Vísir - 27.03.1962, Qupperneq 4

4
VISIR
Þriðjudagur 27. marz 1962.
4ooo sýningar
Kjartan Ó. Bjarnason kvik-
myndatökumaður er um þessar
mundir á ferð um endilangan
Noreg að sýna kvikmyndir frá
íslandi. Að þeim er þeim mun
meiri landkynning sem Kjartan
er smekkvís og góður kvik-
myndatökumaður og hefur auk
þess mikla reynzlu og æfingu
að baki.
Fréttaritari Vísis hefur átt
stutt viðtal við Kjartan, en þá
var hann staddur í Álasundi í
Noregi og sýndi þar einkum
skólanemendum kvikmyndir
sínar við geysimikla aðsókn.
— Ég er búinn að vera á
ferðinni um Noreg frá því
skömmu efiu s.i. áramót, sagði
Kjartan. Ég byrjaði að sýna í
Kirkenes, rétt við rússnesku
landamærin þann 10. janúar,
en síðan smám saman færst
suður á bóginn.
— Hver annast eða skipu-
leggur þessar sýningarferðir?
— Það eru svokallaðir Folke-
akademíur. Starfsemi þeirra er
mjög útbreidd £ Noregi. Hvert
hérað eða byggðarlag skipu-
leggur ferðirnar um sitt um-
dæmi. Ég byrjaði á Háloga-
landi £ Norður-Noregi. Síðan fer
ég um Firðina og sýni meðal
annars f Dölum, þar sem fyrsti
landnemi íslands, Ingólfur Arn-
arson átti heima.
— Á að sýna oft £ Álasundi?
— Ég er búinn að halda
hérna þrjár sýningar. Þar af
tvær fyrir skólanemendur og
voru 1600 nemar á þeim sýn-
ingum. Ég á enn eftir að sýna
hérna fyrir aðra 1600 skóla-
nema.
— Hversvegna svona mikill
áhugi I Álasundi?
— Ef til vill vegna þess að
Álasund er vinabær Akureyrar
og að samskipti við ísland eru
hér meiri en vlðast hvar ann-
arsstaðar i Norégi. Mikið af
sildveiðimönnum fer á hverju
sumri frá Álasundi á Islands-
mið. Það er margt sem tengir.
Fyrir nokkrum árum bauð ís-
lenzka ríkið norskum blaða-
manni til íslandsdvalar. Fyrir
valinu varð maður frá Sunmörs-
posten i Álasundi, Ivar Grim-
stad að nafni. Við heimkom-
una skrifaði Grimstad fjölda
greina um ísland £ blað sitt,
hældi landi og þjóð á hvert
reipi og jók mjög áhuga og
þekkingu Álasundsbúa fyrir Is-
Iandi og Islandsmálum.
Nú er Ivar Grimstad orðinn
skólastjóri við lýðháskólann I
0rsla. Ég var i 0rsla i gær og
hitti þar íslenzka stúlku sem
er nemandi í skólanum hjá
Grimstad. Þessi unga stúlka er
úr Reykjavík og Grimstad skóla
• • ••:•••
stjóri hrósaði henni mjög fyrir
prúða framkomu og dugjnað við
námið.
— Hitt marga íslendinga á
þessari sýningarferð um Noreg?
— Bæði hitt og frétt til
þeirra, einkum námsfólk að
heiman. Þeir virðast allsstaðar
fá mjög góðan vitnisburð hjá
kennurum og skólastjórum og
það fannst mér ánægjulegt. En
þetta gildir ekki aðeins um
Nore'g, heldur og fleiri lönd
sem ég hefi kynni af. Islenzkt
námsfólk er dugleg't og kemur
sér vel.
— Búinn að fást við kvik-
myndatöku lengi?
