Vísir - 18.05.1962, Blaðsíða 5

Föstudagur 18. maí 1962.
VISIR
/~iLAV KIELLAND stjórnaði
sinfóníuhljómsveitinni í gær
kvöldi, á 15. tónleikum sveitar-
innar, þennan veturinn. Efnis-
skráin var samsett af verkum
frá Skandinavíu eingöngu, og
hafði ekkert þeirra heyrzt hér
áður opinberlega. Veigamesta
og að mörgu leyti bezta verkið,
var sinfónía eftir stjórnandann
sjálfan, en önnur voru Pastoral
svíta eftir Svíann Lars Erik
Larson, og Bergljót f. framsögn
og hljómsveit eftir Grieg. Öll-
um þessum verkum gerði hljóm
sveitin furðu góð skil, oft með
raunverulegum glæsibrag, sem
ekki hefur farið mikið fyrir á
þeim tónleikum sem undirritað-
ur hefur heyrt áður. Var greini-
legt að hér var kominn stjórn-
andi sem hafði full tök á við-
fangsefnunum, og heppnaðist
eftir leiðum sem fáir rata, að
koma á sambandi milli tón-
skálda og flytjenda, svo ekki
varð um villzt að hér var al-
vara á ferðum. Satt að segja
verður maður sem þrumu lost-
inn, við að heyra þessa ungu
og fáliðuðu hljómsveit, leika ný
og erfið verk eins og slíkt og
þvílíkt væri hennar daglega
brauð, því það gerði hún f gær-
kvöldi, en ný viðfangsefni eru
annars svo sannarlega ekki í
vana hennar, né annara flytj-
enda á íslandi. Sinfónía Kiel-
lands er rómantískt verk í
þjóðlegum anda norskum.
En að ýmsu heyrðu, myndi
ég jafna henni við sinfóníur
Rússans Sjostakóvíts, sem telja
mætti skammir, allt að því sví-
virðingar, ef ekki kæmi upp úr
kafinu að Kielland tekst að
forðast þær gildrur sem Sjo-
stakovíts fellur einatt í, nefni-
lega að teygja lopg lítils efnis
svo rétt hangir á bláþræði
saman. Sinfóníur af þessari
gerð eru vissulega gærdagsins,
og eru of margir til að þrátta
um tilverurétt slíkra, að ég
nenni að bera þar f bakkafull-
an lækinn. Og í þessari komu
fram svo margar bráðsnjallar
ef ekki fallegar hugmyndir um
hljóðfæraskipan að þær einar
gætu borið uppi verk sem að
öðru leyti væri gallað. Að nota
litaandstæður hljóðfæraflokka,
eins og hér var gert á köflum,
er ekki á færi venjulegra hand-
verksmanna, slíkt gerir enginn
nema Tónskáld með stórum
staf.

Ég á ekki aðeins við nýstár-1
lega beitingu flaututóna í.
strengjum í hæga ostinato- ;
kaflanum (sem er raunar ekki1
svo nýstárleg þegar betur er |
gáð) eða bráðfalleg ferðalög |
höfuðlína milli hinna ýmsu
hljóðfæraflokka, eins og á ein-'
um stað þegar strengir þenja I
upp geysispennu sem endar á i
hnút og út úr kemur fagott á .
háa lýriska 'sviðinu, heldur að
allt verkið í gegn er hvert |
hljóðfæri á réttum stað. Manni |
dettur aldrei í hug að þennan .
og þennan kaflann, mætti að'
skaðlausu skrifa um fyrir allt I
önnur hljóðfæri, og ef ein-1
hver heldur að þetta séu venju-,
legir kostir, ætti hann að fletta
upp í nokkrum hljómsveitar-1
verkum frá hvaða tíma sem er, |
og sjá hvað hann rekst á.
TTitt veit ég ekki, af hverju
fúgatokaflinn £ fyrrihluta
þriðja þáttar hljómaði ankanna
lega í mínum eyrum. Ætli hon-
um hafi verið komið þarna fyr-
ir út úr einhverskonar vand-
ræðum? Allavega var hann ekki
í fullkomnu samræmi við það
sem á undan og eftir fór. Tón-
leikar þessir voru mikil eldraun
fyrir sinfónuhljómsveitina,
eldraun sem hún stóðst með
mestu prýði. Hún sannaði að
til hennar má, já bókstaflega
verður að gera miklar kröfur.
Svíta Lars Erik Larson, sem er
fallega unnið verk í nýklass-
Iskum stíl, var til dæmis leik-
in af slíkri fágun, að ég efast
um að oft hafi betur tekizt á
íslenzkum hljómleikapalli.
