Vísir - 10.09.1962, Blaðsíða 5

1
Mánudagur 10. september 1962.---------- ____________________ VISIR ___________________________________________________________ 5
Jón Steffensen
Sökk við
anes
Framhald at bls. 1.
Ætla má að fólk hafi almennt
langmestan áhuga á að frétta af
þeim minjum um Vídalín; sem pró-
fessor Steffensen hefir undir hönd-
um, og þess vegna spurðist blaðið
sérstaklega fyrir um þær. Prófessor
Steffensen sagði að honum reikn-
aðist svo til, út frá mælingum
beinanna, að Meistari Jón Vídalín
hefði verið 167 sentimetrar á hæð,
að líkindum í meðallagi hár, miðað
við þeirra tíma kynslóð, e. t. v. í
lægra meðallagi. Steffensen álítur
að höfuðstærðin hafi samsvarað
iíkamsstærðinni.
Allar tennur heilar.
Mörgum mun verða það fyrir, er
þeir virða fyrir sér höfuðkúpu
Meistara Jóns, að gefa sérstakan
gaum að munnbeinum þessa kröft-
ugasta prédikara, sem þjóðin hefir
eignazt.
Tennur hans eru allar heilar enn
í dag, eftir 242 ár. Hann hefir vissu-
lega ekki þurft að drepa í skörðin.
Ekki hefir það dregið úr hinu kröft-
uga og magnaða orðbragði.
Kjálkabeinin virðast einnig vera
hin öflugustu og eru heilleg. Um
tennurnar er það annars, frekar að
segja, að þær eru allsérkennilegar,
einkum framtennurnar í neðra
gómi. Þær ganga nokkuð á misvíxl,
sumar visa töluvert inn í munninn
aðrar dálítið út. Tvær framtennur
í efra gómi eru mjög mikið eyddar
og telur prófessor Steffensen ekki
ólíkólegt að skökku framtennurnar
í neðra gómnum hafi átt þátt í að
misslíta þeim.
Meðallanghöfði.
Prófessor Steffensen sagði til
viðbótar því, sem þegar hefir verið
lýst, að af samanburði höfuðkúp-
unnat'Og teikningarinnar af meist-
ara Jóni (sem birtist fyrst i Nýjum
félags-ritum, síðar í Biskupasögum
ög með Postillunni og birtist hér
á fimmtu síðu blaðsins í dag, og
mun hafa verið gerð af meistara
Jóni í Kaupmannahöfn) sé ekki á-
stæða til að ætla annað en teikn-
ingin sé í aðalatriðum rétt, að
slepptri ennishæð, sem virðist vera
ýkt á teikningunni. Það gæti stafað
af þvi að meistari Jón hefði verið
sköllóttur, um það verður þó ekk-
ert fullyrt þar eð hann er með hár-
kollu á teikningunni að þeirra tíma
hætti. Svo mikið er þó víst, að ekki
fundust nein höfuðhár af Vídalín
í kistu hans.
Steffensen sagði ennfremur í
Viðtalinu, að eftir þvi sem næst
yrði komizt hefði meistari Jón
verið meðallanghöfði. Gómur hans
hefir verið nokkuð mjór miðað við
lengd. Hökubeinið gefur til kynna
að hakan hafi verið hvöss, um það
verður þó ekki fullyrt þar eð hold-
fylling getur hafa breytt höku-
svipnum, en teikningin af meistara
Jóni styður þá tilgátu, og gæti þó
hakan virst hvassari á henni, en
hún var í raun og veru, sökum
hökutoppsins. Höfuðkúpan I heild
virðist vera af meðalhæð og ennið
í meðallagi hátt og breitt. Vídalín
hefir verið lágur til hnésins eftir
beinamælingum að dæma, sköfl-
ungurinn stuttur, miðað við lær-
legginn, eins og sést ef litið er á
ljósmyndina af þeim beinum.
Rauður hökutoppur.
