Vísir - 03.02.1960, Qupperneq 6

vt SIB
Miðvikudaginn 3. febrúar .1560
1TÍSKR
O A G B L A Ð
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
'J’rh kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
•titstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,30—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá k-1. 9,00—19,00.
Simi: 11660 (fimm líriur).
Vísir kostar kr. 25,00 í áskríft á mánuði,
kr. 2,00 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
RsngfærsEur stjornaranstöiunnar
Eins og vænta mátti voru Tím-
inn og Þjóðviljinn fljótir að
slá upp blekkingum í sam-
bandi við fjárlagafrumvarp-
ið. Aðferðin er auðvitað sú,
að taka einstaka liði, sem
hentugir þýkja í þessu skyni.
Það er að sjálfsögðu mjög vill-
andi og óheiðarlegur mál-
flutningur, að taka fjárlögin
ein og dæma tillögur ríkis-
stjórnarinnar, sem ekki eru
, komnar fram, eingöngu eftir
þeim. Þau segja aðeins til um
nokkurn hluta þeirra ráð-
stafana, sem gerðar verða,
og heildarmynd af þeirri
miklu breytingu, sem í
vændum er á efnahagskerf--
inu, fæst ekki fyrr en allar
tillögu stjórnarinnar eru
komnar fram.
^instakir liðir fjárlaganna
breytast vitanlega frá því
sem áður var vegna breyting-
anna á efnahagskerfinu, og
slík hækkun eða lækkun seg-
ir ein út af fyrir sig ekkert
um heildaráhrif ráðstafan-
anna.
Þjóðviljinn tekur t. d. sölu-
skattinn og glennir mjög úr
fyrirsögn um það, að hann
liækki úr 189 millj. í 434
, millj. En ekki þykir blaðinu
ástæða til að geta þess- jafn-
framt, að nokkrum hluta
söluskattsins verður varið til
þess að Iækka útsvörin. Sá
liluti rennur ekki til ríkisins,
lieldur í jöfnunarsjóð sveit-
arfélaga. Er þar með komin
Þjóðleikhúsið:
Kardimommubærinn
eftir Thnrbgöm Etpncr.
Leikstjóri Klemenz Jónsson.
í framkvæmd sú hugmynd,
sem núverandi fjármálaráð-
herra hafði lengi barist fyrir,
að sveitarfélögin fengju
hluta af söluskattinum.
Má undarlegt teljast, að Þjóð-
viljinn skuli velja sér það
hlutskipti sérstaklega, að j
arriast við ráðstöfunum, sem
miða að því, að lækka útsvör j
almennings. Hingað til hef-
ur hann þó haldið því franí,
að þau væru of há, a. m. k.
þar sem kommúnistar hafa
ekki ráðið álagningunni.
Tíminn leyfir sér að halda því
fram, að afnám tekjuskatts
á almennar launatckjur
komi að Iitlu gagni fyrir aðra
en hátekjumenn, og liann
gerir lítið úr aukningu fjöl-
skyldubótanna. Hið sanna er
þó, að þetta hvorttveggja, á-
samt lækkun á útsvari, nem-
ur hárri upphæð, rniðað við
almennar launatekjur.
Það er að vísu skiljanlegt, að
Framsóknarmálgagn leggi
ekki blessun sína yfir lækk-
un eða afnám neins, sem
skattur heitir. Slíkt væri
móðgun við hinn mikla hug-
vitsmann flokksins og
heimsmethafa í skattaupp-
finningum. En ekki virðist
þó ástæða til að ærast og
snúa öllu við, þótt ríkis-
stjórn, sem Framsóknarmenn
eiga ekki sæti í, geri ráðstaf-
anir, sem eru andstæðar
þessari hugsjón flokksins.
Hið hamingjusamlegasta. sem'
hægt er að hugsa sér, er að fá
börn til að njóta listar. Þcss
vegna er list handa börnum í
rauninni hin yndislegasta list.
Hún fær njótendur. Fullorðnir,
hafa hinar undarlegustu tiktúr-j
ur, en börnin hafa hin einu
sönnu eigind oft og tíðúm, þau
opna sig, og þannig er listinni
boðið heim, eins og byrjar
hverjum góðum gesti.
Ósköp er gott að koma í
Kardimommubæ. Og ekki síztj
á kardimommudag. Þar er gleði
boðskapurinn hin ágætasti, í
senn barnalegur og manneskju-
legur, á erindi til allra.
Hvað snertir leikinn í sjón-
leiknum, verður fyrst og fremst
að nefna bæjarfógetann (Ró-
bert Arnfinnsson) og ræningj-
ana Kasper, Jesper og Jónatan
(Ævar Kvaran, Baldvin Hall-
dórsson og Bessi Bjarnason).
Enda þótt hinir ungu áhorf-
endur líti mest upp til Bessa,
þá er leikur hinna ísmeygiieg-
ur og hóflega ýktur, að þeim
ber heiður og sómi fyrir frammi
Hér er Jónatan orðinn bakaralærlingur, getur alls ekki stillt
sig um að sleikja jafnharðan ofan af rjómatertunni, sem bak-
arinn (Lárus Ingólfsson) er að skreyta.