Strengirnir, sérstaklega fiðl-
urnar, komu á óvart með full-
um og tiltölulega hreinum tóni,
sem er undravert hjá jafn ó-
samstæðri •’veit. í Bergljót,
eftir Grieg, fór Guðbjörg Þor-
bjarnardóttir prýðilega með
hlutverk lesara, sem var kvæði
Björnsons í þýðingu Matthías-
ar, ekki neinn afburða skáld-
skapur að mínu viti. Qg verkið
í heild fannst mér ekki aðeins
einn þynnsti tilbúningur sem
ég man eftir frá hendi Griegs í
svipinn, heldur einnig það lak-
asta á efnisskránni, og það svo
um munaði. En ekkert gat
skyggt á gleðina yfir frammi-
stöðu hljómsveitar og stjórn-
anda, og væri óskandi að svona
yrði haldið áfram.
Leifur Þórarinsson.
imm tilboð í nýjan
tave:tuáianaa
Fyrir nokkru var boðinn
út nýr áfangi hitaveitunn-
ar, að því sinni fyrir aust-
an Dalbraut í Laugarási.
Frestur til að skila tilboðum
var útrunninn fyrir nokkru og
bárust fimm. Hafa þau nú verið
opnuð og var hið lægsta frá
tveim verktökum, sem ætla að
starfa sameiginlega að verkinu,
ef tilboði þeirra verður tekið.
Er þetta Verk h.f. og Verklegar
framkvæmdir h.f. Nam það kr.
3.835.975, en hið næsta var frá
Gunnari B. Guðmundssyni og
Stefáni Ólafssyni og nam það
4.24C.450 kr. Þá kom tilboð frá
Almenna byggingarfélaginu, er
nam kr. 4.436.100 og þá frá
Sandver kr. 4.653,040, en það
hæsta var frá Véltækni og nam
það kr. 4.977.529
Dómur i manndráasmáli
Fyrir nokkru var í sakadómi
Reykjavíkur kveðinn upp dómur
í máli, þar sem maður hafði dáið
af völdum höfuðhöggs, er hann
hlaut.
Atvik þetta skeið hér í Reykja-
vík fyrir um það bil ári síðan, eða
rúmlega það. Fjórir menn sátu á
heimili eins þeirra um nótt við
drykkju og fjárhættuspil. Þó mun
einn þeirra fjórmenninganna ekki
hafa tekið þátt í drykkjunni og
mönnunum bar saman um það að
enginn hinna þriggja hafi verið á-
berandi drukkinn.
Er líða tók á morguninn og eftir
að hafa setið við spilamennskuna
alla nóttina hófust orðadeilur með
ákærða og húsráðanda, þar sem þá
greindi á um fjárskipti vegna spila-
mennskunnar. Ekki töldu spilafé-
lagar þeirra erjurnar alvarlegs eðl-
is, og engar hótanir eða heitingar
hafðar í frammi síðast er þeir
vissu. Annar þeirra varð þó var
við að til átaka var komið og
kvaðst hann hafa séð ákærða slá
til húsráðanda en vissi ekkert
frekar um það. Fór hann inn í nær-
liggjandi herbergi og heyrði þaðan
hávaða, líkt og átök ættu sér stað.
Hann skipti sér þó ekkert af þv£
fyrr en dóttir húsráðanda kom inn
til hans og bað hann um hjálp.
Þá lá húsráðandi fram við dyr i
herberginu, þar sem átökin höfðu
farið fram og blæddi úr hægra
eyra hans. Innar £ herberginu var
stór blóðpollur á gólfinu.
Tvær ungar dætur húsráðanda
— 10 og 14 ára — höfðu vaknað 1
við hávaðann og fóru á vettvang.
Reyndi hin eldri að ganga á milli
og stilla til friðar, en faðir hennar
bandaði henni frá. Slæmdi hann
sfðan hendi til ákærðs, en hann j
svaraði með þvi að slá húsráð-
anda tvö högg £ andlitið krepptum
hnefa. Við síðara höggið, sem var
þungt, féll húsráðandi aftur fyrir
sig og reis ekki upp aftur. Hann
var siðan fluttur £ sjúkrabifreið á
slysavarðstofuna og þaðan í
sjúkrahús. Þar lá hann rænulítill
um hálfsmánaðarskeið og lézt að
morgni 6. maf 1961.