— Síðustu 15 árin hef ég
— Yfirleitt ágætar viðtökur,
góð aðsókn og dómar lofsam-
legir. Hvað á maður að kjósa
sér það betra? Ég hef sýnt
kvikmyndina sem ég kalla „Sól-
skinsdagar á íslándi" oftast
ailra minna kvikmynda, senni-
lega samtals um 4 þúsund sinn-
um bæði í Ameríku og Evrópu.
Henni hefur jafnan verið ágæt-
lega tekið. Ég sýni líka oft kvik
mynd af . íslenzkum börnum,
yfirleitt við mikla ánægju á-
horfenda. Ég held að það sé
ein bezta kvikmyndin mín,
frómt frá sagt. Annars veit
maður aldrei hvað er bezt og
hvað ekki.
— Finnst Norðmönnum að
Kjartan Ó. Bjamason
ekki gert annað en ferðast til
að taka kvikmyndir og sýna
þær. Upphaflega var þetta að-
eins tómstundastarf hjá mér.
Ég var prentari að iðn og það
var eiginlega ævistarf mitt, en
svo heltók „hobbýið" mig og
hefur ekki látið mig í friði fyrr
en ég gaf mig því allan á vald.
— Hvernig eru viðtökur og
blaðadómar?
tr
a
næsta uppboði S
Innan fárra daga verður hald-
ið hér í bæ uppboð á einhverj-
um fágætustu og dýrmætustu
bókum, sem hér hefur verið
haldið um áratuga skeið. Þar
verða m. a. á boðstólum Skál-
holtsprent, og bækur frá prent-
smiðjunum á Hólum, Hrappsey
og Leirárgörðum.
Sigurður Benediktsson — en
hjá honum verða bækur þessar
— hefur látið svo ummælt, að
hann hafi aldrei fengið því líkan
bókafeng á eitt uppboð, hvað
fágæti og dýrmæti snertir.
Meðal bóka, sem þar verða
seldar m. t. d. geta! Grönlandiu
Arngríms lærða, prentaðrar í
Skálholti 1688, ein af gagnmerk-
ustu bókum, sem prentaðar hafa
verið á íslandi á fyrri öldum.
Af öðru Skálholtsprenti má geta
bæklinganna „Sá andlegi ferða-
maður“, „Hugarins rósemi og sá
andlegi fjallamaður" og „Það
andlega sigurverk", en þessa
guðsorðapésa þýddi Þorsteinn
Illugason og voru gefnir út 1694.
Þá verður hér enn ein Skálholts-
bók á boðstólnum, en það er
Paradísarlykill prentuð 1686.
Frá Hrappsey verða margar
fágætar bækur á boðstólnum.
Þar má nefna Heimskringlu
Gunnlaugs Snorrasonar 1779,
Ármanns-sögu 1770, Atli Björns
Halldórssonar 1780, Búnaðar-
bálkur Eggerts Ólafssonar 1783,
Ljóðmæli Jóns Þorlákssonar
1783, Fjórar misseraskipta pré-
dikanir eftir Guðmund Högna-
son 1785 og loks um erfðir eftir
Magnús Ketilsson 1773.
Frá Hólaprenti verður m. a. \
selt vanheilt einták af frumút-
gáfu Passíusálma Hallgríms Pét-
urssonar (1666). Enn fremur
Sú gamla vísna bók, prentuð
1748. Frá Leirárgörðum verða
Kvöldvökur Hannesar biskups
Finnssonar seldar. — Þær
voru prentaðar í tveim bindum
1794 og teljast meðal fágætustu
bóka frá þeim tíma. Frá Við-
eyjarprenti verður Nýtilegt
barnagull eftir Bjarna Arngríms
son selt. Það er frá 1836.
Á uppboðinu verða seldar
margar hinna merku og stóru
bóka Árna-Magnússonar útgáf-
unnar, sem flestar voru prent-
aðar í Khöfn. Þar skulu nefnd-
ar Grágás I—II 1829, Jórusíða
eða Hákonarbók 1841, íslenzkir
annálar 1847, Gulaþingslög
1817, Rymbegla 1801 og Kon-
ungsskuggsjá prentuð í Sórey
1768.
