Vísir - 16.01.1961, Blaðsíða 4

VÍSIR
Mánudaginn 16. janúar 1961
IISI'tK 06 ffiOMM
Hvert fóru ritlaun Pastern iks?
Skáldið gaf ókunnupm útlendinpm
tíu milljónir króna.
Þeir höfðu seni Pastemak að-
dáunar- og hughreysiingarbréf
í raunum hasis.
Komið er á daginn, að Boris
Pasternak gaf allar tekjur sín-
ar af skáldsögunni „Sívagó
Iækni“ fólki, sem hann hafði
aldrei séð, og nema gjafir þess-
ar alls meira en tíu milljónum
króna.
Þessi frægasta skáldsaga sið-
ari ára kom út 1 Ítalíu fyrir
fjórum árum, eftir að sovét-
stjórnin hafði hafnað bókinni
til útgáfu. Pasternak voru veitt
bókmenntaverðlaun Nóbels fyr-
ir tveim árum, en hann neydd-
ist til að hafna þeim, svo sem
frægt er orðið, var nánast kúg-
aður til þess af stjórnarvöld-
unum og stéttarbræðrum sín-
um heima fyrir. Skáldinu féll
þetta þungt, og heilsu þess, sem
ekki var sterk fyrir, fór hnign-
andi eftir þetta. Pasternak lézt
fyrir sjö mánuðum.
„Sívagó læknir“, sem er
einskonar víðsjá um lífið í
Rússlandi fyrir og eftir bylt-
inguna, hefir komið út víða um
heim og selst í meira en þrem
milljónum eintaka. Hefir
mörgum verið ráðgáta, hvað
orðið hafi af hundraðshluta
höfundar af hverju seldu ein-
taki, því að vitað var, að sovét-
stjórnin bannaði yfirfærslu rit-
launanna til höfundar sjálfs.
Nú hefir umboðsmaður Past-
ernaks erlendis, Giangiacomo
Feltrinelli bókaútgefandi í
Mílanó, gert uppskátt við enska
blaðamanninn Kenneth Allsop,
í Lundúnaheimsókn á dögunum,
hvar ritlaunin séu niður kom-
in. Hann sagði m. a.:
„Áður en Pasternak dó, tók
Innanlands var ekki litið á
verk hans sem innlegg í sósíal-
ismann, en hann naut $amt
virðingar sem ljóðskáld,
standinu olli, þegar hún kom út
í ftalíu. Einn þeirra, sem Fel-
trinelli hafði á hnotskóg eftir
nýjum handritum, tilkynnti
honum, að hann hefði heyrt það
í útvarpi, að Pasternak hefði
lokið við stóra skáldsögu. Fel-
trinelli skrifaði þegar Pasternak
og tryggði sér handritið og út-
gáfuréttindi í Evrópu. Erind-
rekar Sovétstjórnarinnar sóttu
fast að fá hann til að framselja
handritið, en hann sat við sinn
keip og gaf bókina út, og varð
hún metsölubók víða um lönd.
„En þ að sem mér leiðist,“
segir Feltrinelli, „er að í Eng-
landi og Ameríku hefir sagan
verið rangfærð og skæld í póli-
tísku skyni, notuð í and-komm-
únistiskum áróðri. Með réttu
ætti að líta á skáldsöguna sem
mikinn og merkan skerf til
bókmennta mannkynsins, ekki HjörVarð’ því,að hann dvaldist
Safngestir skoða málverk eftir Miro, Kandinsky og Picasso í
einum sýningarsalnum í Guggenheim-listasafninu í New York.
Hjörvarður Árnasoa kosinn stjórn-
aríormaður Gitggenheim-safnsins.
Boris Pasternak.
sem niðurrifsrit.
Með því að úthluta tekjum
j sínum til ókunnugra manna og
kvenna víða um heim, held eg
að Pasternak hafi einmitt
Shakespeare-þýðandi og fræði- viljað halda á lofti þeirri trú,
maður af gamla skólanum. En sem hann lifði ætíð eftir sjálfur
það var hin sögulega skáldsaga — trú á fólk en ekki fræði-
„Sívagó læknir“ sem öllu uppi- kreddur, trú á einstaklinginn.“
Hjörvarður Ámason, vestur- deisnartímans og vorra daga.