Sýnishorn af Tímasannleika.
"Tíminn hefur löngum borið þess
merki, að þeim, sem hann
rita, er ósýnt um að fara með
rétt mál. Kemur þetta jafnt
fram í smáum atriðum sem
stórum. Þessu til sönnunar
skal nefnt eitt nýlegt dæmi.
T>egar blaðið skýrði frá komu
nýja varðskipsins, Óðins, á
dögunum, sagði það, að ,,á-
kvörðun og frumkvæði að
smíði þessa skips“ hefði ver-
' ið ,,verk ríkisstjórnar Her-
manns Jónassonar", vinstri
stjórnarinnar, margnefndu
og víðfrægu.
3íiö sanna í þessu máli er það,
að ályktun um smíði þessa
skips var gerð á Alþingi í
marz 1956, eftir tillögu þá-
verandi og núverandi dóms-
málaráðherra, Bjarna Bene-
diktssonar. Vinstri stjórnin
var þá ekki enn orðíii til. En
hún var mynduð nokkrum
mánuðum síðar. Fyrrnefnd
ákvörðun Alþingis var ein-
ré( na og þingheimur sam-
mála um nauðsyn þess, að
auka þyrfti skipastól varð-
gæzlunnar.
Menn hefðu því mátt ætla, að
stjórnin léti ekki lengi drag-
ast að hlýða 'fyrirmælum
þingsins um þetta atriði. En
hver varð reyndin? Stjórnin
gerði ekkert í málinu fyrr
en rétt áður en hún hrökkl-
aðist frá völdum. Þá loksins,
eftir 2V2 ár, sá hún sér ekki
annað fært en hlýðnast fyr-
irmælum þingsins.
Er nokkur furða þótt Tíminn
hæli Hermanni Jónassyni
fyrir ,,ákvörðun og frum-
kvæði“ í þessu máli?
í öllu því, sem nú er deilt um,
skiptir það að sjálfsögðu
sáralitlu máli, hver frum-
kvæði átti að smíði varð-
skip^ins. Aðalatriðið er að
srriíði þess er lokið og það er
tekið við hlutverki sínu. En
þetta er gott sýnishorn af því,
hvernig Tíminn fer með stað-
reyndir, og má þar af riokk-
og friður. Þotta getum við sagt,
þegar öllu er á botninn hvolft,
sem þykjumst ekki mega vera
að því yfirleitt að hlusta á legg
og skel. Hlutir gæðast lifanda
lífi, fólkið verður að skemmti-
legum hlutum, en börnin eru
þess um komin, að láta okkur
staldra við, og vera með í
leiknum. Höfundur Kardi-
mommubæjar gefur okkur
speglun bernskunnar, endur-
upplifun ævintýrsins.
Það fer ekki á milli mála, að
Kardimommubærinn etfir Thor-
björn Egner er einhver alrra
skemmtilegasti sjónleikur fyr-
ir börn, sem hér hefur verið
settur á svið og ber fjölhæfni
höfundar vitni, ekki aðeins leik-
ritið sjálft, heldur — og ekki
síður — sviðsútbúnaður og
leiktjöld, sem Lárus Ingólfsson
málaði eftir teikningum Egn-
ers. Klemenz Jónsson er áður
kunnur fyrir vandvirkni og
smekkvísi í leikstjórn, en þessi
sýning er mesti sigur hans sem
leikstfóra til þessa, og mun á-
reiðanlega varðveitast sem einn
ágætasti viðburður Þjóðleik-
hússins á þessu leikári. (Hér
leyfi ég mér að skjóta því inn,
að ég er innilega sammála Ás-
geiri Hjartarsyni, sem bent hef-
ur þeim Þjóðleikhúsmönnum á
að „geyma“ sýninguna, svo að
hægt verði að endursýna leik-
inn með nokkru millibili). Það
er leitun á jafnsnjöllum sjónleik
með leiksviðsteikningum höf-
undar verður hann sígildur, og
það er ekki einasta, gáfur höf-
uð marka, hve áreiðanleg
skrif hans muni vera um
önnur og stærri mál.
undar, sem eru gull, heldur er
stöðu sína. Fleiri væri ástæða til
að nefna, Kobba veðurspámann
(Jón Aðils), Soffíu frænku og
Camillu (Emilíurnar) að ó-
gleymdum Tomma (Ásgeiri
Friðsteinssyni). Svo frábærlega
sem Klemenz Jónssyni hefur
tekizt með leikstjórn, þá má
ekki gleyma að láta þess getið,
að hann hefur notið hinnar
beztu aðstoðar, sem hægt er að
hugsa sér, þar sem er ballett-
meistarinn Erik Bidsted. Ég
óska þessum mönnum og Þjóð-
leikhúsinu til hamingju með
þessa sýningu og óska, að allir
krakkar á íslandi megi eiga þess
kost að sjá Kardimommubæ-
Vestur-ásEenzkur
f [okksf oringi.
