Vísir - 27.04.1963, Qupperneq 8

8
VÍSIR . Laugardagur 27. apríl 1963.
VÍSIR
Utgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsíngar og »fgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskrifsargjald er 65 krónur á mánuði.
í lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vfsis. — Edda h.f.
Engu orði þeirra oð trúa
Það mætti æra óstöðugan, að eltast við allar rang-
færslur Tímans og Þjóðviljans um verk ríkisstjómar-
innar, enda eru mörg af þeim skrifum svo fáránleg,
að þau em ekki svaraverð. Er illa farið að ekkert mark
skuli mega taka á orðum stjómarandstöðunnar, því
að réttmæt gagnrýni á verkum þeirra, sem með völd-
in fara á hverjum tíma er bæði holl og nauðsynleg.
Slíkri gagnrýni er því miður ekki fyrir að fara
hér, enda er svo komið, að margir meðal stjóm-
arandstæðinga sjálfra hrista bara höfuðið, þegar á
þessi blaðaskrif er minnzt, og viðurkenna að þar sé
engu orði að trúa.
Eitt dæmi um þetta er ósannindavaðall Þjóðvilj-
ans, nú fyrir nokkru, um það, hvernig enska láninu,
sem ríkisstjórnin tók í vetur, háfi verið eða verði varið.
Lánið var, sem kunnugt er, að upphæð 240 millj. kr.
og þegar lántakan var heimiluð, samþykkti Alþingi að
ríkisstjómin ráðstafaði fénu eftir tillögum fjárveitinga-
nefndar.
I framkvæmdaáætlun stjórnarflokkanna kemur
fram, hvemig þessu fé skal varið, og er sú ráðstöfun
sem hér segir:
1. Til raforkumála 120 millj. kr.
2. Til fiskiðnaðar 50 millj. kr.
3. Til hafnargerða 50 millj. kr.
4. Til iðnaðar 10 millj. kr.
Þetta eru samtals 230 millj. kr. og hefur verið nán-
ar rætt hér í blaðinu áður um ofangreinda liði, hvern
fyrir sig, og fyrirhugaðar framkvæmdir í því sam-
bandi.
En hvernig skýrði Þjóðviljinn frá þessu? Hann
sagði, af sinni alkunnu sannleiksást, að mestum hluta
’ánsfjárins yrði varið til þess að greiða „óreiðuskuld-
ir“ ríkisins!
Rétt þykir að minna Þjóðviljann á, að tímar vinstri
stjórnarinnar em liðnir. Þá var óreiða á öllu og óreiðu-
skuldir rikisins margar og stórar, nú eru þær hins veg-
ar engar til.
Breyftir tímar
Eins og fjármálaráðherra sagði í útvarpsumræð-
unum frá Alþingi, verður enska lánið á þessu og næsta
ári aflgjafi mikilvægra framkvæmda víða um land.
Stjórnarandstaðan reynir að gera lítið úr þessu á alla
lund, kallar lánið m. a. kosningalán o. s. frv. Henni
virðist þykja það mjög miður, að tekizt hefur að end-
urvekja lánstraust þjóðarinnar erlendis.
En stjórnarandstæðingar verða að sætta sig við
það, hvort sem þeim líkar betur eða verr, að tímarnir
eru breyttir í þessu efni sem öðrum frá dögum vinstri
stjómarinnar. Hún hefði ekki fengið þetta lán, og Al-
þjóðabankinn hefði ekki heldur opnað íslendingum dyr
sinar og lánað 86 millj. kr. til hitaveituframkvæmda,
ef óreiðustefnu hennar hefði verið haldið áfram.
HORNSTEINAR HAG
II
í þessari ræðu vil ég rekja nokk-
ur mál, sem fallið hefur í
minn hlut að fara með f ríkis-
stjóminni. Ég mun þó fara fljótt
yfir sögu varðandi sum þeirra,
af því að þau hafa verið rakin all
ýtarlega f eldhúsumræðunum, sem
útvarpað var frá Alþingi nú ný
skeð.
