Vísir - 01.07.1960, Blaðsíða 9

Föstudaginn 1. júlí 1960
VISIR
Listamannalaun —
Framh. af 3. síðu.
nefndin hefur staðfest það með
gerðum sínum, að efri flokkarn-
ir tveir og 8 þús kr. flokkurinn
liafi verið fastir, þ.e. að þeir,
sem þar voru, þyrftu yfirleitt
ekki að óttast að verða felldir
niður. Á þessum flokkum hafa
fáar breyingar orðið, nema þá
iil hækkunar. Menn hafa verið
hækkaðir úr 12 þús. kr. flokkn-
um upp í þann næsta fyrir of-
an og úr 20 þús. kr. flokknum
hafa menn verið hækkaðir upp
svonefndan heiðurslaunaflokk.
Þar hafa orðið nákvæmlega
samskonar mannabreytingar og
i 12 þús og 8 þús kr. flokkun-
íim.
, Það er því augljóst mál,
að séu mannabreytingar þess
ar sönnun fyrir því að 12
þús. kr. flokkurinn sé ekki
„fastur“, þá gildir nákvæm-
lega það sama um 29 þús.
kr. flokkinn. Hér stangast
allt á hjá Helga, svo að
minnt getur á fræga vísu eft-
ir þjóðskáldið á Bægisá, sem
áður hefur borið skemmti-
lega á góma í umræðum
þessum,
Allt þetta tal Helga er hrein
TÖkleysa og vandræðafálm, til
!>ess að reyna að breiða yfir ó
heyrt gerræði meir.ihluta nefnd-
arinnar. En hvað eiga þessar
og þvílíkar blekkingar eigin-
lega að þýða? Er það samboðið
virðingu Alþingis að menn,
sem það kýs til trúnaðarstarfa,
•geri sig bera að svo fávíslegri
hlekkingarstarfsemi, sem þeirri,
er þeir félagar, Helgi og Sig-
urður, hafa gert sig seka um?
Þá fer Helgi að ræða um ým-
ís atriði viðvíkjandi afgreiðslu
mála innan nefndar.innar, sem
hann telur mjög ábótavant. Ég
geri ráð fyrir að mörgum lista-
mönnum þætti fróðlegt að
heyra meira um það mál, þó
að ekki verði það nánar rætt
hér.
Helgi endar grein sína á
þeirri einkennilegu staðhæf-
Ingu. að listamannalaunin „eru,
verða og eiga að vera þrætu-
epli (auðk. hér.)“ og segir síð-
an orðrétt:
„En verði úthlutunin til
þess að allt ætli af göflunum
að ganga ár hvert. gæti svo
farið, að einhverium dytti í
hug sú framtíðarlausn að af-
nema listamannalaunin, Oá-
nægja mun víst hverfa ef
engan er að öfunda.“ (Auðk.
hér)“.
Hér er ,,lógíkk“ sem segir
sex: Rétt á eftir að H»]rd er
húinn að segia að úthhitunin
eigi að vera þrætuenli. kemur
hann með dulbúnar hótanir
(hvaðan sem honum kemur
vald til slíks) um að list.a-
mannalaunin verði kannske af-
numin með öllu, ef þrætur
verði um skÍDtinau þeirra: Les-
endur geta dreeið sínar álvkt-
anir af þessari sneki. Hér ger-
ist þess ekki þörf.
Að siðustu sendir Helgi belm.
isem látið hafa í liós vanbókn-j
tin á starfi hans og iábræð’'a'
hans í úthlutunarnefpd. kveðiu
sína og unolýs.ir bá um að ná-
nægja beirra muni vera snrott-
in af öfund. ..Giafir em vður
gefnar“. var einu sinni sagt, og
það á v.ið hér.
Hvað segia listamenn víð f
við þessu? Er ástæðan til óá-1
nægju þeirra, sem ekki
koma til greina hjá nefnd-
inni, einskær öfund? Eða
hinna 23, sem svívirtir voru
með launalækkun? Svari
hver fyrir sig. En ýmsir fara
að efast um, að þessum ridd-
urum vesalmennskunnar,,
sem tekið hafa á sig ábyrgð-
ina á úthlutunarhneykslinu.
sé sjálfrátt. Eða hvernig á
að skýra síendurteknar sví-
virðingar þeirra £ garð Iista-
manna?
