Vísir - 09.04.1963, Blaðsíða 9

V í S I R . Þriðjudagur 9. apríl 1963
„BOSSA NOVA
44
Cíðustu mánuðina hefur borið
æ meir á slagorðunum
„bossa nova“ í auglýsingum
hljómplötuframleiðenda. — Öll
grammofónfyrirtæki, sem ekki
vilja teljast aftur úr og gamal-
dags, keppast við áróður fyrir
allri mögulegri og ómögulegri
músík undir þessu vörumerki,
og gefst það svo vel, að rock ’n
roll svindlið sæla, á í vök að
verjast hvað snertir sölumet og
vinsældir. Öfá sýnishorn af þess
ari vöru hafa borizt hingað til
lands og heyrzt í útvörpum ríkis
og setuliðs. En vegna hvað við
erum frumstæðir i sölumennsku,
hefur enn ekki borið að ráði á
„bossa“brjá!æði í glaumbæjum
landsins, hvað sem síðar kann
að verða. Erlendis, og þá sér-
staklega í Bandaríkjunum, verð-
ur hins vegar ekki þverfótað
fyrir fórnardýrum þess, og það
ekki aðeins á skemmti- og veit-
ingastöðum, heldur einnig á göt-
um og torgum úti.
Ein hljómplötuverzlunin við
Tímatorg í New York lét lagið
„Desafinado” með Stan Getz &
Co glymja úr hátölurum sínum
utan dyra, dag og nótt í marg-
ar vikur, og olli það verulegum
umferðarvandræðum og geð-
truflunum. Verzlunarárangurinn
varð hins vegar sá, að Iagið seld-
ist í hundraðþúsundavís, því
hafi einu sinni tekizt að trufla
mannskepnuna, vill hún halda
trufluninni við og engar refjar.
En hvaðan komu þessi ósköp
upphaflega? Voru þau búin til
á auglýsingaskrifstofunum við
Madison Avenue? Að nokkru
leyti. Eins og flest annað, sem
prangarar skemmtanamarkaðs-
ins hafa gert sér að féþúfu, er
„bossa nova“ runnið frá frum-
stæðum þjóðlegum rótum. Það
er skilgetið afkvæmi danstónlist
ar Brazilíusvertingja, og háþró-
aðrar hljóðfæratónlistar Banda-
ríkjasvertingja, þ. e. a. s. sömb-
unnar og jassins. Það eru eink-
um tveir menn, sem bera ábyrgð
á þessari músík, eins og hún var
áður en braskararnir komu til
skjalanna, þeir Joao Gilberto,
fónskáld og söngvari, og An-
tonio C. Jobim tónskáld og pí-
anóleikari, báðir fæddir og upp-
aldir í Brazilíu. Þeir eru hins
vegar báðir hvxtir, og nældu sér
í umrædd jassáhrif úr yfirveg-
uðum leik Gerry Mulligans og
annarra hvítra „vestur“jass-
manna, hvort sem upptök skolla
leiksins felast í því eða öðru.
ilberto fæddist í Bahia í Braz-
ilíu fyrir þrjátíu og þrem
eða fjórum árum. Bahia eða E1
Salvador, er að sögn einn ömur-
legasti bær í Brazilíu hvað við
kemur efnahag íbúanna, og verð
ur þó hinn parturinn af Braz-
ilíu varla sakaður um „galla vel-
ferðarríkisins". En eins og oft
vill verða I fátækustu héruð-
um, er þar litskrúðugt þjóðlíf,
og þar þrífst samban enn í sinni
upprunalegustu mynd. Gilberto
er alinn upp í andrúmslofti
svertingja sömbunnar, sem er
hávært og ofsafengið og einkenn
ist af tröllauknum trumbuslætti
ásamt digurbarkalegum fjöl-
rödduðum söng. Músík Gilbertós
leika um árabil, án þess nokkur
vildi á hann hlýða, þar til An-
tonio Jobin, músíkant í Ríó, kom
honum á framfæri við hákarl-
ana við plötufirmað Odeon. Þeir
gerðu eina litla tveggja laga
plötu fyrir þetta félag. Hún
seldist vel, með hjálp hinna al-
máttugu auglýsingamakara auð-
vitað, og Ieið ekki á löngu að
þeir félagar fengju stóra samn-
inginn, og við þeim blasti lukku-
leg framtfð fjáröflunar og frægð
Eftir
Leif
Þórarins-
son
ar. Næsta skrefið var stór plata
fyrir Bandarfkjamarkað. Henni
var tekið forkunnarvel, bæði
heima í Brazilíu og í Bandaríkj-
unum, þar sem hún seldist í
stóru upplagi. Bandarískir hljóð-
færaleikarar voru fljótir að sjá,
að hér var nokkuð, sem átti
er á yfirborðinu algjör andstaða ,9 fy4WnSéc á músíkmark-
þessa, þó hún haldi ýmsum ,j>aði).um, .qg.riðu.-.altósaxófónleik-
grundvallar hljóðfallseinkennumir,ijarinn,í5itan Getz og gftarleikar-
ekki óskemmtilega hátt. Þau ó-
grynni „bossa nova“ platna, sem
fylgdu í kjölfarið, eru hins veg-
ar flestar öllu verri stílgrautur,
og gildir einu um hvort við eiga
frægir „snillingar" eða venjuleg-
ir dægurgaularar. En plötufram-
leiðendur raka saman milljón-
um, og hljóðfæraleikararnir fá
sinn skerf af gróðanum, og þar
með virðist tilganginum með
þessu uppátæki fyllilega náð.
