Vísir - 05.12.1962, Blaðsíða 9

VÍSIR . Miðvikudagur 5. desember 1962.
9
BÆKUR OG HOFUNDA
fS
. r r
V*
Leifturmyndir
horfinna atburða
eftir Njörð P. Njarðvík
Sigríður Björnsdóttir: I
ljósi minninganna, 220
bls., verS kr. 195,70.
Leiftur 1962.
Tjað fólk sem nú er farið að
” reskjast hefur orðið fyrir
þeirri merkilegu reynslu að
byggja tvær veraldir. Sem ungur
maður hlýt ég að öfunda þetta
fólk. Það hlýtur að hafa verið
stórkostlegt að sjá land sitt rísa
úr hinni hljóðlátu og hjartahlýju
sveitamenningu aldamótanna upp
í snöggsoðið og hryssingslegt
andrúmsloft vélaheimsins. Þótt
hér sé notuð sögnin að rfsa er þó
hreint ekki vfst að hún sé á rétt-
um stað í þetta sinn. Það má
deila um það hvort íslenzkt
mannlíf sé almennt rishærra nú
en fyrir fimmtfu árum þótt ytri
þægindi séu önnur og meiri. Það
er ekki fráleitt að ímynda sér að
manneskjan hafi kannski haft
meira svigrúm í gamla heiminum
íslenzka þótt lægra væri undir
loft og þrengra milli veggja. En
hjóli tímans verður ekki snúið
við. Hitt liggur fremur fyrir
manneskjunni að reyna að brjót-
ast undan oki þeirra dauðu hluta
sem hún hefur sjálf búið til og
ætti því að ráða við.
Cigríður Björnsdóttir frá Mikla-
^ bæ í Blönduhlíð hefur ný-
lega sent frá sér bókina í ljósi
minninganna sem f rauninni fjall-
ar um framangreint efni þótt
ekki sé það nema óbeint og komi
tæpast fram nema á milli lfna.
Þessi bók Sigríðar er ekki ævi-
saga í venjulegum skilningi þótt
afvik öll byggist á reynslu henn-
ar sjálfrar í viðureigninni við
tilveruna. Miklu frekar mætti
kaila þetta þætti sem tengdir eru
lauslega saman, mest vegna þess
að það er sama manneskjan sem
er þátttakandi f þeim öllum. Á
hinn bóginn er alls ekki alltaf
beint orsakasamband á milli
þeirra þótt oft sé það svo.
"Dókinni mundi ég vilja skipta
f tvo hiuti eftir eðli frá-
sagnarþáttanna. I fyrri flokkinn
set ég frásagnir af ytri atburð-
um í lífi Sigrfðar eins og þeir
hafa komið henni fyrir sjónir
hverju sinni, eru nánast eins og
vegarlýsing, þar sem vikið er að
ölium helztu kennileitum. Þessi
hluti bókarinnar sver sig alger-
lega f ætt við hina venjulegri
gerð ævisagna, jafnframt þvf
sem f honum er vikið að aldar-
farslýsingum, sagt frá atvinnu-
háttum, dagfarsvenjum, vinnuað-
ferðum, leikjum og öðrum tii-
tektum einkum barna og ung-
linga. Þetta er eðlilegt þar sem
höfundur er að lýsa æskuárum
sínum og uppvexti. Kaflarnir eru
hér víðast samfelldir, verða hver
fyrir sig hluti af stærri vef en
geta tæpast staðið einir sér.
Þessir kaflar eru vel ritaðir, skil-
Sigríður Bjömsdóttir.
merkilega fram settir og á góðu
máli sem hvort tveggja er ein-
kenni á bókinni f heild. Sigrfður
Björnsdóttir er gáfuð kona og
athugul og lýsir atvikum á nær-
færinn og raunsæjan hátt. Á
hitt er svo einnig að líta að mik-
ið er til af slíkum lýsingum og
þær eru ekki beint til þess falln-
ar að vekja forvitni lesandans.
