Vísir - 02.03.1962, Qupperneq 4

V í S I R
Föstudagur 2. marz 1962
Þegar fyrsti gúmbáturinn
bjargaöi sex sjdmönnum
Samtal við Kjartan Ólafsson
útgerðarmann í Vestmannaeyjum
Nú síðustu dagana hefir
mikið verið rætt og ritað um
slysavarnir og öryggistæki
sjómanna og er það ekki að
ófyrirsynju. í öllum þeim
umræðum og skrifum hefir
þó tekizt að sneiða hjá því
að rekja aðdraganda þess og
tildrög, er urðu til þess að
grundvalla notkun þeirra
björgunartækja er að mestu
liði hafa orðið við þær giftu-
samlegu bjarganir er átt
hafa sér stað nú siðastliðin
ár. Þeim, er utan þessara um-
ræðna hafa staðið verður á
að spyrja, hvort t. d. for-
ystumönnum slysavarna og
skipaskoðunar væri ekki
sæmra að deila um getu og
framsýni hvers annars á
öðrum vettvangi en í viður-
vist alþjóðar svo sem verða
vill er deilur eru ræddar í
dagblöðum landsins. Væri
ekki málstað þeirra beggja
meiri þörf á því að þessir að-
ilar sameinuðu krafta sína
og reynslu til frekari fram-
fara og uppbyggingar, því
merka starfi er slysavarnir
og öryggiseftirlit eru og
verða hjá smáþjóð, er öðr-
um þjóðum fremur má ekki
við því að skörð séu höggin
1 raðir þeirra stétta, er
stundá hinn áhaattusama at-
vinnuveg þjóðar’ okkar, að
draga fisk úr sjó.
Þar sem að þessi mál
hafa nú verið svo ofarlega á
baugi hjá öllum landsmönn-
um þá datt mér í hug að
fara á stúfana og hitta áð
máli þann mann, er fyrstur
allra íslendinga varð til þess
að koma auga á þann mögu-
leika, að gúmbjörgunarbát-
ar myndu henta í íslenzkri
veðráttu, sjóum og aðstæð-
um.
Fyrsti gúmbátur
á Veigu.
Við hittum því að máli
Kjartan Ólafsson útgerðar-
mann að Hrauni í Vest-
mannaeyjum.
— Það mun hafa verið þú,
sem fyrstur fslendinga bjóst
bát þinn gúmbjörgunarbát
Kjartan?
— Öllu má nú nafn gefa,
en vert er að geta þess, að
Sighvatur Bjarnason út-
gerðarmaður hér í Eyjum,
keypti gúmbjörgunarbát
skömmu eftir að eg fekk
bátinn fyrir Veigu. Munu
því bæði hans bátur, Erling-
ur og Veiga, hafa verið búin
þessum björgunartækjum á
vetrarvertíð 1951.
— Þar eð eg hygg að les-
endum þætti fróðleikur í
því að heyra eitthvað um til-
drög og aðdraganda að því,
að þú festir kaup á þessu
björgunartæki þá vænti eg,
að þú segir mér stuttlega
frá þessum atburði.
— Já, það var haustið
1950, sem Skipaskoðunin
skrifaði öllum útgerðar-
mönnum og tjáði, að krafizt
yrði að allir íslenzkir fiski-
bátar hefðu björgunarbát'eða
fleka.
Hjá sölunefndinni.
Eg var þá staddur í
Reykjavík um haustið og
hafði nýlega lesið grein í
tímariti um gúmbjörgunar- 1
báta og hafði einnig heyrt, |
að setuliðið hefði selt nokkra
slíka báta til manna, er veiða
í vötnum eða ám.
Eg sneri mér því þegar til
Sölunefndar setuliðseigna,
sem þá var til húsa í Kveld-
úlfshúsunum og náði þar
tali af gömlum Vestmann-
eyingi, Jóni Magnússyni. Eg
spurði hann um björgunar-
báta og tjáði hann mér þá,
að þeir hefðu selt nokkra
til manna er stunduðu lax- |
og silungsveiðar.
