Vísir - 13.08.1964, Blaðsíða 4

V í S IR . Fimmtudagur 13. ágúst 1964.
>f
QKKUR hérna heima á
íslandi þykir það jafnan
nokkrum tíðindum sæta,
þegar einhver íslendinga
sagan er gefin út í þýð-
ingu erlendis. Þessi
fomu rit em okkur svo
mikið hjartans mál, að
ekkert finnst okkur bet-
ur geta túlkað það fyrir
heiminum, hver menn-
ingarþjóð hefur lifað á
íslandi og lifir hér enn.
En saman við blandast stund-
um efi um það, hvort menn af
öðrum þjóðernum, lifandi í ys
og þys nútímatækni geti notið
þessara sagna frá fornum ís-
lenzkum bændabýlum. Og við
spyrjum okkur, hvort það hafi
nokkra þýðingu að vera að
reyna að stuðla að útbreiðslu
þessara gullaldarbókmennta.
Getur nokkur þjóð í rauninni
notið þeirra nema við?
tímaensku. Og eitt það merk-
asta við þessa þýðingu var að
stærsta alþýðubókaútgáfa Bret-
stóð fyrir þýðingunni og
Iands, Penguinútgáfan
ætlaði að gefa hana út í þús-
unda upplagi. Með þessu mátti
segja, að Njála, þetta stórbrotna
listaverk gullaldarbókmennta
okkar væri komið á framfæri
í enska heiminum, aðgengileg
fyrir hvern þann, sem hefði á-
huga á að kynnast íslendinga-
sögunum og fornri menningu
okkar.
En hvað er það þó hjá þvi
stórkostlega og furðulega fram-
taki eins sænsks bókaútgefenda
Bjarne Steinsvik, að láta þýða
og gefa út í sænskri almennings
útgáfu allar Islendingasögurnar.
Þar er engri þeirra sleppt, tekin
með hver söguþáttur. Og allt er
þetta gert með slíkum myndar-
brag, að einstætt verður að telj-
ast.
þó verkið eigi ekki að koma
út í Svíþjóð fyrr en í sept
ember, gaf sænski útgefandinn
Landsbókasafni Islands eintak
af því á þjóðhátíðinni og þar
hefur fréttamanni Vísis gefizt
tækifæri til að skoða það. Og
það er sannarlega ævintýri lík-
ast að skoða þessar bækur og
handleika þær. Sannleikurinn er
sá, að það er ekki nóg með, að
ingasagna, sem stenzt saman-
burð við þessa að ötlum ytra
frágangi a.m.k. meðan Fornrita-
útgáfunni er ekki lokið. Hér fer
allt saman, sérstök listræn og
fögur prentun á hinn dýrasta
pappír, uppdrættir fylgja af
sögusvæðum og auk þess eru
sögurnar myndskreyttar, að
vísu líklega ekki sem bezt eftir
okkar smekk, þar sem gera má
ráð fyrir að íslenzkur lesandi
vildi láta landslagsmyndir af
sögustöðunum fylgja.
o hver er ástæðan fyrir því,
að hinn sænski stór-bóka-
útgefandi Bjarne Steinsvik hefur
lagt út í þetta mikla verk af svo
miklum áhuga og alúð.
Hann skýrði það sjálfur fyrir
fréttamanni Vísis, sem hitti
hann meðan hann dvaldist hér.
— Ástæðan er líklega fyrst
og fremst sú, að ég er Norð-
maður, þó ég hafi flutzt á yngri
árum til Svíþjóðar, kvænzt
sænskri konu og leitað mér fjár
og frama við sænska Löginn.
Allt frá því að ég var ungur
menntaskólapiltur í Osló, sem
þá hét Kristiania hafa íslend-
ingasögurnar verið eins og á-
striða fyrir mig. Ég kynntist
þeim þegar ég var í skóla, þær
Nornimar vefa vef sinn úr görnum manna og hafa höfuð fyrir
kljásteina meðan þeir kveða Darraðarljóð. Teikning { sænsku l»<
lendingasagnaú tgáf unni.
Glæsileg heildarútgáf a Islendinga
sagna
a
li'yrir nokkrum árum var
þeirri fregn hampað tals-
vert að Njála væri nú að koma
út í enskri þýðingu, sem Magn-
úr Magnússon í Edinborg, son-
ur Sigursteins ræðismanns þar,
nefðl gert á mjög góðri nú-
Svíar hafi orðið fyrstir erlendra
þjóða til að gefa út í þýðingu
heildarsafn Islendingasagnanna
heldur hafa þeir með þessari út-
gáfu farið fram úr Islendingum
sjálfum. Við heima á íslandi eig-
um enga heildarútgáfu Islend-
Grettir ber uxann á bakinu.
voru hluti úr móðurmáls og
sögukennslunni. Við fengum
lestrarbók með þýðingum úr
fslendingasögunum og áttum
að lesa aðeins fáeina kafla úr
þeim, en ég las miklu meira og
þar með varð ég forfallinn í ís-
lendingasögunum.
rJ'eljið þér að sænskur almenn-
ingur muni kunni að meta
íslendingasögurnar?