Þessar iýsingar eru ævinlega
snotrar og ákaflega skilmerkileg-
ar en komast ekki alltaf undir
ytra borð hlutanna og þess vegna
er ekki Iaust við að þær verki
ofurlítið hversdagslega á mann.
Maður saknar innri átaka, þeirr-
ar dýptar sem birtist í verkan
umhverfis á hina hviku und sál-
arinnar.
þegar vikið er að hinum hluta
bókarinnar samkvæmt þeirri
skiptingu er ég gerði grein fyrir
áðan, verður annað uppi á ten-
ingnum. í síðari flokkinn set ég
þá þætti sem lýsa innri reynslu
höfundar, þar sem atvikin verða
eins og rammi utan um þá
reynslu sem höfundur verður
fyrir. Atburðirnir sitja þá eftir
sig óafmáanleg spor í sálarlífi
þess sem segir frá og verða því
beinn hluti af innra manni höf-
undar, hafa átt sinn þátt í þvf
að móta hann. Ég á hér við þætti
eins og Lampaglasið, Heilög
stund, Kvöldfriður, Guðmundur
gamli, Á skammri stund. I þess-
um þáttum og öðrum sama eðlis
birtist Sigrfður okkur sem raun-
verulegur rithöfundur, ekki end-
ursegjari heldur skapandi. Hér er
raunveruleikinn á ferðinni, ekki
sá ytri veruleiki sem býr í borð-
plötu eða járnstöng, heldur verur
leikinn sem þrengir sér inn f
manninn og hefur hann yfir
dauðlegt efni. Það er þetta sem
gerir umhverfið fremur að hluta
af manninum en manninn hluta
af umhverfinu. Og hér er Sigrfð-
ur Bjömsdóttir á réttri hillu.
Hún ritar um þessi efni af ein-
kennilegri hlýju og samúð með
öllUj sarrji- 1 ún; hefur til að
bera* rfkam ^^Fnhtg á viðfangs-
efni sfnu, dregur aðalatriði vel
fram og lýsingin glæðist kynlegu
lífi frammi fyrir lesandanum.
Hún verður sjálf eðlilegur hluti
af frásögninni án þess nokkum
tfmann komi fram sjálfselska eða
væmni sem þvf miður skemmir
svo oft sjálfslýsingar. Við lestur
þessara kafla hefði maður helzt
viljað að svona væri bókin öll.
Aður er á það drepið að framan
af er bókin samfelld að
miklu leyti meðan verið er að
lýsa æskuárum og uppvexti höf-
undar. Þegar lengra líður á bók-
ina verður hún öll gisnari og
sundurlausari og oft liggja litlir
þræðir milli atburðanna sem lýst
er. Mætti hér ef til vill tala um
þriðja hluta bókarinnar. Hér er
til dæmis iýst utanferðum höf-
undar á ýmis þing en þær lýs-
ingar eru ópersónulegar, ná ekki
að vekja áhuga lesandans enda
finnst mér þær tæpast meira en
Alliance francaise, félag
frönskumælandi manna hér á
landi, hefir aðsetur að Túngötu
20 f húsi franska sendiráðsins,
og þar er bæði lesstofa fyrir
meðlimi félagsins og bókasafn
þess. í safninu kennir margra
grasa, þvf að þar er bæði að
finna fomar, sígildar franskar
bókmenntir og hagnýt rit síðari
ára um ýmsa þætti fransks þjóð
Iífs. Magnús Jochumsson, fyrr-
um póstmeistari, sem hefir löng-
um verið meðal helztu forvígis-
manna AF, hefir um skeið á
hendi bókavörzlu, og er myndin
af honum og sendikennaranum
franska, M. Regis Boyer, sem
skipúlagt hefir safnið og gert
spjaldskrá yfir allan bókakost
þess. Rétt er að geta þess, að
fieiri en meðlimir AF eru heimil
afnot af bókum félagsins, og er
bókavörður við hvern miðviku-
dag kl. 5—6, en annars er opinn
aðgangur að safninu, meðan
skrifstofur sendiráðsins eru opn-
ar.