Á þingi íhaldsflokksins í
Ottava í Kanada, sem haldið
var rétt fyrir jólin, var Vestur-
íslendingurinn, G. S. Thorvald-
son einróma kjörinn formaður
flokksins næsta kjörtímabil.
Þingið sóttu rúmlega 2 þús-
und fulltrúar víðsvegar að af
landinu.
G. S. Thorvaldson flokksfor-
ingi á sæti í efri deild þingsins
(senator). Hann er lögfræðing-
ur að mennt og er aðeins 58
ára gamall. Harin á mikinn
frama að baki, ekki aðeins sem
lögfræðingur heldur og sem
þingmaður, en hann var fyrst
kjörinn á fylkisþing Manitoba
1941.
Iðulega, og ekki að ást :-3u-
lausu, er kvartað yfir því að
fréttaþjónusta sé ekki í -ins
góðu lagi og vera ætti ofr og
tíðum, þegar eitthvað er að ger-
ast, sem menn almennt hafa á-
huga fyrir, að fá fréttir af sem
fyrst. Alkunna er óánægja sú,
sem ríkir yfir því, að stun ;um
berast erlendis frá fregnir um
það, sem Islendingum finnst að
þeir ættu að fá að vita um að
minnsta kosti eins fljótt og aðr-
ar þjóðir — og frá íslenzkum
stjórnarvöldum. Það kemur 5em
sé fyrir, að fregn berst erler.dis
frá um mál, sem Islendinga varð
ar sérstaklega, og þá fyrst er er-
lendar fréttastofnanir (útvarp,
blöð, fréttastofur), hafa birt
hana, fást fréttir frá íslenzk-
um heimildum — og alls ekki
alltaf fljótt og tregðulaust.
Frétta af þvi, sem geriat á
sáttafundum í vinnudeilum, er
þeir standa meiri hluta r.ætur
eða fram undir morgun, er jafn-
an mjög erfitt að afla spemma
morguns, nema með því að gera
sérstakar ráðstafanir fyrirfram,
því að þeir, sem sitja slíka fundi
eru kannske nýháttaðir og sofn-
aðir, þegar aðrir eru að fara á
ról.
Dagsbrúnarkosningin.
Kvartanir hafa komið fram út
af því, að ekki var sagt frá úr-
slitum í Dagsbrúnarkosningunni
þegar morguninn eftir, að henni
lauk, þar sem talið hafði verið
kvöldið áður. Venja hefur verið
að skýra frá úrslitum kosninga
i Dagsbrún á félagsfundi daginn
eftir, — opinberlega ekki legið
neitt fyrir um úrslit slíkra kosn-
inga fyrr en þá. Nú er vitanlegæ
réttast, að tilkynning um sííka.
kosningu, hvort sem hún fer
fram í Dagsbrún, eða annars
staðar, komi frá félagsstjórn, svo
að örugg heimild sé fyrir. Að
sjálfsögðu er það ósk frétta-
manna og alls almennings, að fá
áreiðanlegar fréttir, sem fyrst,
en hér mun vafalaust hafa verið
litið svo á, með tilliti til venju,
að tilkynning frá félagsstjórn
væri ekki fáanleg um úrslitin
fyrr en um það leyti, sem kvöld-
fundurinn væri haldinn.
Þess er að geta, að Visir birti
fregn um úrslitin daginn eftir
að kosningu lauk, og fyrir fund-
inn í Dagsbrún, samkv. áreiðan-
legum heimildum, en tilkynning
frá félagsstjórn þó ekki fyrir
hendi þá.
Mikið atriði —
Fyrir því er á þetta minnzt
hér, að það er mikið atriði, að‘
þeir, sem geta látið fréttir í té,
hvort sem það er eitthvert ráðu-
neyti, félagsstjórn eða aðrir að-
ilar, gætu miklu oftar en þeii-
gera, nokkuð til móts við frétta-
menn og látið i té fréttir skjótt
og jafnvel óumbeðið. Þegar eng-
ar sérstakar ástæður eru fyrir
hendi til þess að fresta titkynn-
ingu um það, sem gerzt hefur.
Það er áreiðanléga á misskiln-
ingi byggt oft og tíðum, er menn
og stofnanir, sem til er leitað um
upplýsingar til birtingar sem
frétt, eru trégir á að láta þær í
té, þótt þeim sé kunnugt allt,
sem máli skiptir.. Þarf ekki ann-
að en benda á, að oft og tiðum
kemst ósannur orðrómur á kreik,
sem erfitt getur verið að leið-
rétta er frá líður, en væri kæfð-
ur í fæðingu, ef réttar upplýs-
ingar' fengjúst strax. Frétta-
menn eiga svo að taka því af
skilningi, ef gildar ástæður eru
fyrir hendi, að ekki er hægt að
•j — ejjiacj iunsjsprpiA rgjaA