljósi yfir
starfsemi hugans, bæði hjá
heilbrgðum mönnum og hug-
sjúkum. Talið er að ráða megi
þá dul, sem hvílir yfir geðveik-
inni, ef hægt er að framkalla
geð- eða skynjunartruflanir
hjá heilbrigðum mönnum um
stundarsakir og rannsaka þær
með hjálp hins truflaða en
heilbrigða manns.
Nýlar andEítsiih'far
handa skurðlæknnm.
Þær munu útrýma grisjugrímunúm.
Grisjugríman, sem skurð-
lœknar haja hingaS til notaS
viS uppskurSi, mun bráSlega
verða úr sögunni.
Læknar tveir í Minneapolis í
Bandaríkjunum hafa fundið
upp nýja gerð af andlitshlífum
fýrir skurðlækna. Eru þær úr
gúmplasti og er talið að þær
séu svo þéttar, að veirur eða
aðrar sóttkveikjur geti varla
smogið í gegnum þær. Þó munu
þær ekki vera óþægilegri fyrir
lækninn en hinar gamaldags
grisjugrímur.
Grisjugríman er það óþétt
samanborið við gúmplastgrím-
una, að í gegnum hana smjúga
120 sinnum fleiri sýklar heldur
en í gegnum gúmplastgrímuna.
í General Hospital, þar sem
læknar þeir starfa, sem fundu
upp gúmplastgrímuna, hafði
brotizt út allt að því fár á með-
al sjúklinga, sem teknir voru
til uppskurðar þar. Smituðust
all Imargir og var staphylococ-
cus sýkli kennt um. Þá var það,
sem læknarnir hófust handa um
endurbætur á grímunni, og hef-
ur þetta gefið það góða raun, að
nú hafa ekki smitast nema 2
af hundraði.
Hægt er að þvo nýju grím-
una og fæst hún í ýmsum stærð-
um — bæði fyrir karla og
konur.
Þessar grímur fást nú víðs-
vegar um Bandaríkin og eru
framleiddar af Phelan Manu-
facturing Company í Minneat
polis. í
Yfirlæknirinn á General
Hospital, dr. Hitchocock, ætl«
ast til að allir þeir, sem í skurð-
stofunum starfa, beri grímu,
bæði læknar, hjúkrunarkonurs
aðstoðarmenn og nemendur. j
Plastgrímur hafa verið bún«
ar til áður, en ekki reynzt vel,
og verið óþægilegar. GrímurnaP,-
þurfa auðvitað að vera þægileg«
ar fyrir læknana, sem stund«
um þurfa að vera allt að átta!
tíma með þær á skurðstofunum.
Tilraunir með ýmsar gerðir1!
af grímum sýndu, að 145 teg«
undir af sýklum smugu í gegn«
um einfalda grisjugrímu á fiínrrí
mínútum, 43 tegundir í gegnumí.
tvöfalda grisjugrímu, en aðeins
1,2 í gegnum gúmplastgiúmunai
að meðaltali. i
KvslastíHandi lyf, sem
tekur öðrum fram.
Það cr ialið bclra en inorfín.
Þaö var nýlega tilkynnt op-og vilja halda áfram að nóta
inberlega í Waslúngton, að tek-
izt hefði að búa til nýtt, kvala-
stillandi lyf, sem tœki fram
öllum kvalastillandi lyfjum, en
þó liefur þaS veriS notaS viS
yfir 200 sjúklinga.
Sérfræðingar fullyrða, að lyf
þetta taki morfíni fram sem
kvalastillandi meðal, en auk
þess hafi það þann kost, að
menn venjist ekki á það þannig,
að þeir hallist til eiturlyfjanotk-
unar, þótt þeim sé gefið það um
lengri tíma.
Lyfið er táknað með einkenn-
ismerkinu NIH 7519. Það er tíu
sinnum áhrifameira en morfín
og fimmtíu sinnum áhrifameira
en codeine.