í krufningsskýrslu læknis segir
að brot hafi fundizt á höfuðkúpu
og út frá þvi mikil blæðing milli
heilabrots og beins ofan og aftan-
vert við hægra eyra Auk þess
fannst mar á stóru svæði neðan-
vert á framheilanum, mar og all-
stór blæðing aftast í afturheila og
loks blæðingar i heilastofni. Þess-
ir áverkar segir i krufningsskýrsl-
unum hafi orðið manninum að
bana.
Við réttarhöld í málinu kom
það fram að góður kunhingsskap-
ur hafði verið milli ákærðs og hús-
ráðanda um 20 ára skeið eða leng-
ur og kvaðst ákærður síður en
svo hafa borið óvildarhug til hins
látna.
Með eigin játningu ákærða, sem
er f samræmi við önnur gögn máls-
ins, er sannað, að ákærður hafi
vísvitandi slegið húsráðanda og
með því valdið þeim ákomum, er
leiddi hann til bana, en afleiðingar
árásarinnar t elur dómarinn beri
að virða ákærðum sem gáleysi.
Ármann Kristinsson sakadómari
kvað upp dóminn og telur þar, að
með tilliti til þess að ákærður hafi
ekki fyrr gerzt sekur um hegning-
arlagabrot, játningar hans, að-
draganda brotsins, sem og fram-
komu ákærða, sé refsing hans eftir
atvikum hæfilega ákveðin 12 mán-
aða fangelsi. En af sömu sökum
þykir mega fresta fullnustu refs-
ingarinnar og falli hún niður að
liðnum 5 árum frá dómsupp-
kvaðningu, ef skilorð 57. greinar
hegningarlaganna verði haldið.
Þá var ákærða og gert að greiða
allan sakarkostnað, þar með talin
laun skipaðs sækjanda og verj-
anda kr. 3.500 til hvors.
Dagsbrún tapaði
Unglingar —
Framh. af 1. síðu.
fram byggingu leikvalla, en nú eru
um 50 leiksvæði í borginni. Þá
þyrfti borgin að greiða fyrir sum-
ardvöl mæðra og barna í sveit.
Styrkja verður áfram starfsemi
Æskulýðsráðs og efla félagslífið í
sambandi við skólana.
Til alls þessa þurfa íbúar Reykja
víkur að veita Sjálfstæðisflokkn-
um áframhaldandi umboð næstu
fjögur árin.
'ibróttir -
Framb. af 2. síðu.
Hörður B. Finnsson ÍR 35.1 sek.
Guðm. Guðnason KR 37.9 sek.
Guðberg Kristinsson Æ 38.4 sek.
50 m skriðsund karla:
Guðm. Gíslason ÍR 26.8 sek.
Hörður B. Finnsson ÍR 28.7 sek.
Guðm. Þ. Harðarson Æ 28.8 sek.
Erlingur Þ. Jóhannss. KR 31.0 s.
Benedikt Jóhannsson KR 31.0 sek.
Árni Þ. Kristjánsson SH 31.6 sek.
204 m bringusund kvenna:
Hrafnhildur Guðmundsd. ÍR 3:17,3
mín.
Kolbrún Guðmundsd. ÍR 3:25:4 m.
Sigrún Sigvaldad. KR 3:36.6 mín.
50 m flugsund karla:
Guðm. Gíslason ÍR 31.6 sek.
Hörður B. Finnsson ÍR 32.2 sek.
Árni Þ. Kristjánsson SH 34.2 sek.
Erlingur Þ. Jóhannsson KR 36.1 s.
4x50 m. skriðsund karla:
A-sveit KR 2:10.5 mín.
B sveit KR 2:23.0 mín.
Drengjasveit KR lauk ekki
keppni.
Framh. af bls. 16.
á þeim forsendum, að hér gæti
ekki verið um að ræða brot gegn
refsilögunum, heldur ætti félags-
dómur að fjalla um þetta. Ef dóm-
stólarnir hefðu fallizt á þau rök,
myndi lögbannið hafa fallið úr
gildi.
En þetta fór á aðra leið. Emil
Ágústsson, borgardómari, hratt frá
vísunarkröfunni. Lögmaður Dags-
brúnar kærði frávísunarúrskurðinn
til Hæstaréttar. Röksemdir af
hálfu lögmanns Kassagerðarinnar
fyrir því, að frávísunarkröfunni
yrði hrundið voru £ stuttu máli á
þessa leið:
Jafnvel þó að Kassagerð Reykja
víkur h.f. hefði verið í Vinnuveit-
endasambandi íslands, ætti hluta-
félagið fullan rétt til þess að óska
lögbanns við hverskonar tilraun-
um manna, sem ekki séu starfs-
menn £ lögreglu og einkennis-
klæddir sem slíkir, til þess að
hindra starfsemi fyrirtækisins á
vinnustað eða á flutningsleiðum.
