Vísir - 16.05.1959, Blaðsíða 5

Laugardaginn 16. maí 1959
VÍSIB
S!f
Gunnarskvöld í ÞjóHleikbúsinu.
Flutt þar leikritið „Reiðarslag“ eftir
Guunar Gunnarsson.
Bók um hann kemur út vegna 70 ára af-
mælis hans.
Gunnarskvöld verður haldið
í Þjóðleikhúsinu fimmtudaginn
21. maí í tilefni af sjötugsaf-
mæli Gunnars Gunnarssonar
skálds.
Að kvöldi þessu standa Al-
menna bókafélagið, Bandalag
ísl. listamanna, Helgafell og
landnáma.
Verður þar m. a. flutt leikrit
í einum þætti eftir skáldið, og
hefur það ekki verið sett á svið
fyrr. Nefnist það „Reiðarslag“
sem samið var á dönsku fyrir
mörgum árum, en Þorsteinn Ö.
Stephensen hefur íslenzkað, og
hefur hann einnig annazt efnis-
val og undirbúning kvöldsins.
Verður sagt nánar frá því í
blaðinu á þriðjudag.
Á afmælisdegi Gunnars kem
ur út hjá Landnámu 20. bindi
í heildarútgáfunni á verkum
hans, og eru þar í leikrit hans,
en þá er lokið prentun allra
hinna stærri verka hans, er
hann hefur skrifað fram á
þennan dag.
Þá kemur út í tilefni af sjöt-
ugsafmælinu samtímis hjá
þrem forlögum, L. T. í Stokk-
hólmi, Helgafelli og Landnámu
mikið rit um skáldið eftir
sænska rithöfundinn Stellan
Arvidson. Er hann einkum
þekktur í Svíþjóð fyrir ævi-
sögur sínar, en þeirra frægust
er um Selmu Lagerlöf. Arvid-
son og unnar eru aldavinir. -
Bókin kemur út í haust, þýdd
af Jóni Magnússyni fréttastjóra.
Gunnar Gunnarsson
sjötugur.
Margir gæðingar reyndir
á 2. hvítasunnudag.
Gunnar Gunnarsson rithöf-
undur verður sjötugur á annan
í hvítasunnu. Hljóta þá allir
góðir íslendingar að hylla
þennan ritsnilling, sem fyrstur
íslenzkra söguskálda ávann sér
í lifandi lífi og föðurlandi sínu
orðstír í augum alls hins mennt-
aða heims.
Hann setti sér ungur markið
hátt. Hann varð að þola sult og
seyru, tómlæti og misskilning,
sem er sú eldraun, sem margir
ungir listamenn ganga í gegn
um, en með þrautseigju hins
íslenzka sveitamanns brauzt
hann yfir klungur og leggja-
brjóta — og komst leiðar sinn-
ar að settu marki.
Gunnar fæddist 18 maí 1889
á Valþjófsstað í Fljótsdal, en
faðir hans Gunnar Gunnarsson
var lengst bóndi á Ljótsstöðum.
Rithöfundarferill Gunnars hins
unga hófst, þegar hann var að-
eins 17 ára, en þá gerði hann
•það, sem enginn hefur annar
gert hér, hann . gáf út tvær
bækur eftir sig sama árið, 190.6,
Ijóðabækur. Nefndist önnur
Móður minning, hin Vorljóð.
Að því ..búnú siglir harin til
Danmerkur ög stundar þar nám
í .tyo yetur á lýðháskólanum í
Askov,.' én. vánn ' fyrir sér.' a
sumrum. við garðyrkju m. a.
Náði" hann fljótt svo .undra-
'verðu valdi á’ danskri tungu,
að honum var nú ekki að van-
búnaði fnálsins' vegna, að halda
út á -. rithöfundabrautina,'- en
hann hafði þá trú, sem nokkur
önnur, .íslenzk skáld, sem sett-
'ust. að í Danmö'rku, svo sem
Jóhann Sigurjórisson, Gpð-
mundur .Kamban o. fl. áð til
þess að ná sem fyrst áheyrn.hjá
umheiminum með skáldverkum
sínuni’, héntaði bezt að skrifa á
einhverfi • annarri tungú en ís-
•leníptú. íGúriháfi .vai' mikið láð
:fyrir' þéttá. af Íöridum hans'her
he'ima og markáði það lengi áf-
stöðu þá sgm.þfiif'höfðu gagn-
,vart honum og- verkum háns.
Mátti svo heita, að allur heim-
urinn veitti honum viðurkenn-
ingu, áður en hann hlyti náð
fyrir augliti sinnar eigin þjóð-
ar, en svo hefur reyndar verið
um fleiri af listamönnum okk-
ar. Hafði hann þegar verið
nefndur líklegur til að hljóta
Nóbelsverðlaunin, áðui’ en sum
af höfuðverkum hans höfðu
verið þýdd á íslenzku.