Tilkynning þessi hefur vakið
mikla athygli, ekki sízt þar sem
talsmaður hins opinbera telur,
að hér sé um mikinn sigur
læknavísindanna að ræða. Það
var Mr. Flemming, yfirmaður
Health, Education and Welfare,
sem birti tilkynningu þessa þ.
13. jan. s.l., og lét hann jafn-
framt í ljós, að hann teldi upp-
götvun þessa mjög mikilvæga.
Eins og kunnugt er, stafar
mikil hætta af notkun morfíns,
vegna þess að menn venjast því
það sem nautnalyf. Morfín er
unnið úr ópíum og vegna þeirra
hafta, sem víða eru á fram-
leiðslu eða réttara sagt á rækt-
un ópíumjurta, er orðinn skort-
ur á lyfinu. Víða um lönd er
farið að banna ræktun ópíum-
Nýtt geðstfílilyf.
Það hefir áhrif við
ýmsa geðsjúkdóma,
í s.I. mánuði var gefin út til-
kyiuiing lun nýtt Iyf, sem fram-
leitt hefur verið hjá Síiuibb ogj'
kallast Siquil. (
Lyf þetta hefur verið reynt
víða um lönd, bæði vestan hafg:
og austan, aðallega á taugaveikF
uðum eða geðveikum mönnumf
með undraverðum árangri. S
Lyfið heitir á fagmálinit
triflupromazine hydrochlorida-
og er talið að það hafi ekki þait
óæskilegu áhrif, sem flest lyfl
annars hafa, sem reynd hafaj
verið við geðveikisjúklinga. í
Brezkir læknar, sem hafa not—
að lyfið við geðveika, segja að
það hafi borið undraverðan ár-
angur. Menn, sem hafa neitað!
að vinna, tala eða hafa sam-
neyti við fólk mánuðum eða ár-
um saman hafi orðið vingjarn-
legir, farið að starfa og veriö
jurtarinnar til þess að hamla
á móti eiturlyfjanotkun og mis-J hín‘r samvinnuþýðustu. Jafnvel:
notkun lyfjanna. Iran og Afg- geðklofar haía lækngzt. Einit
hanistan hafa takmarkað rækt-J slíkur sjúklingur, sem hafði ver-
un ópíumjurta til þess að vinnaj lð nlu ar á sjúkrahúsi í Kanada1.
á móti ólöglegri sölu á eitur- ®af farlð heim eftir að honunt.
lyfjum. Tyrkland og Indland var Seflð Siquil.
eru nú einu löndin, þar sem
ræktun ópíums fer fram undir
eftirliti og eingöngu með lyfja-
framleiðslu fyrir augum.
Það liggur í augum uppi, hve
mikilvægt það er, ef nú tekst
að búa til gervilyf, sem komið
getur í stað eiturlyfjanna sem
kvalastillandi lyf, án þess að
hafa um leið ókosti þeirra.
Rockefeller-stofnunin í
New York hefir tilkynnt
nýtt framlag til stuðnings
háskólum ,og öðrum vís-
indastofnunum erlendis og
eru það alls 3 millj. dollara,
sem nú koma til útlilutun-
ar.
Siquil hefur einnig reynzt á-
hrifaríkt við delirium tremens
og öðrum hvikskynjunum, sent
stafa af ofnautn áfengis. Þá hef-
ur það reynst vel við uppköst-
um, sem stafa af taugabilun.
ítalskir læknar segjast hafá
notað það með góðum árangri
við geðveika, sem þurfti að róa,
og þurfti ekki að nota stórá
skammta. Svipaðar fregnir ber-
ast frá læknum í Berlin, Þýzka-
landi, Grikklandi, Spáni, Tyrk-
landi, og SuðurAfriku. 1 Banda-
ríkjunum var það notað á sjúkræ
húsi einu við sjúklinga, sent:
voru frá 65 til 91 árs gamlir og
reyndist vel til að róa þá, sem-
liðu af eirðarleysi og taugaæs-
ingí- ulé