Það verður fyrst fyrir rfkissjóð-
urinn sjálfur. Vildi ég fyrst minn-
ast örfáum orðum á meðferð fjár-
laga og ríkisreiknings. 1 stjóm-
arskránni segir: „Fyrir hvert reglu
legt Aiþingi skal, þegar er það er
saman komið, leggja fmmvarp til
fjárlaga fyrir það fjárhagsár, sem
f hönd fer. Tilgangurinn með
þessu ákvæði er sá, að tryggja,
að fjárlög liggi fyrir endanlega
afgreidd og staðfest áður en það
fjárhagsár hefst, sem fjárlögin
gilda fyrir. Þar sem fjárhagsárið
hjá okkur fellur saman við alman-
aksárið þýðir það, að til þess er
ætlazt, að fjárlög séu afgreidd
fyrir áramót.
Ríkisreikningurinn
árið eftir.
Ef við lítum á árin frá stríðs-
lokum, 1945—1959, þá sjáum við,
að aðeins 6 af þessum fjárlögum
voru afgreidd fyrir áramót, en 9
þeirra dróst fram yfir áramót og
stundum langt fram á vor að af-
greiða. Fyrstu fjárlög núverandi
ríkisstjómar fvrir 1960, var ekki
unnt að afgreiða fyrr en eftir
áramót af eðlilegum ástæðum.
Ríkisstjómin var ekki mynduð
fyrr en 20. nóvember ’59 og var
auðvitað útilokað á þeim skamma
tíma að afgreiða fjárlögin fyrr en
eftir áramót, sérstaklega þar sem
viðreisnarmálin f heild vom til
meðferðar. En fjárlögin fyrir
1961, 1962 og 1963 hafa öll verið
afgreidd í tækan tfma.
Varðandi ríkisreikninginn er
svo fyrirmælt, að hann skuli
leggja fyrir Alþingi til samþykkt-
ar, eftir að yfirskoðunarmenn Al-
þingis hafa fjallað um hann. Sá
háttur hafði orðið á, ég vil segja
sá ósiður, að rfkisreikningur var
ekki Iagður fyrir Alþingi til sam-
þykktar fyrir 2, 3 eða 4 árum
eftir reikningsárið. Þetta er ótækt
fyrirkomulag af mörgum ástæð-
um. Það dregur mjög úr öllu að-
haldi og eftirliti með útgjöldum
rfkisins, þegar svo langur tfmi er
liðinn frá því að atburðir gerð-
ust og þangað til Alþingi fjailar
um málið. Fyrir Alþingi sjálft,
ekki sfzt fjárveitingarnefnd, er
það einnig ómetanlegur stuðning-
ur að hafa fullgerðan og sam-
þykktan reikning, þegar fjallað er
um fjáriögin fyrir næsta ár.
Á fyrsta ári ríkisstjórnarinnar,
1960, vom afgreiddir reikningar
fyrir árið 1957 og 1958. Næst var
ætlunin að koma á þeirri skipan,
að Alþingi afgreiddi frá sér ríkis-
reikning á næsta ári eftir reikn-
ingsár. Það var gerð tilraun til
þess bæði haustið 1960 og haust-
ið 1961. I bæði skiptin tókst
Framsóknarflokknum að tefja
samþykkt þeirra, en loks á síðast
iiðnu hausti tókst í fyrsta skipti
að afgreiða á Alþingi ríkisreikn-
ing fyrir árið á undam Þetta er
regla, sem vonandi verður haldið
áfram.
Nú kann sumum að virðast sem
þetta tvennt sé í rauninni forms-
atriði. Það skipti ekki máli, þótt
fjárlög séu afgreidd nokkru eftir
áramót, eða hvort ríkisreikning-
ur er afgreiddur árinu fyrr eða
sfðar. En það skiptir verulegu
máli að koma á reglu f búskapar-
háttum ríkisins. Þegar slappleika
verður vart hjá hinu opinbera, þá
smitar hann út frá sér, þvf „hvað
höfðingjarnir hafast að, hinir
meina sér ieyfist það“.