Á námsárum sínum í Dan-
mörku kynntist Gunnar
danskri bóndadóttur sem hánn
trúlofaðist. Haft er fyfir/'satt,
að fjölskylda hennar hafi ætlað
að gera úr honum verzlunar-
mann. En þegar hann komst að
því, hafi hann bókstaflega lagt
á flótta, til að framíieyta sér
og sinni heittelskuðu með því
að skrifa fyrir blöðin.
Nú líða árin, og þau urðu
sjö, unz fyrsta skáldsaga hans
er gefin út, en það er upphafið
að Sögu Borgarættarinnar,
Ormarr Örlygsson, sem kom
út 1913.
Kunnasta bókaútgáfa Dan-
merkur keypti af honum hand-
ritið að þessari sögu og greiddi
300 krónur fyrir. Þá var Gunn-J
ar búinn að þola hungur fyrir
sinn óbilandi ásetning að verða
rithöfundur og ekkert annað.
Hann var meira að segja búinn
að þjálfa sig í. því að svelta.
Það kom sér óneitanlega vel fyr
ir mann, sem stóð einri sér um
mikið mark. En þrátt 'fyrir allt
stóð hinn ungi listamaður ekki
einn. Hann var búinn að eign-
ast sinn lífsföfúnaút, sem upp
frá því fylgdi honum gegnuin
hvað, sem á gekk.
En sigurganga Gunnars
Gunnarssönar var hafin. Það
Íi.Su tíu ár, gg hvert' verkið rak'
annað. En hlaupa verður yfir
sögu. Tíu árum, frá því að hans
fyrsta skáldsaga birtist, hefst
upphafið að því verki, sem er
summan af þrotlausri leit. höf-
undar að því að finna sjálfan
sig í því mégnúgan að endur-
Búast má við mjög spennandi
kappreiðum hjá hestamannafé-
Iaginu Fák á 2. dag hvítasunnu
n.k.
Þá mætast t. d. 350 metra
sprettfæri: Gnýfari, Þorgeirs í
Gufunesi — sem á flesta vinn-
inga á þessari vegalengd, og
Garpur Jóhanns í Dalseli, en
þessir hestar skildu jafnir s.l.
sumar.
spegla upprunalegt fólk, skoða
sjálfan sig í upprunanum, í
fóiki sínu vaxandi upp við
brjóst landsins. Lýsa upp sál
barnsins í íslenzkri sveit, sprot-
ann að hinni fyrstu ást, missi
og söknuði, stígandi önnur
spor.
Hið unga yfirgefur hin grænu
grös, fer út á möl, og klöpp og
grænan sjó. En það eru til
önnur og meiri víðerni. Það er
til dæmis himinninn. Endur
fyrir löngu sáum við skip sigla
á himni. En svo stígum við aft-
ur til jarðar. Af moldu ertu
kominn, af moldu skaltu aftur
upp rísa, að moldu skaltu aft-
ur verða. Það gerist margt þess
á milli. Það sem um ræðir, er,
að skáldið Gunnar Gunnarsson
hefur numið af þeim, sem
brutu heilann um tilveruna, en
þegar hann semur sitt höfuð-
verk, „Kirkjuna á fjallinu“, er
þetta allt orðið • samofið.
Kirkjan á Fjallinu er hið
mikla guðspjall íslenzks skálds.
Hún er frá hendi Gunnars
Gunnarssonar „dichtung und
wahrheit“ íslenzks höfundar,
sem gert hefur ísland stórveldi
enn á ný. Fyrir það höfum
við honum að þakka. Þvi ost-
um við honum alls farnaðar,
og þökkum honum, þótt seint
sé. Við hljótum. að biðja hann
fyrirgefningar á því, hve við
vorum seinir til að sjá, hvað
við höfum honum áður rangt
til gert, hve við vorum seinir
til* að koma auga á, hvað hann
hefur gert fyrir ísland.
Þó að aðalvafinn virðist vera
um þessa hesta- er þó alls-
endis óvíst hvað „Gígja“ Bjarna
á Laugarvatni getur nú og einn
ig „Blakkur“ Þorgeirs í Gufu-
nesi og „Þröstur“ Ólafs Þórar-
inssonar.
Þá verða 11 hestar reyndir á
300 metra sprettfærinu.