En prófessor Jón Steffensen hef-
ir fleiri og jafnvel furðulegri minjar
um Jón Vídalír undir höndum en
bein hans og frúar hans. Hver
skyldi trúa því að skegghár Meist-
ara Jóns hefði varðveitzt í kistu
hans síðan 1720. Maður verður nú
samt að trúa prófessor Steffensen,
og eigin augúm, þegar hann dregur
hátíðlega upp tilraunaglas hálffullt
með ljósrauðu, stuttu skegghári og
segir: „Þama sjáið þér nú höku-
topp Meistara Tóns.‘ Ja, þetta er
vissulega ótrúlegt, en satt er það
engu að síður. Þessi skegghár lágu
á hökubeininu, eða neðri kjálkan-
um, í kistunni. Það hefir aðeins
verið þvegið af þeim rykið og þau
eru glansandi og lífleg eins og þau
hefðu sprottið síðustu vikurnar.
Þar sést ekkert grátt hár, enda
varð Vídalín ekki gamall maður,
aðeins 54 ára er hann lézt. Höku-
skegg kemur mæta vel heim við
teikningu þá, sem til er af Meist-
ara Jóni og áður var nefnd.
„Jafnvel höfuðhár yðar eru tal-
in,“ sagði meistari meistara Jóns
forðum. Það sannast þegar Jón
Steffensen dregur enn upp tvö til-
raunaglös full af mannshári. I
öðru þeirra er hár af konu meist-
ara Jóns. Sigriði biskupsfrú og
biskupsdóttur frá Hólum, dóttur
Jóns biskups Vigfússonar, en í
hinu hár af höfði Sólveigar dóttur
Vídalínshjónanna, sem lézt tveggja
ára. gömul og hefir verið jarðsett
með foreídrum sínum. Það er sömu
sögu að segja af hári biskupsfrúar-
innar og hökuskeggi eiginmanns
hennar, það er ófúið með öllu, já
eins og það hefði verið klippt af
höfði hennar í dag, þótt það lægi
í gröf upp undir hálfa þriðju öld.
Af þessu má glögglega sjá hversu
hár fúnar ótrúlega seint. Sigríður
biskupsfrú hefir haft með afbrigð-
um fagurt hár áferðar og að lit, það
er jarpt með rauðlitri slikju.
Merkilegar minjar.
Fyrir þann einstakling, sem alizt
hefir upp með Vídalínspostillu og
hefir tilfinningu fyrir lífi og sögu
liðinna kynslóða í landinu er það
engu líkara en draumi, sem maður
óttast að vakna af, að standa
frammi fyrir þessum áþreifanlegu
minjum um sögufrægustu persónur
liðinna alda, sem engan óraði fyrir
að nokkurt mannlegt auga ætti eft-
ir að líta. Maður gengur út í sól-
skinið og trúir því naumast enn að
Á Iaugardaginn sökk vél
báturinn Gunnar Hámund-
arson frá Reykjavík um
fimm mílur út af Pontinum
yzta tanga Langaness. Leki
kom skyndilega að bátnum
og var hann um klst að
sökkva, þótt þilfarsdæla
og véiardæla gengju af full
um krafti. Þetta var 17
tonna bátur og orðinn gam
all, byggður 1916.
Vísir átti stutt samtal við skip-
stjórann af hinum sokkna báti Sig-
urð Adolfsson Hann sagði veðrið
hefði verið sæmilegt og lítill sjór.
Þeir hefðu orðið varir við lekann
kl. hálf fimm síðdegis á Iaugardag.
Ekki sáu þeir sjálfan lekann, en
vatnið hækkaði óðum í bátnum.
Virtist lekinn vera undir fiskilest.
Engin mannhætta var samfara
þessu vegna þess, að ísafjarðar-
báturinn Kristján Hálfdáns var þar
rétt hjá. Kölluðu þeir af Gunnari
Hámundarsyni í hann og báðu hann
þetta hafi verið veruleiki. En það
er með þjóðina eins og einstaklinga
hennar, hún hefir bæði alizt upp
með Vídalínspostillu og hefir næma
tilfinnihgu fyrir öllum sögulegum
minjum. Því munu þessar fréttir
láta fáa ósnortna með öllu.
Prófessor Jón Steffensen sagði,
að ákveðið hefði verið að veita
beinum biskupanna leg að nýju í
Skálholti, svo og öðrum beinum
sem grafin voru upp þar og flutt
burtu til varðveizlu um stundar-
sakir. Bein biskupanna munu að
líkindum hljóta leg undir hinni nýju
Skáli jltskirkju, en þar eru all-
rúmgóð húsakynni til varðveizlu
minja urn forna frægð Skálholts-
staðar. Ekki mun fullráðið hvern
umbúnað bein biskupanna hljóta.