Heilbrigð
fjármálastjóm.
I sambandi við fjármálastjórn
ríkisins em vissar meginreglur,
megin-boðorð, sem verður að hafa
f huga og reyna að fylgja. Ef ég
mætti hér nefna nokkrar slfkar
meginreglur, þá vildi ég nefna
Þessar:
og hins vegar sósíalista og komm-
únista, hvort ætti að afla tekna
fyrst og fremst með beinum skött
um eða óbeinum. Sósíalistar og
kommúnistar héldu fram hinum
beinu sköttum: þeir ættu að
greiða hina stighækkandi tekju-
skatta, sem breiðust hefðu bökin,
en tollar og aðrir óbeinir skattar
ættu að vera sem allra lægstir,
því þeir kæmu þyngst niður á
alþýðu. Sjálfstæðismenn héldu
því fram, að háir beinir skattar
væm skaðsamlegir á marga lund,
drægi úr framkvæmdum, fram-
taki og vinnusemi manna, sköp-
uðu margvíslegt ranglæti og
Gunnar Thoroddsen flytur ræðu sfna f gær.
1 fyrsta lagi: réttlát og skyn-
samleg tekjuöflun rfkisins, forð-
ast skatta- og tollalög, sem fólkið
telur ósanngjöm og ránglát, og
sem leiða óhjákvæmilega af sér
skattsvik og tollsvik.
í öðm lagi þarf að hafa aðgát
um notkun þess fjár, sem ríkið
sækir í pyngju borgaranna, reyna
að skipuleggja og hagræða hlut-
um þannig, að sem bezt þjónusta
fáist með sem minnstum kostn-
aði. Það þarf að reyna að fylgja
útgjaldaáætlun fjárlaga og forð-
ast umframgreiðslur.
>1 þriðja lagi, að leggja fyrir Al-
þingi og afgreiða hallalaus fjár-
lög, _g þau séu framkvæmd þann-
ig, að tekjuhalli verði ekki á rík-
isbúskapnum.
í fjórða lagi þarf að hafa víð-
sýni og frjálslyndi varðandi verk-
legar framkvæmdir, stuðning við
atvinnuvegina, menningar- og
líknarmál.
Ef við víkjum að fyrsta megin-
atriðinu, tekjuöflun ríkisins kom-
um við strax að grundvallarat-
riði, sem er viðhorfið til beinna
og óbeinna skatta. Áður fyrr var
mikill ágreiningur um það milli
Sjálfstæðismanna annars vegar,
leiddu til skattsvika, ef skattstig-
ar færu úr hófi.
Nú á síðustu árum hefur orðið
gjörbreyting á viðhorfi manna í
þessu efni. Margir þeirra, sem
áður héldu fram ágæti hinna
beinu skatta fram yfir þá ó-
beinu, hafa horfið frá fyrri skoð-
un. Þetta hefur gerzt bæði hér og
í nágrannalöndum okkar. Það eru
bráðum komin sex ár, síðan hald-
inn var hér þingmannafundur
Norðurlanda, þar sem þáverandi
fjármálaráðherra Norðmanna,
Bratteli, einn af forustumönnum
jafnaðarmanna í Noregi, flutti
stórfróðlegt og athyglisvert er-
indi um beina og óbeina skatta.
Hann hafði látið fara fram í Nor-
egi rækilegar athuganir á þessum
málum. Niðurstöður hans brutu
í bág við fyrri kenningar jafnað-
armanna: Við eigum að draga úr
hinum beinu sköttum, en taka i
staðinn upp óbeina skatta fyrst
og fremst söluskatta. Hann færði
fyrir þessu sterk rök.
Sú hefur orðið raunin á, þar
sem jafnaðarmenn ráða mestu
um, á Norðurlöndum, hafa verið
teknir upp óbeinir skattar f æ