Á skeiði
verða reyndir alls 9 hestar
og munu Laugvetningar ætla
sér forustuna þar, því þeir
senda „Trausta“, er fyrstur
vai'ð á landsmótinu í sumar, og
Blakk, 12 vetra, ættaðan úr
Borgarfjarðarsýslu. Sigurinn
mun þeim þó ekki verða auð-
fenginn, því þeim mæta „Kol-
skeggur“ Jóns M. Guðmunds-
sonar, Reykjum, og „Hrannar“
Sólveigar Baldvinsdóttur, Hafn
arfirði, en hann mun sitja hinn
kunni hestamaður Jón Jónsson
frá Varmadal, sem margan
verðlaunapeninginn hefur sótt
á skeiðvöllinn hér ,og margan
skeiðgamminn teygt til sigurs.
Þá mætti nefna „Litlu-
Slettu“ Sigurðar Ólafssonar,
sem er aðeins 8 vetra
Þá verða reyndir 7 unghestar
á 250 metra sprettfæir.
Góðhesta-keppni.
Sú nýlunda verður upp tek-
in hjá Fák nú, að góðhesta-
keppni fer fram í tveim flokk-
um. í A-flokk verða hestar með
alhliða gang, tölt og skeið, en
í B-flokk eingöngu tölt-hestar.
Þrenri verðlaunaskjöl verða
veitt í hvorum flokki. Alls taka
15 hestar þátt í keppninni.
í sambandi við kappreiðarn-
ar fer fram T0 kr. skyndihapp-
drætti og geta menn þar eign-
ast gæðing fyrir einar 10 kr.
Er hér um að ræðá 7 vetra brún
an gæðing, viljugan og fulltam-
inn, með allan gang. Dregið
verður aðeins úr seldum miðum
og stráx að kappreiðum lokn-
úiri. Annar yinningur er flug-
far með Loftleiðum til Kaup-
mannahafnar.
S.V.R.
Framh. af 8. síðu.
ekki voru brotnar, verið teknar
úr, raðað kyrfilega upp að vegg,
en bílgúmmíinu verið stolið. Er
sýnilegt, að þar hefur maður
verið að verki, sem vantað hef-
ur gúmmíið.
Annars sagði forstjórinn, að
ekki væri friður með biðskýlin
að neinu leyti. Upphaflega átti
að mála þau í björtum litum,
þeim sömu, sem eru á strætis-
vögnunum, en svo að segja á
samri stund var búið að útkrota
þau öll með dónalegum mynd-
um og skemma málninguna á
annan hátt. Og eitt biðskýlið,
t— sem stóð við Kirkjuteig,
skammt frá Laugarnesskólan-
um — varð að flytja brott vegna.
þess eins að það var ekki látið
neina stund í friði vegna
skemmdarverka. Jafnharðan og
rúður voru settar í það, voru.
þær brotnar. Annars er nokk-
uð mismunandi hvernig skýlin
eru útleikin eftir því í hvaða
hverfum þau eru. Sums staðar
er þeim hlíft meira en annars
staðar.
Biðskýlunum hefur verið
komið upp í góðum tilgangi og
til að veita almenningi þjónustu
og afdreps í illviðrum og næð-
ingi. Nú eru það vinsamleg til- -
mæli til almennings að hann
taki höndum saman um að
vernda þau gegn illvirkjum og
láti ekkert tækifæri ónotað til .
þess að ljóstra upp um skemmd-
arvarga, þegar þeir eru á ferð.
Form. alkirkfu-
ráðsins við-
stáddur biskups*
vígsluna.
Dr. Franklin Fry, formaður
Alkirkjuráðsins og forseti
heimssambands Lútherssafnaða
kemur hingað um miðjan júní.
Hann mun dvelja hér nokkra
daga og verða viðstaddur
biskupsvígsluna, en Sigurbjörn.
Einarsson prófessor verður
vígður biskup íslands 21. júní.
Neytendasam*
tökin eflast.
Neytendasamtökin hafa nú
flutt í nýtt húsnæði að Austur-
stræti 14, III. hæð. Er þar opin
skrifstofa kl. 5—7 daglega, og
svarað í síma a. m. k. frá kl. 1
á degi hverjum.
Miklar annir eru hjá samtök-
unum, og eru sívaxandi, enda er
öllum félagsmönnum heimil
þjónsta þar án endurgjalds. —
Meðlimum fer sífjölgandi, en .
æskilegt væri að þeir yrðu enn
fleiri, svo hægt verði að lengja
skrifstofutíma, sem að sjálf-
sögðu hefur nokkurn kostnað í .
för með sér. Árgjald er kr. 25,
en í því eru innifaldir allir
leiðbeiningabæklingar samtak-
anna.
Fjórtán bæklingar hafa verið •
prentaðir, en sá síðasti, „Raf-
magn og notkun þess“ verður
settur í póst eftir hátíðina.
Mönnum skal á það bent, að
um hvítasunnuna mun verða
tékið móti nýjum meðliínum
frá morgni: til kvölds í síma..
1-97-22.