Vísir - 13.04.1960, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 13. apríl 1960
VlSIB 3
wmmtmm—mmmmmmmmmmmmm , ... , i. ■ ■■■ i ■■!■■■■ n n m ■m ■ .. ■ i —- ■ —■———
Uppeldi í stöðuvötnum. 'hin svokölluðu snefilefm, eru 'sagt að bera á veiðivötn til
Fyrir nokkrum árum vöktu i svo litlu magni í veiðivötnum. þess að auka þeim veiði, heldur
tilraunir með að ala sjóregn- að erfitt er alla jafna að mæla
boga í stöðuvötnum almenna magn þeirra, og ekki er vitað
athygli í Bandaríkjunum og um þýðingu þeirra t.d. fyrir
víðar. Sjóregnboginn minnir líf fiskanna. Um þörfina fyrir
um margt á laxinn okkar og er köfnunuarefni, fosfór og kalci-
■ líkur honum í háttum. Fyrir um er meira vitað. enda er al- rætt um lax- og silungseldi í
en það þykir nú að bera á tún
til þess að auka grassprettu.
Fiskeldi sem búgrein.
Hér að framan hefur verið
sambandi við fiskrækt. En slíkt
eldi þekkist einnig í öðru sam-
bandi. Silungur hefur verið al-
inn í uppeldisstöðvum til að
slátra og selja til matar. Hef-
áeggjan prófessors Donaldsons gengast að bera þessi efni í
sleppti Veiðimálastofnun Was- , veiðivötn, oft með góðum á-
hingtonfylkis sjóregnbogaseið- rangri.
um í stöðuvötrí, en öllum fiski | Lífræn efn,i svo sem húsdýra-
í vötnunum hafði áður verið áburður og fiskimjöl hafa einn-
útrýmt. í votnunum lifðu þau ig verið notað til áburðar í ; ur slíkt eldi, sem telja má sér-
á nátturulegu æti. Þegar seið- veiðivötn. Að undanförnu hefur ■ staka búskapargrein, tíðkast í
in fengu þroska til, gengu þau krabbamjöl verið notað í Was- mörgum löndum síðustu áratug
um ár í sjó. í þessum ám stór-
‘ jókst veiði, þegar sjóregnbog-
ánn gekk aftur í þær sem full-
‘ orðinn fiskur. Með þessu móti
var kleift að framleiða göngu-
seiði í stórum stíl með mun
minni tilkostnaði heldur en í
eldisstöðvum.
- Þessi aðferð hefur einnág ver-
ið reynd við Kyrrahafslax með
svo góðum árangri, að fiskimála
stofnun Washingtonfylkis á-
kvað að taka þessa aðferð upp
við framleiðslu á laxaseiðum í
. stórum stíl. Á ár.inu 1957 voru
tekin til þessara nota stöðu-
vötn , sem voru samanlagt 1200
hektarar að flatarmáli og var
ráðgert að bæta við stöðuvötn-
um með álíka flatarmáli á ár-
inu 1955. Þá hafa laxaseiðá
verið alin upp í göngustærð
í árósum og lónum með hálf-
söltu vatni með ágætum á-
rangri
hingtonfylki með mjög góðum ^ ina. I Danmörku hefur silungs-
árangri. Árið 1956 var tilraun eldi verið mjög arðvænlegt og
með krabbamjöl sem áburð haf- hafa Danir á fyrstu 10 mánuð-
in þar í Lómavatni. Hafði veið- um ársins 1959 selt rúml. 5000
in í vatninu verið að meðallagi tonn af alisilungi til um 20-
3 kg. á hektara á ári. Árið 1957 landa fyrir verðmæti sem svar-
komst veiðin upp 22 kg. á hekt- ar um 150 milljónum íslenzkra
ara. 1958 í 33 kg. og byrjun
veiðitímans 1959 veiddust sem
svarar 200 kg. af fiski á hekt-
ara.
Þýðing snef.ilefna fyrir fiski-
líf í fiskivötnum er að mestu
óþekkt, en með tilkomu geisla-
virkra ísotopa hefur opnast
möguleiki til þess að rannsaka
hana. Prófessor Donaldson, og
samverkamenn hans hófu 1957
króna með nýja genginu.'
Fiskrækt og fiskeldi
á Islandi.
