Tölvumál - 01.12.1996, Blaðsíða 26

■ #'
TÖLVUMÁL
ans, en fyrir fyrirspurnina frá
honum „upp“ til lindarinnar.
Flutningskerfi sem koma til móts
við svona tilfelli, stundum nefnt
„biðlara / miðlara“-umhverfi og
er mjög algengt í tölvuheiminum,
nefnast ósamhverf net (asymmet-
ric) og er þá átt við bandbreidd-
arþörfina í þeim. En kröfurnar til
„upp“-greinarinnar eru meiri en
hvað snertir fyrirspurn eða
pöntun beiðandans. I gagnaflutn-
ingsneti eins og Alnetinu, sem
stjórnar sendingum sínum með
pökkum, sendir lindin ákveðinn
fjölda pakka niður og bíður svo
eftir staðfestingu frá viðtakanda á
því að pakkarnir hafi boriðst
óbrenglaðir, áður en hún sendir
næsta hóp af pökkum, o.s.frv.
Reynslan hefur sýnt að hlutfalls-
talan 10:1 sé nokkuð raunhæf í
þessum efnum, þ.e. að til þess að
bandbreidd breiðbandshlutans
„niður“ nýtist þarf bandbreidd
„upp“- rásarinnar, þó ekki væri
nema vegna staðfestinga, að nema
að jafnaði 1/10 af henni.
Blönduð kerfi þar sem notast
þarf við langlínusímann „upp“
eru ekki góð lausn fyrir þessar
þarfir á breiðbandsneti. Síma-
línan getur oft skapað tafir, þá
stoðar breiðbandsgreinin „niður“
lítið, ef flæði í gegnum hana er
heft sökum skorts á stað-
festingum „upp“. Af þessum
sökum miða gervituglafyrirtækin
að því að koma upp gagnvirkri
þjónustu á sama kerfinu sem
fyrst, þeir fyrstu munu bjóða
hana frá miðju næsta ári. Pökkum
„upp“-greina er þá safnað saman
á staðarneti og þeir sendir upp í
gervitungl í gegnum jarðstöð.
Viðtakandi tekur við sinni
„niður“-grein ýmist beint eða
hún kemur í gegnum jarðstöðina
og er dreift á staðarnetinu til
hans. I seinna tilfellinu, getur
staðarnetið eins og mynd 2 sýnir
ýmist verið gagnvirkt kapalkerfi,
gagnvirk örbylgja eða blandað
staðarnet, þar sem „upp“-greinin
í staðarnetinu er símanetið en
„niður“—greinin er jarðbundin
örbylgja. Uppgreinar eru þá
sendar upp í gervitunglið frá
jarðstöð sem safnar slíkum saman
í unhverfi sínu, hvort sem
viðtakandi tekur við „niður“-
-greininni sinni beint eða að
jarðstöðin geri það og beini henni
svo til viðtakanda í gegnum
staðarnet. Augljóslega skapar
þetta þjónustumarkað fyrir
stafrænan flutning á marg-
miðlunarefni í gegnum gagnvirk
ósamhverf staðar-breiðbandsnet.
Hvað skeður hér, ef yfir okkur
streymir gagnvirkt margmiðl-
unarefni á stafrænu formi frá
gervitunglum, sem mönnurn
finnst þörf á að dreifa, ásamt
hliðstæðri þjónustu sem yrði í
boði í staðarumhverfi? Við dreif-
um því ekki með ofangreindum
hliðrænum sjónvarpsdreifikerf-
um, þó þau séu öll nýuppbyggð
og lítt afskrifuð. Til eru
bandþröng gagnaflutningsnet í
staðarumhverfi, en þau duga
skammt fyrir margmiðlun.
Alnetið verður þá fyrst voldugt
þegar það flytur tal og mynd,
hratt og í háum gæðaflokki. Hefur
nokkur efni á eða áhuga á að fjár-
festa í stafrænum gagnvirkum
breiðbandskerfum á Islandi í
bráð? Það mun tíminn leiða í ljós.
Tilvísanir og skýringar:
1. Fjölrásaörbylgjukerfi fyrír
höfuðborgarsvæðið. Sigfús
Björnsson. Grein í
„Skipulagsmálum" tímariti
Skipulagsstofnunar höfuð-
borgarsvæðisins, vor 1985.
2. Skammstafanir sem notaðar
eru og skýringar þeirra:
ATM: AsynchronousTransfer Mode;
flutningskerfi fyrir breiðbands-
þjónustu á símakerfi
fram tíðarinn ar.
B-ISDN: Breiðbandsútfærsla á
Samnetinu (ISDN: Integrated
Services Digital Network);
formlega heyrir ATM til þeirrar
þjónustu sem áætluð er í B-
ISDN.
UMTS: Universal Mobiie Telephone
System; áætlun um þróun
þráðlausa handsímans fram tii
ársins 2005.
GSM/DCS-1800: Group Special Mobile /
Digitai Communication
System; farsíminn sem við
munum búa við á næstunni;
sérhannaður fyrir þá sem eru á
ferðinni, faratæki og ferðalög;
hlutfallslega flókin hönnun,
m.a.leiréttur fyrir truflun af
svonefdri Doppler-hliðrun ef
hann er í farartæki á mikiili
hreyfingu.
DECT: Digital European Cordless
Telephony; evrópustaðallinn
fyrir (þráðlausa) handsímann;
lítt þekktur hér á landi enn; er
samhæfður Samnetinu; er
hannaður fyrir staðbundin
notkunarsvæði í þéttbýli utan-
húss sem innan, er þ.a.I.
einfaldari, ódýrari og ætti að
vera miklu rekstrarhagkvæmari
í þéttbýli en GSM/DCS
VHF/UHF:Very / Ultra High Frequency;
tíðnisvið hefðbundinna sjón-
varpssen dinga.
DAB: Digital Audio Broadcasting;
evrópski staðallinn fyrir
stafrænt hljóðvarp.
DVB-T: Digital Video Broadcasting -
Terrestrial; evrópski staðallinn
fyrir jarðbundin stafræn sjón-
varpskerfi.
ADSL/VDSL: Asymmetrícal Digital
Subscriber Loop / Very High
Speed DSL; flutningstækni fyrir
sjónvarpdreifingu á
venjulegum símalínum.
Safnheiti fyrir þessa þróun er
táknuð xDSL.
H.323: Myndsímastaðall fyrir IP-
pakka. IP: Internet Protocol;
m.a. millinetastaðall Alnetsins.
P&S: Póst og símamálastofnunin.
Sigfús Björnsson er prófessor í
merkja- og fjarskiptafræðum við
rafmagns- og tölvuverkfræði,
Háskóla íslands
26 - DESEMBER 1996