— Þetta er atriði, sem ég hef
orðið að hugleiða og gera upp
við mig. Þessi útgáfa er millj-
ónafyrirtæki og ég varð að sjálf
sögðu að hugleiða það og gera
það upp við mig, hvort mín eig
in aðdáun væri að leiða mig út
á villigötur. En ég tel að könn-
un mín hafi sannfært mig um
að það er virkilega markaður
fyrir íslendingasögurnar í Sví-
þjóð, aðeins ef fólki er gert
kleift að kynnast því, hvað þær
innihalda. Almenningur í Sví-
þjóð gerir sér ákaflega litlar og
einkennilegar hugmyndir um Is-
lendingasögurnar. Þær eru
kannski fáanlegar einhverjar
þeirra í þýðingum í einhvers
konar fræðimannaútgáfum. Og
fólkið veit, að þetta eru bók-
menntir sem tilheyra bók-
menntasögu heimsins, en fátt
fleira, svo ímyndar það sér, að
þetta séu einhverjar þrautleiðin-
legar ættarsögur, skrifaðar í
annála eða kronikkustíl, eða sög
ur af sífelldum vígaferlum. En
það, sem ég ætla að gera, er að
kenna fólkinu að Islendingasög-
urnar eru dásamlegar, hrífandi
bókmenntir.
— En hvað haldið þér um
sögusviðið, þær gerast mikið
uppi í fátæklegri bændabyggð
norður á eyðihjara heims. Getur
verið að erlendir lesendur geri
sig ánægða með það?
— Það er fásinnai að ímynda
sér það. íslendingasbgurnar eru
að mínu áliti þær stórkostleg-
ustu og fegurstu bókmenntir,
sem nokkurn tíma hafa verið
samdar í heiminum. Hugsið yð-
ur ástarsögurnar í þeim, Gunn-
laugs sögu ormstungu, sögu .
Kjartans, sögu Þormóðs Kolbrún
arskálds. Allt á þetta f dýrð
sinni og fegurð og yndisleika
erindi til okkar nútímamanna.
Það hafa aldrei verið samin og
verða líklega aldrei samin stór-
brotnari ástardrama en í fslend
ingasögunum, ekki einu sinni á
frönsku. Þegar vel er gáð að,
er saga Hallgerðar langbrókar
stórkostleg ástarsaga. En maður
þarf að komast undir skelina
til að skilja það, þá er eins og
því sé öllu Iokið upp fyrir
manni.
það er óframkvæmanlegt fyrir
íslenzkan mann að dæma
um það, hvemig þýðing Islend
ingasagnanna hefur verið fram-
kvæmd af dr. Áke Ohlmarks,
en það var fróðlegt að ræða við
hann um þetta. Hann lýsir yfir
fyrirlitningu sinni á þeim þýð-
endum, sem hafa fært kvæðin í
búning órímaðra setninga. Með
því er hinni dramatfsku spennu
sem kvæðin og vísurnar gefa
sögunum svipt í burtu. Það er
ekki aðalatriðið, að lesandinn
skilji hin dýrt kveðnu kvæði
orð fyrir orð. Það gera íslenzkir
lesendur ekki, en þó skilja þeir
anda vísnanna af rammanum og
njóta þeirrar tónlistar sem þær
gefa sögunni. Þessu sama verð-
ur þýðandinn að Ieitast vfð að
ná, þó það sé erfitt, þegar á að
gera þetta á öðrum tungumáli.
Og það nær t. d. ekki nokkurri
átt að ætla sér í þýðingu á
forn-íslenzkum kvæðum aS
skera burt eða þurrka út kerni
ingarnar. Þannig verður amfa
hins forna skáldskapar aldrei
náð og blæbrigðum hans verður
ekki haldið nema að fylgja
stuðlasetningu.
gkulum við svo -gefa nokkur
sýnishom upp á kvæðaþýð-
ingu dr. Áke Ohlmarks. Fyrst
kemur vísa Egils á Borg, Það
mælti mín móðir:
Det malte min moder
att mig skulle köpas
skepp och skinande áror
skynda ástad með vikingar,
stánda styv i staven,
styra dyra knarren,
hálla in til hamnar
hugga en och annan.
Þá kemur næsta sýnishom úr
Höfuðlausn. Tökum t. d. fjórðu
vísuna sem er svona á íslenzku:
Óx hjörva glöm
við hlífar þröm
guðr 6x of gram
gramr sðtti fram
þar heyrðisk þá
þaut mækis á
malmhríðar spá
sú var mest of lá
I sænsku þýðingunni verður
þetta svona:
Framhald á Ws. 7.
fc
K