íslenzki listfræðingurinn, hefur Árið 1959 var hann sendipró-
verið kosinn varaforseti Gugg- fessor við Hawaii-háskóla og
enheim-stofnunarinnar banda- fór síðan í fyrirlestrahald um
rísku og einn aðalforstöðamað- nútímamyndlist í Asíu.
ur Guggenheim-listasafnsins Nýr framkvæmdastjóri verð-
fræga í New York. ur ráðinn innan skamms í stað-
inn fyrir James Johnson
Vart gerist þörf að kynna Sweeney, sem lét af því starfi.
Guggenheim-listasafnið í
hér um skeið á stríðsárunum og New York er umdeild bygging,
flutti þá m. a. nokkra fyrir- enda var það teiknað af þeim
lestra í háskólanum um mynd- niikla byltingamanni nútíma-
list, skrifaði líka nokkrar grein byggingarlistar, Frank Lloyd
ar um þau efni í tímaritið Wright. Frá þessari byggingu
Frumflutt amerísk tónverk
aldrei fleiri en á s. 1. ári.
Fleiri ný, amerísk tónv. voru
flutt á þcssu ári en nokkru
sinni áður, og aldrei fyrr hafa
verið svo margar hljómsveitir
starfandi sem í ár, 1113 alls.
Efstur á lista amerískra tón-
skálda í ár var Samuel Barber,
og voru leikin eftir hann tón-
verk á 32 hljómleikum. (Ný-
lega var flutt eftir hann tón-
ærk hér í Reykjavík, „Dover
hann ríflega út af ritlaunum i Heacch » sem 1 ónlistarfélagið
sínum, en hann fékk samt ekk-
Musica Nova flutti
snemma í
ert af þeim sjálfur, Hann gaf | Þessum^ nuánu.ði). Pulitzei veið-
meira en 100 þús. sterlingspund j iaunin i tónlist hlaut tónskáldið
vinum sínum, sem hann hafði
aldrei séð, en þeir búa allir
vestan „tjalds“. Allt er þetta
blátt áfram og venjulegt fólk:
Kona, sem rekur benzínstöð í
Þýzkalandi, rússneskir flótta-
menn í Ameríku, rithöfundar
að brjóta sér braut í Englandi,
Elliott Carter fyrir strengja-
kvartett nr. 2, en tónlistargagn-
rýnendur í New York veittu
viðurkenningu tónskáldunum
Norinan Dello Joio fyrir óper-
una „The Triumph of St. Joan“,
Paul Hindemith fyrir „Six Ma-
Helgafell.
Um mörg ár hefur Hjörvarð-
ur verdð forstöðumaður mynd-
listai-deildar Minnesota-háskóla
og einnig Walker-listasafnsins í
Minneapolis, sem hvort tveggja
hefur undir stjóm hans komizt
í fremstu röð listastofnana í
Bandaríkjunum. Einkum hefur
Hjörvarður beitt sér fyrir að
um við Merópólítanóperuna kynna nútímamyndlist og að
vöktu þessir mesta hrifningu: afla safni sínu nútímaverka.
Sænska sópransöngkonan Bir- Hann útskrifaðist á sínum tíma
git Nilsson, ítalska mezzósópr- frá Northwestern-háskóla og
ansöngkonan Giuletta Simion- kenndi þar síðar, einnig við
ato og kanadiski tenorsögnvar- Chicago-háskóla. Árið 1955—
inn Jon Vickers. Hundrað ára 56 dvaldist hann með Fulbright
afmælis Gustavs Mahlers var styrk í Frakklandi við rann-
minnzt um allt landið. sóknir á höggmyndalist Endur-
var nokkuð sagt hér í blaðinu í
fyrra í viðtali við Frank Ponzi
listfræðing og málara, sem hér
er búsettur, en hann starfaði
um tíma við þetta fræga safn.
þj
hnrtfur sig að
auglýsa i
víst
\ýjjttr erlendar btekur.
