Vísir - 03.06.1960, Blaðsíða 4

Föstudaginn 3. júní 1960 •
«
VI S I R
Kongo fær frelsi:
Luinumba telur sig einan
geta myndað stférn.
lírefst brottfiiLtnIiigs alls
öryggisliðs Breta.
Horfur eru mjög óvissar
eftir kosningarnar í Belgiska
Kongo, en þar kepptu þrír að-
alflokkar. Nákvæmar fregnir
eru ekki fyrir hendi um úr-
slitin, en þau fóru mjög eftir
landshlutum. Seinustu fregnir
herma, að blökkumannaleið-
toginn telji sig hafa sterkasta
aðstöðu til stjórnarmyndunar,
og krafðist hann jafnframt
broítflutnings alls belgisks her-
liðs í landinu.
I eftirfarandi frcgn, sem
skrifuð er fyrir kosningarnar
en ekki komst að fyrr vegna
þrengsla, er ýmislegt sem má
til glöggvunar verða því, sem
gerst hefur og er að gerast í
landinu:
Fyrstu kosningar um ger-
valt Belgiska Kongo hófust í
gær, mánudag og eru undanfari
sjálfstæðisins, sem landið fær
1. júlí n. k. Kosningabaráttan
hefur verið hörð og blóðugir
bardagar átt scr stað milli þjóð-
fiokka. Þrjár milliónir manna
hafa kosningarrétt.
Belgiska Kongo hefur verið
stjórnað sem stjórnmálalegri
heild í 75 ár. Hér er í rauninni
ekki um eitt land að ræða held -
ur mörg, byggð af um 50 kyn-
kvíslum, sem hver um sig hefur
sitt mál eða mállýsku. Þar er
ekki um neina hefðbundna ein-
ingu að ræða, nema ef telja á
þann vctt einingar, sem tókst
að skapa við 75 ára nýlendu-
stjórn Belga, — og nú virðist
ætla að rjúka út í veður og
vind, þegar Belgir búa sig und-
ir að láta af hendi þess 2,3
milljóna ferkm. nýlendu sína
í hendur íbúanna.
Belgir hafa lagt .sig fram um
að halda uppi lögum og reglu
og sent fallhlífalið til landsins,
lögreglu og herliði sem fyrir
voru til stuðnings. Þrátt fyrir
þessa aukningu munu ekki vei’a
nema 00 belgiskir hermenn
í landinu og 800 í umboðsstjórn
arlönduuum Ruanda Urundi.
En þessu liði t.il stuðnings eru
um 20 þúsund nýlenduhermenn,
en sagt er að öryggisleysi ríki
nú meðal þeh’ra, vegna óviss-
unar um hver eigi að' stjórna
þeim, ei landið fær sjálfstæði.
Tveir belgiskir embættismenn
í Madimba-héraði sögðu í við-
tali við íréttamenn fyrir nokkru-
„Það er ógeijégt að stjórna
þessu landi“. Þeir höfðu þá ný-
sagt af sér. ,,Hér eru allir und-
ir áhrifum Abako-flokksins,
mikið um drykkjuskap og eitur
lyfjanotkun, og blökkumenn,
sem stefnt er fyrir rétt neita
að mæta“.
í landinu eru um 110.000
hvítir menn. Öryggisleysi og
kvíði um framtíðina, hefur
breiðst út meðal þeirra og bók-
anir þeirra á fari heim með
flugvélum hefur aukist svo, að
ekki eru dæmi til þess áður.
Belgiska flugfélagið Sabena
hefur orðið að taka á leigu flug-
vélar hjá öðrum flugfélögum,
vegna eftirspurnarinnar eftir
fari. Áætlaðar aukaflugferðir
fyrir 30. júni eru orðnar yfir
80. Flestir nvítir menn hafa
nú skambyssu eða riffil við
höndina og góðir varðhundar
eru í háu veröi. — Þannig eru
þá horfurnar í stærsta landi Af-
ríku rétt fyrir sjálfstæði þess.
ar nýju verksmiðjunnar kvað
svo að orði: „Ungu verkamenn-
irnir eru fljótir að læra, nám-
fúsir og hlýðnir, því að þeir
vilja ekki glata starfi sínu.
Mannafli er hér nægilegur“.