★ Ekki hægt að lesa fyrirsögn.
Hvergi f heimi, og sizt af öllu á
íslandi, séu „verkfallsaðgerðir" af
þessu tagi lögverndaðar. Deila um
lögmæti eða ólögmæti verkfallsyf-
irlýsingar gæti verið vinnudóm-
stólamál. En deila um réttmæti
ofbeldisaðgerða eða hótana um
valdbeitingu, jafnvel þó að þeir,
sem aðgerðum stjórni, segi til
nafns sins og þykist fremja ve'rkn-
aðinn i góðum tilgangi frá sfnu
sjónarmiði, og til ábata fyrir ann-
anhvorn deiluaðila i vinnudeilu,
hljóti að Iúta meðferð almennra
dómstóla, enda hafi Félagsdómur
hiklaust vfsað slíkum málum frá
sér.
Eina leiðin fyrir Kassagerðina
til þess að stöðva aðgerðir stjórn-
ar Dagsbrúnar án tafar, með Iög-
regluaðstoð, hafi verið að krefjast
lögbanns við aðgerunum. Lögbann
ið hefði verið lagt á, og lögreglan
rutt hinum nafnlausa skara óstýri-
látra manna frá. Þetta hefði bjarg-
að verksmiðjunni frá 9 sólahringa j
stöðvun, sem annars hefði orðið,
á framleislu umbúða um aðal út-
flutningsframleiðslu Iandsmanna.
Án lögbannsins hefði tjónið orðið
enn gffurlegra en raun varð á, fyr
ir notendur umbúðanna, og fyrir
þjóðarbúið í heild.
Eina Ieiðin til þess að fá skorið
úr réttmæti lögbannsins, að fá það
staðfest, svo sem lög bjóða, hefði
verið að fara £ staðfestingarmál,
með þvl að gefa út stefnu innan
viku til héraðsdóms á réttu varn-
arþingi, sbr. 1. nr. 18/1949, 27,
sbr. 20. gr. og þvi krafðist lög-
maður Kassagerðarinnar þess, að
frávisunardómur héraðsdóms yrði
staðfestur.
★ Tap Dagsbrúnar.
Nú er dómur Hæstaréttar kom-
inn, og er á þá lund, að Dagsbrún
tapaði málinu. Þetta var mikið
„princip“ mál hjá kommúnista-
stjórninni £ félaginu, þvi ef hún
hefði unnið það, var engin leið að
nota lögbannsaðferðina gegn of-
beldisaðgerum kommúnista £ verk-
föllum. En nú er það sýnilegt, eft-
ir að Hæstiréttur hratt frávisunar-
kröfunni, að það er unnt að beita
lögbanni undir slíkum kringum-
stæðum. Munu fslenzkir kommún-
istar varla hafa orðið fyrir verra
áfalli en þessu.
Málið gengur nú til efnisdóms £
borgarþingi Reykjavikur, og má
segja, að ekki sé annað eftir en
formleg staðfesting lögbannsins
þvi að nú þegar er búið að dæma
um það atriði, sem vörn Dagsbrún
ar byggðist á.
Dómsorð Hæstaréttar hljóða
þannig:
„Sóknaraðili, Verkamannafélag-
ið Dagsbrún, greiði vamaraðila,
Kassagerð Reykjavikur h.f., kæru
málskostnað, kr. 3.000,— að við-
lagðri aðför að lögum.“
Síldarmjöl —
Framh. af bls. 16.
próteineiningu. Prótein magnið
sem lagt er til grundvallar, við
sölu, er 72 prósent. Miðað við það
er verð á svokölluðu „ong ton“,
sem er 1016 kíló, um 7100 krónur.
Þetta er mun betra verð en i
fyrra, en þá var verðið á prótein-
einingu frá 13 til 16 shillingar og
var mestur hlutinn seldur á um 15
shillinga próteineiningin. Mest af
mjölinu er selt fyrirfram.
Eins og fyrr segir er verð á lýsi
mjög lágt og auk þess talsverðir
erfiðleikar að selja það. Seinasta
verð er 40 pund og 10 shillingar
á 1016 kíló.’ Miðast það við cif
verð, eða verð á lýsinu komið i
erlenda höfn.
Það fyrsta sem selt var af lýs-
inu f fyrra, seldist á um 60 pund
á 1016 kílóin, en fór lækkandi eft-
ir það og var seinast komið niður
í 45 pund.
Meginhlutinn af þessum vörum
er seldur til Englands, Noregs,
Þýzkalands, Hollands Og Svlþjóð-
ar.