T Tndirritaður var af tilviljun
staddur á fyrstu „bossa
nova“hljómleikunum, sem haldn
ir voru í upphafi auglýsingaher-
ferðarinnar f Bandarfkjunum.
Þeir voru í Carnegie Hall í New
York, haldnir á vegum grammó-
fónfirmans Audio Fidelity og
tímaritsins Show, og höfðu milli
50 og 60 músíkantar verið sóttir
til Brazilfu f þvf tilefni, þeirra á
meðal Jobim og Gilberto. Þeir
voru auglýstir sem „ekta“ bossa
nova listamenn, en Stan Getz
& Co voru samt sem áður aðal-
stjömur og aðdráttarafl kvölds-
ins. Nú kom það greinilega í
ljós, að flestir þessara Brazilíu-
manna voru einungis annars
flokks sömbuleikarar, sem
Joao Gilberto
enn einu sinni hægt að líta aug-
lýsingaófreskjuna að verki í full-
um skrúða. Á sviðinu varð ekki
þverfótað fyrir mfkrófónum og
öðrum áhöldum upptökumanna,
og í salnum sjálfum hafði verið
komið fyrir kvikmynda- og sjón-
varpsvélum, enda var hann
varla hálffullur af boðsgestum.
Engin tilraun hafði verið gerð
til að selja venjulegu fólki að-
göngumiða að þessari samkomu,
því hinn raunverulegi músík-
business fer nefnilega fram í
plötubúðum og kvikmyndahús-
um nú til dags. Hér var fyrst
og fremst verið að búa' til aug-
lýsingar.
sömbunnar.. Hann segist hafa
orðið fyrir miklum áhrifum af
Gerry Mulligan, og heldur fram
að stíll sinn hafi orðið til upp
úr tilraunum að syngja á sama
hátt og Mulligan leikur á bary-
tónsaxofón. Hvað sem því lfður,
og að mínu viti er raunar mikið
• #
inn Charlie Byrd fyrstir á vaðið
með útgáfu hljómplötu undir
slagorðinu „bossa nova“. Á
henni var áðurnefnt „Desafin-
ado“, sem er eftir Jobim, en það
hafði Gilberto einmitt sungið á
fyrstu plötu þeirra. Á plötu
þeirra Getz og Byrd er það hins
Jobim og Gerry Mulligan
ur nuumans
Antonio Jobim
til í þessu, þá er sú músík, sem
hann framkallar, hógvær og eðli
leg, en án nokkurs sérlega á-
kallandi innihalds. Söngur hans
er nánast sagt tilbreytingarlftið
hvísl, og væri varla upp á marga
fiska, ef ekki nyti við jasskynj-
aðrar sveiflu línu og hljóðfalls,
sem þó er alveg á takmörkum
þess að vera greinanleg. Þetta
var Gilberto búinn að syngja og
vegar allt úr lagi fært. Hljóma-
gangurinn er víðast hvar rang-
ur, og laglínan sjálf aðeins svip-
ur hjá sjón. Getz þvingar fram
venjulega jasssveiflu með þeim
afleiðingum að hugmynd Gil-
bertos um sveiflandi sömbu með
afslappaðan stfl vesturstrandar-
jassins í baksýn, verður að engu.
Getz og Byrd leika semsé lag
Jobims á sinn venjulega, en alls
reyndu að sfeela ljóðrænuna í
söng og leik Gilbertos, og verzl'
unarsveiflu Getz, sem þeim tókst
heldur bagalega. En fyrir og á
eftir voru þeir auglýstir sem
snillingar, og það dugði til að
skrúfa frá dollarafossinum of-
an í pyngjur spekúlantanna.
