Vísir - 04.05.1960, Blaðsíða 6

Vísir - 04.05.1960, Blaðsíða 6
V I S I R Miðvikudaginn 4. maí 1&60 V18XB. D A G B L A Ð Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsiður. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson. Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3. Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,30—18,00. Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00. Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00. Sími: 11660 (fimm línur). Vísir kostar kr. 30,00 í áskrift á mánuði. Kr. 3,00 eintakið i lausasölu. Félagsprentsmiðjan h.f. Sól á joliim Rætt við Lúðvig Guðmundsson nýkominn frá sólarlöndum. Chessman. Hvert skyldi aðalumræðuefni manna hafa verið í höfuð- stað hins íslenzka lýðveldis j mánudaginn 2. maí siðastlið- inn? Var einkum verið að ræða um landheigismálið, möguleika á ísfisksölu í Bret- landi, ráðstefnu utanríkis- ráðherra Atlantshafsbanda- lagsríkjanna i Miklagarði, eða þá veðrið? Eða var helzt rætt um fiskafurðir okkar, hvort til þeirra væri vandað sem skyidi, — eða um hvað ræddu menn helzt, sem hitt- ust á götu eða tóku tal sam- an í heimahúsum þenna bjarta maídag? Líklega mun hugur mjög margra hafa beinzt vestur til Kaliforníu, til dæmis sakamanns, dauðamanns, sem setið hafði i fangelsi í * tólf ár og beðið þess að geta „greitt skuld sína við þjóðfé- lagið“. Og um kvöldið, þeg- ar fréttist, að dauðastríði þessa auðnulitla manns væri lokið, var vart um meira rætt. í raun réttri skiptir það fjarska litlu máli þessa þjóð norður á íslandi, hvort Caryl Chess- man væri lifs. eða liðinn. Þegar að er gáð var hann einn af svo mörgum öðrum ólánsmönnum, sem hlaut að verða utangarðs í þjóðfélag- inu. Hann var sekur fundinn 1 um svivirðilega giæpi, að vísu ekki morð, en glæpi, sem vörðuðu þyngstu refs- ingu í heimalandi hans, Kali- forníu, og þess vegna geta endalok hans ekki komið neinum á óvart. En aftaka Chessmans vakti samt meiri athygii en nokk- ur önnur um langt skeið. Um! allan heim gekk maður und- ir manns hönd til þess að, biðja hounm griða. Trúai'- leiðtogar og mannvinir, páf- inn og Albert Schweitzer,' ótal menn um gervalla jarð- arkringluna reyndii að taka hinn beizka bikar frá þessum dauðamanni. Og hvers vegna? Ekki var það vegna þess, að hér væri verið að fremja svívirðilegt dóms- morð, vammlaus maður sviptur lífinu, saklausu blóði úthellt. Langflestir munu hafa litið svo á, að Chessman þessi hafi haft fæst það í fari sínu, sem vekur samúð eða kærleika. I Saga þessa manns, sem nú er allur, er flestum kunn, af- brot hans á allra vörum. ; En hvers vegna var sem þung stuna liði upp frá brjóstum fjölmargra manna í fjarlæg- um löndum, er það fréttist, að maður þessi hefði nú loksins verið tekinn af lífi, • eftir að aftöku hans hafði verið frestað átta sinnum? Dau&arafsing. Samvizka vor allra mælti gegn því, að Caryl Chessman yrði tekinn af lífi. Tólf ár í fang- elsi með dauðann yfir höfði sér sýnist nokkur refsing, þótt ekki komi fleira til. Og þá vaknar spurningin: hvers vegna mátti ekki breyta hinum skelfilega dómi