Þau munu naumast verða þar til
sýnis, en hins vegar mun það álit
vera í samræmi við tilfinningu
þjóðarinnar, sem prófessor Jón
Steffensen lét í Ijós, að engin á-
stæða væri til að byrgja þessar
fornniinjar þannig að ekki væri
hægt að komast að þeim, ef sér-
stakar ástæður væru fyrir hendi
síðar meir.
um að fylgja sér að landi. Kom
hann þá til þeirra.
Eftir þrjá stundarfjórðunga hafði
vatnið hækkað svo 1 bátnum að
slokknaði á vélinni. Yfirgáfu skips-
menn þá bátinn og fóru yfir í
Kristján Hálfdáns. Stundarfjórðung
síðar sökk Gunnar Hámundarson.
Lagðist hann fyrst á bakborðssíð-
una og fór niður fyrst að aftan-
verðu. Kristján Hálfdáns sigldi síð-
an með skipbrotsmennina til Ólafs-
fjarðar, en þar er helzta bækistöð
færabátanna fyrir Norðurlandi.
Gunnar Hámundarson er kunnur
fiskibátur í Reykjavík. Var hann
Framhald af bls. 1.
af Volvo-gerð, u^p var hemlapípa
hennar slitin í sundur, en verið get-
ur að hún hafi slitnað þegar verið
var að ná bifreiðinni upp. Sjónar-
vottar sem voru mjög fáir segja,
að frú Iris hafi ekið bifreiðinni all
greitt eftir bryggjunni og eins og
ekkert lát yrði á ferðinni, en bíll-
inn rynni yfir bryggjubrúnina og
út af. Iris var alvön akstri, hafði
keyrt þennan bíl í f jögur ár og sýnt
leikni í bifreiðaakstri.
Eitt hið hryggilegasta við þennan
atburð var að frú Iris var að koma
fram á bryggjuna til að taka á
móti eiginmanni sínum, Hákoni
Magnússyni, sóm ‘ er skiþstjóri á
yélbátnum Húna, en skipið var að
leggja að bryggju rétt f sama
mund. Voru skipverjarnir á Húna
Geífháls ••••
Fiamhald aí 16. síðu:
og þversum fyrir gamla Þingvalla
veginn og hefur oft munað minnstu
að þarna hlytist af slys.
MIKIÐ UM ÖLVUN.
Sl. föstudagskvöld brugðu frétta
menn Vísis sér upp að Geithálsi
og dvöldust þar nokkra stund. Þar
voru fyrir utan 9 bifreiðir, 7 af
þeim leigubifreiðir. Þess má geta
að ferð upp eftir og í bæinn með
lítilli bið kostar 170 kr.
Inni í skálanum var 30 manns
og þar af 10 áberandi ölvaðir, en
ofangreindar tölur eru hafðar eft-
ir lögreglumönnum sem komu á
staðinn i sömu mund. KI. var um
hálf eitt og mestur hluti gesta
voru unglingar undir 18 ára aldri.
Allmargir voru á vappi umhverf-
‘is skálann og sumir leituðu sér
húsaskjóls í húsræflum í nágrenni
við skálann, sem opnir eru. Inni í
einu þeirra, sem er gamli greiða-
sölustaðurinn Geitháls, er velfarið
nerbergi með dívan í og svefnpoka.
Flalda margir því fram að þangað
leiti fólk sem njóta þarf húsaskjóls
um stundarsakir. Einnig hefur bor-
ið á innbrotum í sumarbústaði í
nágrenninu og leikur grunur á að
sumt af því fólki sem sóttu fyrr-
nefndan skála eigi þar hlut að
máli.
, Á laugardagskvöld iokuðu hús-
bændur staðarins kl. 11,30. Að
sögn fulltrúa bæjarfógetans í Hafn
arfirði gildir þarna lögreglusam-
þykkt, sem kveður svo á að loka
eigi kl. 11,30 að kvöldi og ekki
opna '’yrr en kl. 6 að morgni. Þó
má opna fyrir hungruðum ferða-
mönnum sem berja upp að nætur-
lagi.
gerður út héðan í fimmtán ár af
Pétri Stefánssyni, sem nú er á Jökli
og var hann happafleyta. í vor
keyptu fjórir menn úr Reykjavík
hann og hafa verið á handfæraveið-
um á honum fyrir Norðurlandi.
