Vísir - 05.06.1964, Qupperneq 9

VÍSIR . Föstudagur 5. júní 1964.
-D

>f
Undirritaður hefur af ýmsum
ástæðum, og sumum illviðráðan
legum, orðið að fresta skrifum
um marga hljómleika sem haldn
ir voru hér í bæ síðustu vikur.
Nokkra þeirra hafði hann reynd
ar ekki tækifæri til að sækja,
og mun þar af leiðandi ekki geta
beirra frekar, en þykir nú
ináí að minnast fáeinna sem eru
minnissvæðir eða á einn eða ann
an hátt umtals verðir.
-K
Hljómleikar Tónlistarskólans
fóru fram fyrir miðjan síðasta
mánuð. Voru þeir þrennir, hijóm
leikar Nemendahljómsveitarinn-
ar undir stjórn Björns Ólafsson-
ar, sem fóru fram í Háskólabíói
og síðan tvennir, f Austurbæj-
arbíói og skólanum sjálfum,
þar sem nemendur komu fram
stef eftir Beethoven. Ekki er
með góðri samvizku hægt að
gera sér upp hrifningu yfir því,
í það minnsta ekki að neinu
ráði, en óneitanlega hefur þetta
verk verið merkur áfangi í þró-
un „æðri“ tónlistar á Islandi á
sínum tíma. Þó höfundur væri
kornungur, er hann setti það
saman, koma þar fram ýmis þau
séreinkenni, sem ekki hafa við
hann skilið síðan og teljast æði
merkileg. Undirrit. var svo ó-
heppinn að koma nokkrum mín-
útum of seint á þessa hljóm-
leika, svo hann missti af byrjun
tilbrigðanna, en hins vegar er
honum verkið allkunnugt af
„partítúr" og útgáfu þess fyrir
strengjakvartett, og þykist geta
fullyrt að það sé troðfullt af
unglingslegum mistökum, en
um leið hlaðið meira talenti en
finnst í verkum nokkurs annars
tónskálds fæddu um og fyrir
aldamót. Þetta segir kannski
ekki mikið um Jón Leifs, en úr
því má lesa nokkurn vitnisburð
um afrek sumra jafnaldra hans,
sem oftlega er meira hampað
á almannafæri og af ókunnum
Sinfóníuhljómsveitin og Fílharmoníukórinn.
an eftir Tjækovskí, sem var
lokaverkið, er ekki með öllu
óaðlaðandi, þó vissulega sé hún
lökust hinna þriggja sfðustu
symfónía hans (Manfr. frátalin).
Undir stjórn Buketoffs var nún
hins vegar litlaus og losaraleg.
Náði sá túlkunarmáti hámarki
í Valsinum^ sem minnti fremur
á lötur gigtveikra þaulsetu-
manna en þá leikhúsglæsi-
mennsku, sem þar er til ætlazt,
og var af nokkur skaði. I píanó-
töns og blæbrigða, og hljómur
allur harður og fráhrindandi.
Konsert Schumans er þrátt fyrir
allt, eins og allir vita, Ijúft og
lýrískt tónverk, sem ekki þýðir
að beita hörku, hvað þá bola-
brögðum. Nú, risið var sumsé
heldur lágt á þessum lokahljóm-
leikum Sinfóníunnar, en slepp-
um því og snúum að öðru.
*
Síðbúnir dómar
sem einleikarar. Var þar að
vanda margt ánægjulegt á
ferðinni, og á stór hluti þeirra
nemenda, sem fram komu, ef-
laust eftir að taka drjúgan þátt
í músíklífi landsins,( sem góðir
áheyrendur og máttarstólpar, ef
ekki sem sístarfandi listamenn
og merkisberar.
en væntanlega einhverjum á-
stæðum. Stjórnandi á þessum
hljómleikum var eins og oft áð-
ur 1 Bandaríkjamaðurinn Igor
Buketoff. Kom nú skýrt fram
það, sem leikið hafði á grunur
áður, að hann er ekki maður
stórræðanna. Fimmta symfóní-
konsert Schumans lék ungur
Ameríkumaður J. Mathis, cin-
Ieikshlutverkið, og er hann mik-
ill tekníker og á margan hátt
athyglisverður listamaður. Ekki
féll undirrituðum þó flutningur
hans á þessu verki. Hraðinn var
yfirleitt of mikill, á kostnað
Tveggja konserta til viðbótar
er skylt að minnast: píanótví-
leiks Salkind hjónanna á vegum
Musica Nova og Lýríska tríós-
ins, sem lék á vegum Tónlistar-
félagsins. Salkindhjónin léku'f
samkomusal Tónlistarskólans og
voru hljómleikar þeirra hörmu-
Iega illa sóttir, því hér voru
bráðsnjallir listamenn á ferð-
inni. Var flutningur þeirra á
nokkrum samtfmaverkum og f
moll fantasíu Schuberts þrótt-
mikill, og þó um leið búinn'
viðkvæmri og einlægri tilfinn-
ingu. Á hljómleikum Lýríska
tríósins fluttu Robert Mann
fiðluleikari og Peonid Hambro
pfanóleikari sónötur eftir Moz-
art og Beethoven af miklum
skörungsskap. Tríóið sjálft, skip
að þessum tveim heiðursmönn-
um og Ieikkonunni Lucy Rowan,
sem segir fram texta, flutti þá .
nokkur tónverk eftir Mann, við
ævintýri Andersens og Kiplings
og voru það á margan hátt á-
nægjulegar tiltektir, þó ekki
væri tónlistin alls kostar merki-
leg. Látum síðan staðar numið
að sinni.