Hér að framan hefur verið
rætt um fiskrækt og fiskeldi
almennt. Skal nú litið til þró-
unar þessara mála hér á landi
og í fáum orðum skýrt frá á-
standi þeirra nú og nauðsyn-
legum umbótum á þeim. Verð-
Eldistjarnir í silungseldisstöð við Haldvatn á Jótlandi.
ur éldisstöð í eigu Rafmagns- stöðvar. Þar sem Rafmagns-
veitu Reykjavíkur starfað við veita Reykjavíkur hafði uppi
Elliðaárnar, en þar hafa laxa- ráðagerðir um að byggja nýtt
seiði verið alin yfir sumartím- klakhús á árunum 1947 og 1948
ann og síðan sleppt í ár. Eldis- ' og Stangaveiðifélag Reykjavík-
stöð fyrir regnbogasilung tók ' ur ræddi einnig um að koma
til starfa 1951 og önnur 1954, >pp klakhúsi, lagði veiðimála-
en aðalstarfsemi þeirra hefur (stjóri til við þessa aðila, að
verið að framleiða matfisk. Þó 'ríkið. °g Þeir kæmu upp í sam-
hafa þær einnig alið lax og sil-
ÞOR GLÐ JOIMSSOIM:
FISKRÆKT
Aburður.
Veiðivötnán draga dám af
umhverfi sínu með tilliti til
efnainnihalds. Steinefni berast
■ í upplausn með vatni úr umhverf;
inu í veiðivötn.in, þar sem vatna
jurtirnar nota þau sér til við-
urværis, en fæðudýr lax og rannsókn á steinefnaþörf
silungs lifa á jurtunum. Frjó-
semi veiðivatns með tilliti til
fiskframleiðslu er þannig ná-
tengt magni því af uppleyst-
um steinefnum, sem eru í veiði-
vatni, þegar jurtirnar þurfa á
FISKELDI
úf* ur tímans vegna aðeins rætt
andi vera í Fernvatni í Washing | um kiak 0g fiskeldi.
tonfylk.i með sérstöku tilliti til
fisks. Er þessi rannsókn fram- , Klakstarfsemi
kvæmd á vegum Washington-
háskóla, Veiðimálastofnunar
Laxaklak var hafið hér á
landi árið 1884. Var fyrsta klak-
Washingtonfylkis og kjarnorku |húsig reist að Reynivöllum í
Kjós. Starfaði það aðeins stutt-
þeim að halda, Vanti eitthvað nefndar Bandaríkjanna. Er
af þeim efnum, sem lífinu í vonað, að niðurstöður af þess-
vatninu eru nauðsynleg, má um rannsóknum og öðrum slík-
bæta úr efnaskortinum með um muni varpa nýju ljósi yf-
því að bera á það áburð, en ir áburðarvandamálið, sérstak-
fullkominn árangur fæst ekki lega með tilliti til þarfa af
nema vitað sé, hvaða efni vant- snefilefnum. Má gera ráð fyrir
ar, og hve mikið þarf af efninu að áburður í veiðivötn verði
til þess að vöxtur lífvera verði í framtíðinni fastur liður í fisk- I
sem beztur. Flest efna þeirra, rækt, og að það muni ekki síð-
sem jurtirnar þarfnast, eða ur þykja nauðsynlegt og sjálf-
an tíma. Síðan hafa mörg klak-
hús verið reist víðsvegar um
landið, en flest hafa þau hlot-
ið söm'u örlög og fyrsta klak-
húsið, sem sé að starfa stutt.
Klakhúsin hafa verið byggð
af ósérplægnum áhugamönnum,
!sem sjálfsagt oft hafa hlotið lít-
inn skilning samtíðarmanna
j manna sinna fyrir framtaksem-
! ina. En þó að starf flestra klak-
húsanna yrði lítið, þá gerði
þessi fiskræktarviðleitni gottt
ung sumarlangt til þess að
sleppa veiðivötn
í klaksjóðslögunum frá 1937
er gert ráð fyrir, að ríkið komi
einingu myndarlegri klak- og
uppeldisstöð. Féllust þeir á
það, og var síðan hafinn undir-
búningur í málinu, en það náði
ekki fram að ganga.
Tilraunaeldisstöð.
Síðan þetta var, hefur veiði-
málastjórnin reynt að fá fjár-
veitingar til þess að fram-
kvæma tilraunir með fískeldi
og fiskrækt með litlum árangri.