í ævilanga fangelsis- vist, hverjum er það til góðs, að slíkur maður er tekinn af lífi? Ekki þjóðfélaginu, og varla Chessman sjálfum, en hverjum þá? Eða var hér einfaldlega um hefnd að ræða? Getur verið, að ríkið hefni sín á borgurunum, er ekki sá hugsunarháttur und- ir lok liðinn? Til eru í flestum löndum heims lög um dýravernd og á þess- um tímum mannúðar og menntunar þykir slík lög- gjöf sjálfsögð. Sá, sem níðist á skynlausum skepnum, þykir hinn versti ódrengur, og hann er það sannarlega. En hvað þá um ríki, sem níðist á einum borgara Blaðamaður frá Vísi liitti Lúðvíg Guðmundsson skóla- stjóra að máli í gær og innti hann frétta af dvöl hans á Spáni, en þar dvaldist hann s.l. vetur sér til heilsubótar. — Hvenær hélduð þér í Suð- urveg? — Við hjónin fórum h.éðan í lok nóvember í fyrra. Komum við aftur heim fyrir fáum dög- um. — Hvar voruð þið á Spáni? — Lengst af vorum við á baðströnd sunnan við Torre- molinos, sem er sunnarlega á austurströnd Spánar. í byrjun marz fluttum við okkur um set og vorum á tjöttu viku í Tossa de Mar, sjóbaðstað nokkru fyr- ir norðan Barcelona. Um pásk- ana vorum við á Mallorca. — Hvernig var veðráttan þarna syðra í vetur? — Yfirleitt ágæt. í des. og janúar var t. d. flesta daga þetta frá 14—20 stiga hiti í for- sælu. Allt var skrúðgrænt og rósirnar í garði gistihússins okkar voru í fullum blóma viku af janúar. Síðari hluta janúar og febrúar var frekar votviðrasamt, en ailtaf hiý- viðri. í Tossa de Mar, sem er á Costa Brava, — „ströndinni villtu“, — var afbragðsveður. Síðustu vikurnar okkar þar fór- um við daglega í sjó og lágum daglega tímunum saman í sól- baði á strönd.inni. — Fóru þið víða um Spán? — Á suðurleið komum við í Madrid, sem er stórglæsileg og fögur borg. Mestan tima okkar þar vorum við í Prado-safninu, hinu mikla listasafni, sem á fáa sína líka í heiminum. Eitt sinn brugðum við okkur til Gran- ada, höfuðstöðva Mára hinna fornu, er um sjö aldir réðu yfir voldugu menningarriki áSpáni. Hallir þeirra þar, og þá f. o. fr. Alhambrahöllin eru forkunnar- fagrar, reistar í máriskum stí!. Er þar flest enn með svipuðum ummerkjum og var í tíð Mára fyrir meira en fimm öldum. sinna, meðbróður, manni, sem hlýtur að hafa tilfinn- ingar, hversu mjög sem hann kann að hafa brotið af sér? Ná ekki einu sinni dýra- verndunarlög til slíks manns? Hér skiptir engu mali, hvort ríkið, sem þetta gerðist í, j heitir Kalifornía eða eitthvað annað. Það er sjálfsagtj hrein tilviljun, að þessi at-! burður gerist vestur þar, og alveg er það vafalaust, að stjórnarvöld Kaliforníu eru! hvorki verri né betri en títt er um landsstjórnarmenn. \ Og það er lika tilviljun, að | maðurinn, sem allir töluðu um í fyrradag, hét Caryl Chessman. Einhver annar ræningi og ofbeldismaður með allt öðru nafni, hefði getað átt hlut að máli. Aftaka, — liflát, —- hlýtur æv- inlega að verða voðaverk, j og það er alveg sama, hvarj slíkt verk er unnið, í Amer-; íku, Evrópu c-ða Asíu. Og hvernig má það vera, að rík-1 isvaldið hafi leyfi til að svipta mann lífi með stoð í einhverjum lagabókstaf? Hvar