Fundur í kjördæmisráði
Reykjaneskjördæmis
Kjördæmisráð Sjáifstæðisflokks-
ins f Reykjaneskjördæmi héit fund
f samkomuhúsinu í Njarðvfku'm
þann 27. þ. m.
Formaður kjördæmisráðsins
Einar Halldórsson setti fundinn og
tilnefndi fundarritara Jósafat Arn-
grfmsson.
Ólafur Thors forsætisráðherra,
flutti ýtariega ræðu um stjóm-
málaviðhorfið, við mjög góðar
undirtektir fundarmanna.
Á fundinum voru einnig rædd
flokksmál og skipulagsmál Sjálf-
stæðisflokksins í kjördæminu. Til
máls tóku: Matthías Á. Mathiesen,
Alfreð Gíslason, Sigurveig Guð-
mundsdóttir, Oddur Andrésson,
Axel Jónsson, Sveinn Ólafsson,
Einar Þ. Mathiesen, Skapti Þór-
oddsson og Sigurgeir Sigurðsson.
Fundarmenn þágu rausnarlegar
veitingar í boði Sjálfstæðisfélags-
ins Njarðvíkings.
Fundinn sóttu fulltrúar úr öllum
hreppum og kaupstöðum kjördæm-
isins.
Götur steyptur ú næstu úri
Gert er ráð fyrir, að hafizt verði
handa um að steypa götur í Kópa-
vogskaupstað á næsta ári.
Fyrirætlanir um þetta eru þó
ekki endanlega fastmótaðar, að
þvf er bæjarverkfræðingurinn hefir
tjáð Vísi. Kópavogur er í félagi því
sem nokkrir kaupstaðir á ýmsum
stöðum á landinu, hafa myndað
með sér til þess að kaupa og starf
rækja vélar til gatnagerðar. Véla-
kosturinn er hins vegar svo lítill,
að ekki er hægt að vinna nema á
einum stað í einu, og verða aðilar
þvf að bfða lengi, ef þeir eiga ein-
annálaskrift í stað þess að verða
persónuleg reynsla. Hefðu þessir
kaflar að mínu viti gjarnan mátt
hverfa úr bókinni. Sömu sögu er
að segja um jólahugleiðingu sem
birt er aftarlega í bókinni. Jól-
unum voru áður gerð skil og
þessi kafli á ekki heima á þess-
um stað.
Loks eru í bókinni tveir kafl-
ar: Gömul kona og klukka og
Andardráttur haustsins, hvort
tveggja töfrum slungnar ritsmíð-
ar sem setja verðugan endi á
bókina en- stinga satt ao segja
undarlega í stúf við utanferða-
lýsingarnar næst á undan. í
vörðungu að treysta á vélar þess-
ar.. Kópavogur mun hins vegar
ráðast í gatnagerð, hvort sem hann
fær til afnota við það verk vélar
félagsins eða ekki. Mun verða
byrjað á að steypa Kársnesbraut-
ina, sem liggur út eftir Kársnesinu
Fossvogsmegin, og er önnur aðal-
umferðargata kaupstaðarins, en
ekki er vitað á þessu stigi málsins
hversu langur kafli hennar verð-
ur steyptur í þeirri lotu, þar sem
ekki er vitað, hve mikið fé verður
ætlað til verksins.
þessum tveimur lokaköflum
koma aftur fram hin ágætu ein-
kenni á ritmennsku Sigríðar sem
áður var getið. Styrkur hennar
liggur ævinlega í hinum óeigin-
legu frásögnum þar sem seilzt
er til sálarinnar í hverjum hlut.
Þessir tveir lokakaflar eru beztu
kaflar bókarinnar ásamt sögunni
af Guðmundi gamla sem hlaut
mikið og verðugt lof Sigurðar
Guðmundssonar skólameistara á
sínum tíma.
Bókin er snyrtileg að ytri gerð .
en nokkuð er henni spillt af staf-
setningar- og prentvillum sem
auðveldlega hefði mátt bæta úr.