Eg sagði honum að eg
hefði áhuga á að kaupa
einn slíkan bát til nota sem
björgunartæki á mótorbát
minn. Kvaðst Jón þá ein-
mitt hafa þrjá slíka báta
til sölu, einn þeirra væri
nýr, en tveir notaðir.
Ekki gat eg þá afráðið
kaupin, eða mig skorti við-
urkenningu skipaeftirlitsins
á björgunartæki þessu. Lof-
aðist Jón þá til að geyma
nýja bátinn þar til eg hefði
fengið viðurkenningu skipa-
skoðunar á bátnum, en
kvaðst þó ekki geta geymt
bátinn lengur en í þrjá daga.
Eg sneri mér samdægurs
til Skipaskoðunar ríkisins og .
hitti að máli skipaskoðunar-
stjóra, er þá var Ólafur
Sveinsson.
Hvar á að koma
þeim fyrir?
Taldi Ólafur, að ýms vand-
kvæði væru á bátum þessum,
svo að þeir kæmu varla til
greina með að verða viður-
kenndir af skipaskoðuninni.
Við ræddum nú málið fram
og aftur og spurði eg hann
þá hvernig björgunartæki
hann ætlaðist til að yrðu á
þessum mótorbátum, er áð-
urnefnd bréf höfðu krafið
björgunarbáta eða fleka.
Kvaðst Ó. S. þá gera ráð
fyrir, að á bátunum yrðu
tunnuflekar eða trébátar.
Hvar á að koma slíkum bát-
um eða flekum fyrir á mót-
orbátum, sem eru rúmlega
20 lestir? spurði eg. Varð
þeim þá svarafátt, því að á
bátunum eru 8 til 10 menn.
Féllst hann þá á að trébátur
kæmi varla til greina, en
hélt sig þó að því að tunnu-
flekar kæmu hér aðeins til
greina.
Áður en við skildum fekk
eg Ólaf til að lofast til að
koma með mér inn í Kveld-
úlfshúsin til að athuga nán-
ar báta þessa. Loforð var
fengið um að eg mætti mæta
kl. 10 til 11 daginn eftir á
skrifstofu skipaskoðunar-
stjóra, og að hann myndi
fylgja mér og athuga nánar
björgunartæki það, sem eg
hugðist kaupa.
9 manna bátur.
Sama dag hitti eg Ársæl
Sveinsson, form. Bátaábyrgð
arfélags Vestmannaeyja og
Björgunarfél. Vm. og Jónas
Jónsson forstjóra, sem þá
var staddur í Rvík, og sagði
þeim frá því, að skipaskoð-
unarstjóri ætlaði að koma
með mér til að skoða nýja
gerð af björgunarbátum.
Morguninn eftir, er ég
var á leið niðureftir hitti ég
þá, en þeir gátu þá ekki ver-
ið með í förinni vegna þess,
að þeir þurftu að sitja fund
á sama tíma. Varð því úr, að
eg fór einn til skipaskoðun-
arstjóra og er þángað kom
Kjartan Ólafsson
útgerðarmaður á Hrauni.
var hann tilbúinn og með
honum Jón Högnason full-
trúi, Hafliði Hafliðason,
sem vann á skrifstofunni og
einhver sá fjórði, er eg man
ekki hver var. Þegar skoða
átti bátiniv þá var aðstaða
þannig, að rúm var ekki
nóg til gagngerðrar skoðun-
ar. Var því báturinn fenginn
að láni og haldið með hann
niður á skrifstofu skipaskoð-
unarstjóra. Þetta reyndist
vera nýr bátur og er tekið
var utan af honum þá reynd-
ist hann baðaður talkúmi
og á spjaldi, sem fest var við
umbúðirnar stóð, að þetta
Framhald á bls. 10
Vétbáturinn Veiga, sem fórst 12. apríl 1951. Tveir skipverja fórust en sex björguðust
með gúmbjörgunarbáti.