Stúlkur á Sikiley leita líka
atvinnu í hinum nýju vinnu-
stöðvum og margar hafa verið
ráðnar. Á keppni kvenna á
vinnumarkaði Sikileyjar mundi
hafa verið litið sem byltingu
fyrir nokkrum árum. Verka-
menn í iðnaði fá að minnsta
kosti fimm sinnum meira kaup
en þeir sem starfa að landbún-
aði og telja sig heppna hafi þeir
vinnu 200 daga á ári fyrir dag-
kaup sem svarar til 70—75 kr.
ísl. Þetta veldur nokkurri
gremju þeirra, sem við sveita-
störfin vinna. En yfirleitt hafa
lífskjör manna batnað og það
j sem mest er um vert, Sikiley-
j ingar hafa sannfærst um, að
! iðnaðurinn getur fært þeim vel-
j megun eins og norður-héruðum >.
1 Ítalíu.
Fordsjoður færtr út kvíarnar.
Stpgrhir btvöi tst í»ii n in tfttr- tttf
tta tirtit úöttrm úi.
Nýr iðnaður færir Sikil-
eyingum velmegun.
BifrelBar og bifhjól koma í stað múlasna.
Fregnir frá borginni Au-
gusta á Sikiley herma, að hægt
og sígandi fari atvinnuskilyrði
batnandi á eynni, eftir því sem
iðnaður festir bar meir rætur.
Um aldir hefur verið mikil fá-
tækt ríkjandi á eynni og fjöldi
manna þar hvorki haft til hnífs
né skeiðar, hvað þá meira.
Á seinustu árum er iðnaður
kominn til sögunnar á austur-
ströndinni allt frá Messina um
Catania til Sýrakúsu. Segja má,
að þessi nýi iðnaður sé til hags-
bóta öllum íbúum eyjarinnar,
en þeir eru um 5 milljónir.
Mikið i ðnaðarsvæði er nú
sunnan Augusta og þar sem
áður var notast við múlasna
sem burðardýr getur nú að líta
bifreiðar og létt bifhjól,
„scooters“, og skellinöðrur.
Verkafólkið hefur sem sé ráð
á slíkum farkosti nú orðið á
leið til olíuhreinsunarstöðva,
efnaverksmiðja og orkuvera.
Á þessum slóðum var áður
flotastöð. Tekist hefur að koma
upp þarna verksmiðjum og
vinnustöðvum, sem falla vel inn
í hið fagra landslag með eld-
fjallið Etnu í baksýn með sinn
hvíía koll.
í félagslífinu er komin til
sögunnar breyting, sem vafa-
laust mun hafa því víðtækari
áhrif sem lengra líður og verða
til að uppræta stéttamismun og
ríg milli stétta og ættflokka og
draga úr bardögum og blóð-
hefndum. Hinir ungu verka-
menn eru óðum að mannast og
finna til sín allmjög, og gætir
þess í fari þeirra, þeir eru djarf-
legri í framgöngu, og orðnir ó-
smeykir að knma sér í kynni
við stúlkur og pilta borgara-
stéttana, sem áður átti sér ekki
stað. Hefur það sitt að segja,
að fluttir hafa verið suður þang
að margir faglærðir verkamenn
frá Norður-Ítalíu, og hinir, sem
læra af þeim taka upp þeirra
háttu.
Ein áhrif velgengninnar eru,
að unnt er að sinna skólamál-
um betur, en 1 af hverjum 4 í-
búum er ólæs, og í æðri skól-
um liefur til þessa verið slegið
slöku við alla tæknilega mennt-
un, en á þessu er nú að verða
mikil breyting. Forstjóri einn-
Ford-sjóðurinn sem er
stærsti sjjóður sinnar tegundar
í heimi og þar lil fyrir tveim
árum styrkti cinungis mann-
úðarmálefni Iætur nú til sín
taka ýms menningarmál.
Var það • fyrsta sinn sem
slíkur mannúðarsjóður veitir
einnig til menningarmála. Líta
Bandaríkjamenti á það sem
stóran viðburð ' menningarlífi
sínu.
Nýlega hefur verið skýrt frá
starfi sjóðsins á hinu nýja sviði
hans. Sex symfoníuhljómsveit-
ir og 18 tónskáld hlutu styrki
úr sjóðnum. Þá hóf sjóðurinn
að styrkja uppfærslu á leik-
ritum óþekktra höfunda og þyk
ir árangurinn mjög athyglis-
verður.