Leifur Þórarinsson.
*
-X
Þá var hér á ferðinni hljóm-
sveit stúdenta frá Noregi. Þótti
ýmsum þetta áhugamannafélag
slaga hátt upp f okkar kæru
Sinfóníuhljómsveit, hvað varð-
ar listrænan flutning og vand-
virkni, en ekki er það álit byggt
á staðreyndum svo séð verði
Hins vegar ber að þakka heim-
sókn þessa geðuga æskufólks á
öllum aldri, og mætti um leið
stinga þvf að, að háskólinn okk
ar hefur aldrei hugsað hærra
en í karlakórum og þykir samt
standa sig vel.
*
Sinfónfuhljómsveitin lauk
starfsári sínu með hljómleikum
á sama stað og venjulega, og
voru það venjulegir sinfóníu-
hljómleikar. Með venjulegum
sinfóníuhljómleikum á undirrit.
við að þar sé leikinn slatti af
tónverkum, sem öllum er sama
um hvort þeir heyra einu sinni
oftar eða ekki, plús einhver rú-
sfna í öðrum hvorum enda. Rús
ínan að þessu sinni var gamalt
verk eftir Jón Leifs: Tilbrigði yfir
SKAPGERÐARUPPELDIÍSKÓLUM
T Tppeldis- og fræðslumálaum-
ræður íslendinga eru að
ýmsu leyti frábrugðnar um-
ræðum annarra Norðurlanda-
þjóða um svipuð málefni.
Frændþjóðir okkar eyða miklum
tíma í að athuga og ræða mark-
mið skólanna í samræmi við
þarfir nemenda og hvort skap-
gerðarmótun skólanna sé í sam
ræmi við manngildishugsjónir
þjóðanna.
Þegar íslendingar koma sam-
an til að ræða uppeldis- og
fræðslumál er oftast rætt um
skólahúsnæði, hvar skóli skuli
staðsettur, hvað hann eigi að
vera stór, hvenær bygging hans
skuli hafin og hvað hann muni
kosta. Með öðrum orðum:
Áhugi íslendinga virðist eink-
um beinast að hinu ytra skóla-
haldi, síður hinu innra. Þetta
er að öllum líkindum ástæðan
til þess að íslenzki skólinn
stefnir ekki að neinu ákveðnu
manngildistakmarki.
Engar samræmdar hegðunar-
reglur gilda í íslenzkum skólum
og hegðunareinkunnir eru óvíða
gefnar, þó eru þess dæmi og
hefur sú aðferð gefizt vel, eins
og vænta mátti. í stuttu máli
sagt. Manngildisuppeldi er ekki
þáttur í íslenzka fræðslumála-
kerfinu sem heild, en því er
rækilega sinnt af nokkrum á-
gætum skólastjórum að eigin
frumkvæði og á eigin ábyrgð.
Ef skóli á að gegna eðlilegu
uppeldishlutverki f þjóðfélaginu
verður hann jöfnum höndum að
láta sér annt um skapgerðar-
uppeldi og þekkingarmiðlun.
Þetta tvennt er eins og klyfjar á
hesti. Allir vita, að ef verulegur
munur er á þunga klyfja hallast
fljótlega á, fyrr en varir fer of-
an og klyfjarnar liggja í eða við
götuna.
Þekkingarbaggar þeir sem ís-
Ienzki skólinn hefur á liðnum
árum bundið æsku landsins
munu nú liggja við flestar
brautir, sem æskan treður, enda
bundnir án tillits til hvort hún
muni vera fær um að bera þá
eða ekki. Siðgæðis- og mann-
gildisuppeldi hefur orðið útund-
an í blindu kapphlaupi við
námsgreinafjölda og próf. Óvel-
komin og óraunhæf þekking
gleymist fyrr en varir, og er þá
nestið, sem skólinn sendir æsk-
una með út f raðir fullorðinna
manna næsta lítið. Væri ekki
þetta mál ærið tilefni einnar
helgarráðstefnu fræðsluyfir-
valda og starfandi kennara.
Kennarar hvarvetna að af land-
inu koma saman til þings um
þessa helgi. Mundi ekki vera
tilvalið tækifæri að taka þetta
mikla mál til umræðu þar.
Vikublaðið Fálkinn og dagblöð-
in í Reykjavík mundu geta lagt
þinginu til myndir frá síðasta
æskulýðsmótinu á Hreðavatni
ef einhver skyldi efast um að
eitthvað hafi brugðizt í uppeldi
þeirrar kynslóðir sem nú ber
hita og þunga uppeldisstarfsins.
„Lífið er formlaus óskapnað-
ur án aga“, sagði Ólafur Hauk-
ur Árnason skólastjóri f snjöllu
erindi, sem hann flutti f Menn-
ingarsamtökum háskólamanna
sl. vetur. Myndi ekki skólakerfi
landsins vera allformlaust án
þess að hegðunarreglur verði
settar.
Árið 1946 starfaði nefnd á
vegum kennarasamtaka að því
að semja slfkar reglur. Fram-
gangur málsins strandaði á því
að yfirstjórn fræðslumála vildi
ekki leggja málinu lið. Hvað
sú afstaða hefur kostað þjóðina
verður aldrei í tölum ta’ið. Hitt
er víst, að frekara ráðleysi í
þessum málum leiðir til æ meiri
ófarnaðar eftir því sem þjóðinni
fjölgar og tækifærin til að mis-
stíga sig á siðferðisbrautinni
verða fleiri.
Ólafur Gunnarsson.