í þessum dálki verður getiðl Pá Turné, eftir Knut Ham- sína. Hann var aðlaður en náði
ýmissa erlendra bóka, sem ný- sun. Þetta er fyrirlestur, sem aldrei því marki að verða leið-
komnar eru á markaðinn hverju
sinni. Enda þótt ekki sé tryggt,
að þær séu til í bókabúðunum
í Reykjavík, þá er þó alténd
Hamsun hélt á ferð 1891, en er togi Verkamannaflokksins. Utg.
nú útgefinn í fyrsta sinn. Odhams, London. Verð 30 s.
Du skal plante et træ, eftir I Pomp and Circumstance,,
Piet Hein. Hér er komin út bók eftir Noel Coward. Áður hefir
og
Næste Station er Jaradis,
eftir Hans Jörgen Lembourn.
J drigals“ og Leon Kirchner fyrir
svo að dæmi séu nefnd. Allir, stren®''ahvarfetf nr- 2-
höfðu þeir skrifað Pasternak | Margir ungir listamenn hlutu
og tjáð honum aðdáun sína á viðurkenningu heima og erlend-
skáldsögunni og lýst samúð með is> t. d. píanóleikarinn Ivan
honum í píslarvætti hans. Davis, sem varð þlutskarpast-
Pasternak kærði sig aldrei um ur í Franz Liszt pianókeppn-
peningana handa sjálfum sér. inni> sópransöngkonan Doris
Hann skrifaði mér hvað eftir Yaríck, sem hlaut Town Hall
annað og fól mér að senda háar verðíaunin fyrir söngflokkinn undarins' 'og' kommúnistablaðs
peningaupphæðir til þessa fólks. »J°y of Singing", og Malcolm
sem hann vissi, að hann myndi Prager, handhafi Laventritt-
aldrei hitta persónuleea, en leit verðlaunanna í Bandaríkjun-
samt á sem vini sína.“ , um> er sigraði í píanókeppni, Den rykende tanke er ný
Fram að 1956 var Pastemak sem kennd eru við Elizabetu ljóðabók eftir Arnulf Över-
lítt kunnur utan Rússlands, þótt Belgadrottningu. land. Útg. Ascchehoug, Oslo.
hann væri þá 66 ára gamall.! Af nýjum erlendum söngvur- N. kr. 15.
hægt að panta þær, og munu
víst flestar bókabúðirnar taka alvarlegs efnls eftir hinn fræ^a Þessi flölhæfi maður samicf
Getið Samanhöfund „Gruk“, en vegna margar smásögur, en þessa
20 ára afmælis þess kemur og fyrstu skáldsögu sína lætur
út úrval úr „Gruk“, 300 talsins. hann gerast á Suðurhafseyju,
Gyldendal gefur út hina nýju þegar þangað er von á Elisabeti
drottningu og hertoganum af
Edinborg í heimsókn. Útg.
Doubleday, New York.
við slíkum pöntunum.
verður baaði útgefandans
verðs bókarinnar erlendis.
bók. Verð d. kr. 12.75.
Turgenev: The Novelist’s
I bók þessari er ein stutt skáld- Noveiist, eftir Richard H. Free-
saga og smásögur, m. a. sagan ijom Mörgum þykir þetta ein
„Rejsen til landet T. , sem aevisaga, sem skrifuð hef-
málaferli urðu út af milli höf-
ins „Land og Folk“. Útg. Schön-
bergs, Kh. Verð d. kr. 18.75.
Quest for Failure. A Study
of Wiliiam Faulkner eftir
Walter J. Slatoff. f þessarri
rannsókn á ritstörfum Faulkn-
ers kemst höfundurinn að rauri.
um, að skáldið hafi sérstaká
tilhriejgingu til-að láta sér flest
saga eftii- Morrison lávarð af, misheppnast i bókum sírium'.
Lambeth. Drengurinn úr fá- Útg. Corncll tt-?v Pr.ess,
tækrahverfinu segir. .hér sögu Ithaca, Verð 4 dollarár.
ir verið um hið rússneska skáld,
sem hér er kallaður rithöfundur
fyrir rithöfunda. Útg. Uni-
versity Press. Verð 21 s.
Herbert Morrisou: Sjálfsævi-