Gekk .vei'ðin vel. Þegar hann sökk
voru í honum um 3 tonn af salt-
fiski.
Áhöfnin var fimm manns og
björguðust þeir allir. Þeir eru: Sig-
urður Adolfsson skipstjóri, Karl
Adolfsson vélamaður, Ólafur Bjarn-
freðsson háseti, Reynir Benedikts-
son háseti og Valgeir Guðjónsson
matsveinn.
nær því einu sjónarvottarnir að
slysinu.
Þetta gerðist um kl. 1.45 á laug-
ardaginn. Strax eftir að bifreiðin
hafði hrokkið út af hljóp unglings-
piltur sem stóð í landi, Sigurður
Björnsson 19 ára frá Jaðri á Skaga-
strönd, fram eftir bryggjunni.
Þegar hann kom að sá hann að
Dóra og telpurnar dætur Irisar
flutu í sjónum út af bryggjuhausn-
um. Kastaði hann sér þegar til
sunds og hélt telpunum tveimur
uppi*
Vélbáturinn Húni átti eftir 100
metra í land, þegar slysið varð, en
strax hlupu menn til og fóru að
undirbúa að kasta lífbátnum út-
byrðis en einn skipverja Birgir
Þorbjörnsson á, Klankastöðum, 18
ára kastaði sér útbyrðis og aðstoð-
aði Dóru, sem annars er synd.
Skömmu síðar kom lífbáturinn að
og var þeim þremur bjargað upp í
hann og síðan upp í Húna.
Fólk sem safnaðist saman á
bryggjunni fylltist skelfingu er það
varð ljóst, að frú Iris væri enn niðri
í bílnum. Enginn kafarabúningur
er til á Skagaströnd, en dýpið þar
sem bíllinn lá er nærri 10 metrar.
Eiginmaður Irisar, Hákon skip-
stjóri og ,Karl Berndsen gerðu til-
raunir til að kafa niður, en komust
ekki nema hálfa leið niður.
Var nú tekið til við að reyna að
ná bílnum upp með þorskaneta-
dreka, en það gekk illa að festa
drekanum í bílinn. Þó tókst það
loksins, þegar um 2 klst. voru liðn-
ar frá slysinu og var bifreiðin þá
dregin upp. Báðar afturhurðir
hennar voru opnar og framrúða
brotin og virðast telpurnar hafa
komizt út um afturdyrnar, en Dóra
gerir sér ekki grein fyrir hvernig
hún komst upp. Um leið og bíllinn
var dreginn upp skaut Iris upp á
yfirborðið og voru lífgunartilraunir
hafnar á henni, en þær báru ekki
árangur. Hún var með áverka á
enni líkt og hún hefði rekizt í fall-
inu á framrúðuna, sem var brotin.
Frú Iris hafði búið á Skagaströnd
með manni sínum og var vinsæl
kona í plássinu. Hún var ættuð af
Akranesi þar sem hún ólst upp.
Foreldrar hennar búa í Reykjavík.
Fyrirlestur
Mortinusor
TÍMINN, rúmið og eilifðin heit-
ir fyrirlestur sem danski lífspek
ingurinn Martinus heldur
kvöld kl. 20,30 i biósal Austur-
bæjarskóians.
E. Bj.
Sögulegasta mynd ársins —
Framhald af bls. 1.
Hversu mikið myndum við t. d. ekki vilja gefa til þess að eiga góða Ijósmynd
af meistara Jóni. Sú mynd var aldrei tekin og fyrir nokkrum árum vissi eng-
inn fyrir víst hvar gröf hans var. En þegar grafið var í grunn Brynjólfs-
kirkju í Skálholti fannst kista með áletrun og beinum meistarans. Bein
hans hafa nú verið ljósmynduð, myndirnar hafið þið, lesendur góðir, fyrir
augunum. Þið eruð fyrstu mennirnir sem sjáið Ijósmynd af- höftiðbeinum
meistara Jóns. Það er von að þið eigið bágt með að trúa ykkar eigin augum.
Fáa hefði órað fyrir að Jón Biskup Vídalín ætti eftir að rísa upp úr gröf
sinni og birtast þeim með þessum hætti. En ef þið trúið ekki ykkar eigin
augum, eða viljið fá að vita meira, þá skuluð þið íesa gaumgæfilega viðtalið
við prófessor Jón Steffensen hér á forsíðu blaðsins.
HörmuJegt slys —