Sjálfir fengu músíkantarnir
hverfandi lítið eða ekkert f sinn
hlut. Á þessum hljómleikum var
lþeir eru ekki fáir, sem hafa
grætt milljónir á „bossa
nova“. Æ fleiri nöfn hrúgast á
metsölulista hasarblaðanna und-
ir þessu slagorði. En ég hef það
fyrir satt, að þeir Jobim og Gil-
berto hafi rétt átt fyrir farinu
heim til Rio, eftir nokkurra
vikna framaleit í New York,
borginni gullnu.
| Bridgeþáttur VÍSIS
Ritsti. Stefán Gubjohnsen
Tveimur umferðum er nú lokið
í landsliðsflokki og þremur í
meistaraflokki á íslandsmótinu í
bridge. Úrslit einstakra leikja eru
eftirfarandi:
LANDSLIÐSFLOKKUR:
1. umferð:
Sveit Þóris vann sveit Jóns 6:0
Sv. Einars vann sv. Laufeyjar 6:0
Sv. Agnars vann sv. Ólafs 4:2
2. umferð:
Sveit Einars vann sveit Ólafs 6:0
Sveit Agnars vann sveit Jóns 4:2
Sveit Þóris vann sv. Ólafs 4:2
MEISTARAFLOKKUR:
A-riðill.
1. umferð:
Sv. Jóhanns vann sv. Kristjáns 6:0
sv. Hafnarfj. vann sv. Aðalst. 6:0
sv. Dagbjartar v. sv. Tryggva 4:2
2. umferð:
Sv. Tryggva vann sv. Hafnarfj. 5:1
sv. Dagbjartar v. sv. Kristjáns 5:1
Sv. Jóhanns v. sv. Aðalsteins 6:0
3. umferð:
Sv. Kristjáns -vann sv. Aðalst. 5:1
sv. Jóhanns vann sv. Tryggva 6:0
sv. Hafnarfj. v. sv. Dagbjartar 4:2
B-riðiII:
1. umferð:
Sv. Torfa vann sveit Akureyrar 5:1
Sv Kópavogs vann sveit Jóns 6:0
Sv. Rósmundar v. sv. Eggrúnar 6:0
2. umferð:
Sv. Torfa vann sveit Eggrúnar 5:1
Sv. Kópavogs v. sv. Rósmundar 6:0
Sv. Akureyrar vann sveit Jóns 5:1
3. umferð:
Sv. Torfa vann sveit Jóns 6:0
Sv. Akureyrar v. sv. Rósmundar 6:0
Sv. Kópavogs v. sv. Eggrúnar 4:2
Eftirfarandi spil er frá leik Ein-
ars við sveit Ólafs Þorsteinssonar.
Staðan var a-v á hættu og norður
gaf.
Jóhann
♦ 5
4 K-G-2
♦ D-9-8-7
3-2
4 9-8-2
Kristinn
4 8-3-2
4 Á-10-9-7-3
♦ 6
4 D-10-6-5
N
Brandur
4 Á-D-10
4 D-6-
5-4
4 Á-G-10
4> Á-4-3
4 K-G-9-7-6-4
4 8
4 K-5-4
4 K-G-7
Lárus
Á Bridge-Rama heyrðu áhorfend-
ur eftirfarandi marathon-sagnseríu:
Norður Austur
pass 1 gr.
pass. 2 gr.
Suður
2 sp.
pass
Vestur
pass
3 tgl.
, 3 sp. pass pass 4 tgl.
jpass pass 4 sp. pass
i pass dobl allir pass.
| Útspilið var hjartakóngur, en suð
ur var ekki í neinum vandræðum
með að koma sögninni heim.
I’ lokaða salnum sátu n-s Gunnar
Vagnsson og Sveinn Helgason, en
a-v Einar Þorfinnsson og Gunnar
Guðmundsson. Þar voru sagnir eft-
irfarandi:
Norður Austur Suður Vestur
pass 1 gr. 2 sp. 3 tgl.
3 sp. 3 gr. pass pass
1 sp. dobl. pass allir pass.
Hér var útspilið tígulsjö og aft-
ur fengyst tlu slagir. Þetta var á-
gætt spil á báðum borðum og er
ég ekki frá því að hvorir um sig
hafi haldið sig vera að græða á
spilinu. Nánari fréttir af mótinu
verða í þættinum á miðvikudaginn.