Engum dettur í hug að af-
nema listamannalaunin, enda
er það ekki hægt. R.ithöfundarn-
ir eiga ótvíræða kröfu á sæmi-
legum launum úr ríkissjóði, þó
ekki væri nema vegna þess eins,
að bækur þeirra eru lánaðr án
endurgjalds úr bókasöfnum og
lestrarfélögum um land allt.
Þeir hafa leyft fólki ókeypis
afnot af verkum sínum, og fyrir
það verður að greiða á einhvern
hátt, eins og gert er hjá öðrum
menningarþjóðum.
En margir þeirra rithöf-
unda, sem felldir hafa verið
niður eða svívirtir með
launalækkun, eru, sam-
kvæmt skýrsliun bókafull-
trúa ríkisins, meðal mest
lesnu höfunda landsins. Það
er tvímælalaus skylda við-
komandi yfirvalda að rétta
hlut þeirra hið allrá fyrsta.
Bjargmundur.
Á sunnudaginn kemur efnir landsmálafélagið Vörður til hinnar árlegu sumarferðar sinnar, sem
getið er annarsstaðar hér í blaðinu. Að þessu sinni verður farið um landnám Skallagríms, en í
fyrra var farið um sögustaði Njáiu og er myndin úr þeirri ferð. Hér sjást langferðabílarnir, 13
talsins á Markarfljótsauriun, en Eyjafjallajökull í baksýn.
★ Sagt er, að Anthony Arm-1 kvæmilegt að koma á fót sér- skap hins gagnkvæma skiln-
strong Jones ætli að taka stakri ríkisstjórn og að forseti ings og umburðarlyndis.
við atvinnu sem leikstjóri verði kjörinn með þjóðarat-l Hann ætti líka
fyrir 6000 stpd. á ári. Ekki
hefur betta verið staðfest
opinbexdega, en af því að
Tony giftist inn í konungs
fjölskylduna, fær hann ekki
að nota peningana, heldur
verður hann að láta þá
renna til Listaráðsins.
einnig að
kvæðagreiðslu. — Það telur hafa lært það af veru sinni í
Lumumba munu skapa jafn- belgískum skólum og virðist og
Lumumba hvetur til um-
burðariyndis og skilnings.
En andslæðingar nefna hann
marklatEsan lækifærissinna.
Hinn nýkjörni forsætisráð- j dollara, en kvaðst í réttarhöld-
herra íKongo er af mörgum kall, unum hafa notað þá í þágu
aður marklaus tækifærissinni.1 sjálfstæðisbaráttu landsmanna!
Hann er Patrice Lumumba,
34 áia gamall, fæddur í suður-
hluta Kongo. Hann lauk prófi.
Síðar var hann dæmdur í sex
mánaða fangelsi fyrir að hafa
vakið blóðugar óeirðir, en þá
var hann farinn að taka virkan
þátt í stjórnmálum og barðist
vægi og hindra ættaríg og ætta-
strið.
Flokkur Lumumba er nær
eánráður í tveim af sex um-
dæmum Kóngós. Með hann að
bakhjarli hefur Lumumba
saumað að Belgum og fengið þá
til að fallast á mörg sinna sjón-
armiða. Lumumba hefur setið
margar ráðstefnur í Belgíu, sem
fjallað hafa um málefni Kóngó
og þótt halda ákveðið á sínum
málum. Aðeins fjórum mánuð-
um eftir að hafa setið í fangelsi
fyrir hvatningar til óeirða, var
hann kvaddur á fund þess belg-
íska ráðherra, sem með mál-
efni Kóngós fer, en í þessu upp-
þoti féllu tutugu menn. Þar
lagði hann áherzlu á samstarf
hvítra og svartra og virtist hon-
um Ijóst. að ekki væri unnt að
stjórna Kóngó íriðsamlega án
þess að landstjórnin tæki fullt'
hafa gert það, því að hann
sendir börn sín í belgíska skóla,
sem hann þekkir vel af eigin
reynslu.
Landspróf
G.A.
*
1
tillit til minnihlutans. í öllum
eindregið fyrir sjálfstæði Kongo \ ræðum sinum siðar hvatti hann
litbræður sína til að virða hina
I Gagnfræðaskóla Austurbæj
ar gengu 79 nemendur undir
landspróf miðskóla. Úrslit urðu
þau, að 77 stóðust miðskólapróf
'þar af 64 með framhaldseink-
unn *' landsprófsgreinum (6 og
þar yfir), eða 81 %.