er virðingin fyrir mannslífinu? Er ekki verið að tala um virðingu fyrir meðfæddum réttindum manna, sem ekki megi skerða? Trúárbragðafrelsi, málfrelsi, skoðánafrelsi, allt eru þetta réttindi, sem við trúum, að ekki megi skerða? En hvað um réttinn til að lifa og draga andann, — ma skerða hann? Eða gildir enn hið forna og grimmdarlega: Auga fyrir auga og tönn fyrir tönn? Það var hvort tveggja, grimmd- arlegt og heimskulegt að líf- láta Caryl Chessman. En vera má, að aftaka þessa auðnuleysingja verði tii þess, að nær þokist að þvi marki að nema úr gildi aUs staðar dauðarefsinguna, þessa smán, þenna glæp. og þá hefir þessi maður ekki látið lífið til einskis. — Einhver sagði mér, að þér hefðuð skroppið til Afríku? — Jú, frá Torremolinos var það ekki löng leið. Við fórum með áætlunarbíl til Algeciras, við suðurodda Spánar. Yfir sundið til Tanger í Marokkó er aðeins rösklega tveggja stunda ferð með ferjunni. Um allmörg ár hefur Tanger lotið sameig- inlegri yfirstjórn margra þjóða. Borgin hefur vei’ið illræmd fyrir margra hluta sakir. Á stríðsárunum moraði þar allt í njósnurum. Hún hefur og ver- ið griðland smyglara og hvers konar vandræðamanna af rnörgu þjóðerni. Eru til um það ótal reyfarar, sannir og lognir og var mér sagt, að eng- inn þeirra upplognu væri ,ó- sannari" en þeir dagsönnu. Borgin skiptist í tvo hluta, hinn ,.evrópska“ og Arabahlutann. Hvergi er maður þar óhultur fyrir götu- og torgsölum, víxl- urum og hverskyns prangara- lýð. Allt er þar falt á torgum og götum, allt frá gimsteinum og skíragulli niður í kúlupenna og' sígarettur, og fleát mun þetta hafa verið tollsvikin smyglvara. Oft er hægt að gera þarna góð kaup, en það kostar líka oft harða baráttu við sölumennina. Ekki var það ósjaldan, að við þjörkuðum og „prúttuðum", unz við fengum fyrir lítið verð það, sem við girntumst, Þetta þriðjung þess, er fyi-st var krafist, jafnvel minna. Götusalarnir hafa hálfgerða skömm á þeim viðskiptavinum, sem ekki þjarka! I Tangier réðum við okkur ungan Araba að leiðsögumanni. Reyndist það rétt ráðið, Hann átti heima í Araba-hverfinu og var þar öllum hnútum kunn- ugur. Gat hann því sýnt okkur margt, sem leiðsögumenn af öðru þjóðerni ekki höfðu að- stöðu tíl að sýna. Vegferð okk- ar um hin krókóttú, bröttu, þvengmjóu, fornu stræti Araba var líkust því sem værura við á reiki um svið „Þúsund og einn- ar nætur“ eða Gamla-testa- menntisins. Þessi heimsókn okkar til Tangier og' um ngrenni borgar- innar, m. a. til Herkulesarhe.il- anna var mjög lærdómsrík. En síðan við vorurn þarna, í febr. sl„ hefur skiun mála í Tangi- ej' breyzt mjög. Fyrir röskum hálfum mánuði var borgin, samningum samkvæmt, innlim- uð í Marokkó, ríki hins vinsæla þjóðhöfðingja, Móhameðs V. Lauk þar með „fríríkis“-stöðu borgarinnar og lagði hin alþjóð- lega yfirstjórn niður völd sín. — Hvernig' féll yður við Spánverja? — Prýðilega. Þeir reyndust okkur í alla staði með ágætum. Þeir eru elskuleg þjóð, eða rétt- ar sagt, safn kynkvísla, þvi að innbyrðis eru Spánverjar sund- urleitir að uppruna. íbúar Andalúsíu í suðri eru