Eins og áður hefur verið getið,
hefur á árun'um eftir stríðið
verið mikið framfaratímabil í
sögu fiskræktar, en einmitt á
þeim árum hefur allt of lítið
gerzt í fiskræktarmálum hér á
landi. Við drögumst stöðugt
meira aftur úr í þeim efnum
með hverju árinu sem líður. Er
okkur því nauðsynlegt að gera
upp fyr.irmyndar klakhúsi.
Nokkrum árum eftir gildistöku Þ^gar myndarlegt átak og
laganna reisti ríkið klakhús að koma VPP fullkominni tilrauna-
Brúum í Þingeyjarsýslu. Starf-
aði það í fáein ár’ °g var
að því leyti, að hún vakti al- lagt niður vegna erfiðleika
menning til umhugsunar um rekstri.
velferð veiðivatna. Heíur skiln- j
ingur almennings á þörfinni fyr Klak og eldissíöð
ir umhyggju fyrir fiskstofnum , sameign.
, komið sér vel, þegar farið var j
' að stofna fiskræktar- og veiði-
félög um 1930.
Fiskeldi.
Um 1940 var fyrst reynt hér
! á landi að fóðra fisk í smáum
Arið 1946 var samkvæmt lög-
um lax- og silungsveiði fyrst
skipaður veiðimálastjóri og
framkvæmd veiðimála, þar
með talin fiskræktarmálin,
færð á einn stað eins og ætl-
ast var til í lögunum. Ilefur
! stíl svo örugglega sé vitað. Fyr-| veiðimálastjóri frá því fyrsta
ir þann tíma kunna menn að , haft áhuga á, að komið yrði
hafa fleygt bita og bita í fisk, I upp myndarlegri klak-.og eldis-
að minnsta kosti er til Alifiska- J stöð í sambandi við kröfur tím-
lækur í Reykhólasveit, og bend- , ans. Æskilegt var fyrir ríkið
ir nafnið til þess, að silungi
í í læknum hafi verið gefið æti
jþegar á söguöld, ef lækurinn
i ber þá nafn sitt með réttu. Á
Fiskvegur við tilraunaeldisstöð Washingtonháskóla í Seattle í árunum 1944 til 1947 eru um
Bandaríkjunum. Um fiskveginn ganga laxaseiði úr eldistjörn- tíma gerðar tilraunir til þess
unum áleiðis til sjávar og fullorðnir laxar upp í þær, þegar þeir að fóðra laxase.iði í Árnessýslu
að koma upp slíkr.i stöð í stað
ríkisklakstöðvarinnar að Brú-
um, en fyrirsjáanlegt var að
slík stöð yrði margfalt dýrari
heldur en klakhús eitt, enda
yrði klakhús aðeins hluti í klak-
og eldisstöð. Ekki leit vel út
koma úr sjó.
log'Borgarfirði. Síðan 1953 hef- með fjárveitingu til slíkrar
eldisstöð á vegum ríkisins eins
og heimilað er í lögum um lax-
og silungsveiði. Veiðimálastjóri
hefur íagt til við ríkisstjórnina,
að þegar verði hafinn undirbún
ingur að þvi að reisa slíka til-
raunaeldisstöð og verði hún
fullbúin í árslok 1963. Helztu
verkefni slíkrar eldisstöðvar
yrðu sem hér segir:
1. að gera tilraunir með klak
og eldi laxkynjaðra fiska í
fersku vatni, sjóblöndnu og sjó.
2. að taka þátt í að reyna
nýjar fiskræktaraðíerðir.
3. að kenna hirðingu og fóðr-
un fisks í eldi.
4. að framkvæma kynbætur
á laxi og silungi.
5. að sjá um útvegun og eldi
á heppilegum stofnum lax og
silungs til þess að sleppa í ár
og vötn og til notkunar í öðrum
eldisstöðvum.
6. að framleiða fisk til sölu á
erlendum markaði.
Það er sannfæring mín, að
tilraunaeldisstöð, ef byggð
yrði, myndi verða lyftistöng
fyrir f.iskræktina, í landinu í
framtíðinni og einnig fyrir fisk-
eldi sem atvinnugrein. Stór-
auka má veiði í veiðivötnum
okkar, og er þá ástæða til að
leggja aðaláherzlu á laxinn.
Veiðiaukningin mun verða til ‘
hagsbóta fyrir veiðibændur, og
vegna henar mun fleiri
Frh. a' 4. s. a4