Við athugun sem sjóðurinn
lét fara fram kom í ljós að
í framleiðendur og leikstjórar
! treystu sér yfirleitt ekki til að
j taka á sig fjárhagsáhættuna af
uppfærslu verka eftir aðra en
kunnra höfunda. Var vitað að
leikhúsheimu.’inn fór fyrir
bragðið á mis við ýms ágæt
,,stykki“.
Sjóðurinn ákvað því að veita
leikhúsum, sem færðu upp
verk hinna óþekktu styrk, sem
gerði leikstjórunum kleift að
fá allt sem nauðsynlega þurfti
til uppfærslunnar og einnig
gátu þeir ef ástæða þótti leitað
út fyrir leikhús sín og ráðið
leikara sem ennars hefði orðið
of kostriaðarsamt að fá.
Á starfstímabilinu 1958—59
tók sjóðurinn á móti 243 hand-
ritum leikrita. Dómnefnd leið-
andi leikstjóra, leikara og gagn
rýnenda og framleiðenda valdi
átta verk, sem síðan voru flutt
með tilstyrk Ford- sjóðsins.
Tilraunin þótti takast frá-
bærilega vel og gagnrýnendur
fóru lofsorðum um sýningarnar
sem fram fóru víðsvegar um
Bandaríkin.
Mun Ford-sjóðurinn væntan-
lega halda áfram að gefa hæfi-
leikamönnum í leikritun tæki-
færi til að koma verkum sínum
á framfæri.
2100 í laugarnar á
einum degi.
10.500 hafa synt tvær sl. vikur.
Þessi mynd er tekin í dálítilli matstofu í París — sem rckin er af frú Souverin, en hún hefur
<rckið hana í 30 ár, og er matstofa hennar fræg fýrir smekklegari búnað og kostarétti. Mat-
v stofan er við Boulevard Malesherbes.
Norræna sundkeppnin hefur
nú verið í framkvæmd í 2 vik-
ur. Til þessa hefur verið synt
í 33 laugum. Alls hafa synt
10.500. Flestir þessara þátttak-
enda eru nemendur í skólum.
í þremur sundstöðum Reykja
víkur hafa alls synt um 5.000.
Af þessum fjölda munu rúml.
4.500 vera nemendur í skól-
um. Nemendafjöldi skólanna í
Reykjavík er rúml. 13 þús. Svo
láta má nærri að 33 nemepda
skólanna í Reykjavík hafi synt
200 metrana.
Forstöðumenn keppninnar á
hinum ýmsu stöðum segja hug
almennings góðan til keppninn-
ar og sums staðar segja þeir
að áhugi sé mikill.
Aðsókn hefur aukist til sund-
lauganna og' allir nómskeiðs-
tímar eru fullskipaðir. Víða eru
sérstakir kvennatímar og eru
i
vel sóttir.
Einn dag þessa tímabils varð
gestafjöldi sundlauga Reykja-
víkur 2100. Er það sá mesti
.fjöldi, sem nokkurn tíma bef-
ur sótt laugarnar.
| Reykjavík og Hafnarfjörður
heyja kepni sín á milli innan
| norrænu keppninnar. Sama er
að segja um Akranes og Hafnar
fjörð.
Hundraðstöluleg þótttaka í-
búa kaupstaða, sem hafa á
þessu tímabili haft laug í starf-
rækslu eru:
Keflavík um 15%, Hafnar-
fjörður 10%, Reykjavík 8%
Akranes 10%, ísafjörður 15%
Sauðárkrókur 12%, Ólafsfjörð-
ur 11%, Akureyri 6%, Vest-
mannaeyjar 8%.
| Upp úr Hvítasunnu munu
verða opnaðir fleiri sundstaðir.
Þegar allir sundstaðir hafa tek-
ið til starfa mun keppnin geta
farið fram á 77 sundstöðum.
Frá landsnefnd Norrænu
Sundkepninnar.
Moníy fékk sér
Peking.
Montgomery marskálkur sat
veizlu í Peking nýlega, eii
þangað fór hann í einkaheim-
sókn, og var tekið með virktum,
í ræða kvað hann liafa kom-
ið til Kína fyrir 30 árum, og
með tilliti til þess, sem hann
hefði séð núr- litist sér betur á
hið nýja en gamla Kína. Hann
kvaðst aldrei drekka áfengi,
en nú ætlaði hann að gera þá
miklu undanþágu, að dreypa á
glasi, og drekka til Kína fram-
tíðarinnar.