Af öðrum merkum bókum
skulu þessar nefndar: Ljóðmæli
Stefáns frá Vallamesi Kh. 1823,
Lexicon pocticum eftir Svein-
björn Egilsson Kh. 1860, Lexi-
kon Björns Halldórssonar Khöfn
1801, Sciagtaphica Hálfdáns
Einarssonar Kh. 1777, Breve af
Agerdyrkningens muelighed i Is-
land eftir Hannes biskup Finns-
son Kh. 1772, Handels Magazin
for Islands I—II eftir Contoppi-
dan Khöfn 1788, Töde eller
Korn Magaziners Oprettelse i
Island eftir Stefán Thorarensen
Khöfn 1792, Kort Underretning
om den islandske Handels För-
else eftir Ólaf Stephensen Kh.
1788, Færeyingasaga Rafns
1832, Grasafræði Odds Hjalta-
líns 1830, Sturlungasaga Bók-
menntafélagsins 1817—18, Cla-
vis Poetica eftir B. Gröndal
1864,‘ Orðabók Cleasby’s 1874,
Gestur Vestfirðingur I—V, Ljóð-
mæli Jóns Þorleifssonar 1861
og lolcs skal getið þriggja fá-
gætra bóka eftir Jón Ólafsson,
en það er Hefndin 1867, Spgur
og kvæði 1877 og Winnipegút-
gáfan af Ijóðmælum hans frá
1892. — Fleira verður hér ekki
talið.
Kviknaði / báti
það sem þeir sjá á kvikmynd-
unum svari nokkurn veginn til
þeirra hugmynda sem þeir hafa,
gert sér um ísland?
' — Ég held ekki. Þeir undr-
ast þá tækniþróun sem orðið
hefur heima. Það er sýnilegt að
þeir búast við allt öðru. Mér
finnst að þeir hafi oftast „Sögu-
eyjuna“ í huga frá tímum land-
náms Norðmanna á Islandi.
— Er íslandsferð £ væhdum?
— Það þykir mér liklegt
þegar sumra tekur. Ég þarf allt-
af að endurnýja kynni mín við
ísland og auka við kvikmynda-
forða minn.
I fyrrakvöld um kl. 10 sendi
vélbáturinn Kristbjörg RE, út
neyðarskeyti, og sagði formaður-
inn, Guðmundur Guðjónsson,
Hringbraut 107 hér í Reykjavík,
að eldur væri kominn upp i lúk-
arnum. Litlu síðar bað hann um
að nærstödd skip kæmu á vett-
vang, því eldurinn magnaðist óð-
fluga. Fyrir miðnætti var búið að
ráða niðurlögum eldsins og sakaði
engan um borð.
Þetta gerðist hér úti í Faxaflóa,
er báturinn var á leið úr róðri.
Er skipverjar urðu eldsins varir,
var lúkarnum lokað og siglt upp
undir land. En um klukkan '10.30
var eldurinn orðinn svo magnaður,
að nærstödd skip héldu að bátn-
um, en það voru Pétur Sigurðsson
og Bjarnarey. Hið síðamefnda
skip, skipstjöri Hrólfur Gunnars-
son, lagðist upp að hinum brenn-
andi báti, og fóru skipverjar með
slöngur um borð £ bátinn. Eftir
um það bil klukkutíma var búið
að slökkva eldinn.
Dráttarbáturinn1 Magni fór á
vettvang ,en hann sneri við hér
nokkru eftir miðnætti, er hann
mætti vélskipinu Kristbjörgu á leið
inn I fylgd með Bjarnarey. Nokk-
ur sjór var í lúkarnum, en enginn
í vélarúmi og gat báturinn því
komizt inn hjálparlaust. Allmiklar
brunaskemmdir höfðu orðið í lúk-
arnum.
SI-SLETT POPLIN
(N0-IR0N)
MIMERVAo^w«>f
STRAUNING
ÓÞÖRF