t. d. um margt mjög ólíkir Katalóníu- mönnum fyrir norðan. Mál- lízkur eru líka margar í land- inu. En margt er þeim sameig- inlegt og þá eigi sízt ást þeirra Dýraverndarinn er gott rit, sem á skilið að fá aukna útbreiðslu. Hann hefur að visu ávallt verið vinsæll. Það var sem kunnugt er sá mikli dýravinur Tryggvi heitinn Gunn- arsson bankastjóri, sem átti mestan þátt í vinsældum Dýra- verndarans á hans fyrsta skeiði og fram eftir, en marga góða j liðsmenn átti Tryggvi, og var þeirra meðal Þorsteinn Erlings- | son skáld, sem blátt áfram varp- aði ljóma á ritið, með sinum á- gætu dýrasögum og ævintýrum. Allt hefur það varanlegt gildi enn í dag, sem frá hans hendi kom, hvort sem það var í þágu | manna eða dýra, og þarf ekki I um það að fjölyrða. Margir góðir og oft ágætir menn —- haf ver- ið ritstjórar Dýraverndarans, á- gætlega ritfærir og kunnir menn. Ég fylgdist ekki ávallt með Dýraverndaranum, enda fjarver- ! andi um árabil, en frá ekki löngu I liðnum tíma man ég bezt eftir þeim sem ritstjórum hans Ein- ari E. Sæmundsyni skógfræðingi og Páli Steingrímssyni, sem um i langt árabil var ritstjóri þessa I blaðs. Báðir eru þeir liðnir, en nú heldur merki Dýraverdarans j vel og sköruglega á loft Guð- ; mundur G. Hagalín rithöfundur. ! Vanfóðmn og horfellir. I I tilefni af nýútkomnu hefti Dýraverndarans vildi ég nú vekja athygli á þessu gamla og góða í'iti. I því á ritstjórinn fróðlega og ágæta grein, sem hann nefn- ir Vanfóðrun og horfelli og ræð- ir fyrst bernskuminni, arf ilirar fortíðar og fleira — og breyttan hugsunarhátt, en ýmsu er enn áfátt — og heldur höfundurinn því fram, að forðagæzlan sé sums staðar nafnið tómt. ■— Margt er athugunarvert i þeirri grein og það er bitur sannleikur, að meðferð á hrossum hér á landi er enn ómannúðleg, og eru | þess mörg dæmi og nefnir höf- . undur nokkur, — einnig um illa ! meðferð sauðfjár, að ekki sé ! fastara að orði kveðið. Höfund- : urinn segir t.d. um hrossin: „Hér i skal ekki um það sagt, hvort j dæmi eru til þess á síðari árum, j að útigangshross falli, en hitt er j vist að hve sá, sem farið hefur um hrossasveitirnar að vetrar- i lagi og gefið sér tóm til að huga [ að hrossunum, hefur komist að raun um, að mörg þeirra eru svo j mögur og ótrúleg, að þar á við, : að ekki er allt lífið þó lifað sé. Og vist er um það, að margir á sögum, s”"'0 og aansi. — En hvað er nú merkast um þessa Spánardvöl yðar aðsegja? — Eflaust það, að ég fékk þar mikla heilsubót og hvíldist prýðilega eftir áralangt arga- i þras hér heimt. — Hvað er svo framundan? — Margt. Fyrst og fremst skólinn. Hef ég nú aftur tekið við stjórn Handíða- og mvnd- ; listaskólans af Gunnari Han- í sen RóbertssvnL leikstjóra, sem I var settúr skólastjóri í sjúkra- j forföllum mínum og stýrt hef- j ur skólanum nú um árs skeið með árvekni og prýði. — Þér sögðu margt vera framundan. Hvað annað en ! skólinn? — Jú, vissulega bý ég yfir fleiri hugðarefnum! En nánar um það síðar. Þar með kvaddi Lúðvíg Guð- mundsson. Viðtalinu var lokið.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.