Fjórir nemendur hlutu ágætis
einkunn í landsprófsgreinum:
Hrafnhldur Lárusdóttir, 9.00,
Jón Hjaltalín Stefánsson, 9.14,
Gylfi Knudsen, 9.16 og Sven
Þórarinn Sigurðsson, 9.66, en
! það er hæsta einkunn, sem nokk
ur nemandi skólans hefur hlot-
ið á landsprófi. Auk þeirra, sem
Eftir fangelsisvistina Þakkaði, ----r."‘T nú var getið, hlaut Margrét Þ.
hann belgiskum yfirvöldum fyr hvnu og af.a ser vmattu þexrra.. Guðlaugsdóttir ágætiseinkunn á
ir að hafa sleppt sér og fór þes
á leit við þau, að „öðrum póli-
tískum föngum væri einnig
sleppt úr haldi“. En hann lýsti
y■ því ra le.’ð, að jafnt hvít-
ir sem svartir yrðu að star.da
satisan u i uppbyggingu lands-
ins. Þrátt fyrir ákafar yfirlýs-
ingar um sameiningu og sam-
vinnu Belga og Kongomanna,
er Lumumba tortryggður af
Belgum, sem áiíta margir, að
Hann sagði einnig, að börnin
yrðu að læra samvizkusamlega,
svo hægt væri að senda þau til
Bretlands og Ameríku til æðra
nárrrs. Lumumba skoraði á
belgísk vfirvöld að bæta á-
standið í fangelsismálum, þar
væri gert upp á milli hvítra og
svartra og hinir hvítu fengju
betri aðbúð í fangelsunum. —
Honum var svarað af belgísk-
um stjórnarfulltrúum: ..Hvaðan
Lumumba.
orð hans séu pólitískt hjal eir,- 1 eigum \ ið að fá peninga: Fólkið
göngu. Þeir saka hann um að neitar að greiða skatta. Við
hafa kynnt undir hatri á ul'ðum að loka þrem vegum
Belgiumönnum. svo að Kongo-! veSna Þess var ekki til
menn setja sig vart úr færi fyi'ú' viðgerðum og endurbót-
við að móðga þá, grýta og
sem er talið lítið eitt minna en hrækja á þá . . • • Belgir halda
hérlent stúdentspróf, og las síð-
an lög og bókmenntir í bréfa-
skóla. Lumumba var 19 ára,
þegar hann hóf vinnu í pósthúsi
í Stanleyville. Yfirmenn hans
veittu honum skjótt athygli
vegna hæfileika hans og starfs-
getu.
En ellefu árum síðar var hann
sakaður um fjársvik og dæmd-
ur í rúmlega eins árs fangelsi.
því fram, að Lumumba hafi þeg
ið fé af belgiskum kommúnist-
um.
Hvað sem því líður, virðist
Lumumba hafa haldið löndum
sínum nokkuð í skefjum, og
sjálfur hefur hann sagt, að
hann einn geti skapað frið í
landinu.
Kóngó-þjóðin, sem er mikið
til ólæs og illa menntuð og
haldin mörgum og alvarlegum
hleypidómum, á erfitt með að
skilja vandamálin sem við er að
glima. Sjálfur hefur Lumumba
minnt á hið „slæma andrúms-
loft í landinu.“ En hvort sem
Lumumba er heill í orðum sín-
um og verkum eða tækifæris-
sinni, eins og óvinir hans eða
Til þess að skapa frið í land-' andstæðingar nefna hann, er
Hann hafði dregið sér 2.500! inu telur Lumbumba óhjá-,hann maður sem flytur boð-
miðskólaprófinu í heild, 9.02.
Þeir nemendur, sem mest
sköruðu fram úr, fengu verð-
launabækur frá skólanum fyrir
ástundun og ágætan námsár-
angur. Auk þess hlutu 3 nem-
endur, Gylfi Knudsen, Páll
Bragi Kristjánsson og Sven Þór
arinn Sigurðsson, verðlauna-
bækur frá Landfræðifélaginu
fvrir ágæta kunnáttu í landa-
fræði.
Ertu fróöur?
Svör.
1. Danmörk.
2. 100—200.000.
3. Franz Josef Strauss. Vestur-
Þýzkalandi.
4. Frakkland.
5. Nelson Rockefeller (ríkis-
stjóri í Nevv York).
6. Múmíumorðin *' Englandi.
7. Alþýðulýðveldið í Kína.
8. Argentína.
9. Barbara Moore.
10. James Hagerty. \
'jS.
Ús