Vísir - 26.03.1965, Blaðsíða 8

8
S 1 R Föstudagur 26. marz 1965.
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR
Ritstjóri:* Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóran Jónas Kristjánsson
Þorsteinn Ó. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstrœti 3
Áskriftargjald er 80 Kr. á mánuði
t lausasölu 5 kr. eínt. — Sími 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Vísis - Edda h.f
Kapp með forsjá
Við vörðuna á „bflabryggjunnf*.
það er stefna okkar íslendinga að umheimurinn við-
urkenni að landgrunnið er hluti af íslandi, sagði Jó-
hann Hafstein dómsmálaráðherra í umræðunum, sem
fram fóru um landhelgismálið á Alþingi. Á undan-
förnum áratug höfum við íslendingar haldið á land-
helgismálinu af djörfung og festu. Fyrir vikið hafa
margir sigrar unnizt á þeim vettvangi. Fyrst var
landhelgin færð út í 4 mílur árið 1952 og beinar grunn-
línur dregnar, er Ólafur Thors var sjávarútvegsmála-
ráðherra. Síðan var þegar hafizt handa um undir-
búning að frekari stækkun fiskveiðilögsögunnar. Naut
ríkisstjórnin þar hollra ráða sérfræðings síns í þjóð-
réttarefnum, Hans G. Andersen sendiherra. íslend-
ingar áttu frumkvæðið að því að landhelgismálin voru
tekin upp á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Á báð-
um sjóréttarráðstefnum samtakanna í Genf, 1958 og
1960, lýstu íslendingar þeirri skoðun sinni, að alþjóða-
reglur heimiluðu 12 mílna landhelgi. Á grundvelli
þess sjónarmiðs var landhelgin færð út í 12 mílur
1958. Saga mála síðan er alkunn. Þeirri ákvörðun
var mætt með mótspyrnu Breta og ástand skapaðist,
sem haft gat mjög örlagaríkar afleiðingar. Ekki tókst
að binda enda á það fyrr en núverandi ríkisstjórn
gerði landhelgissamninginn árið 1961, sem batt enda
á deiluna. Sá samningur rann út í fyrra og höfum við
síðan notið óskorað fullra 12 mílna landhelgi.
Jslendingar hafa aldrei farið í launkofa með það, að
takmark okkar er ekki einungis sú landhelgislína,
heldur friðun fiskimiða landgrunnsins fyrir ágangi
erlendra fiskimanna, svo efnaleg afkoma þjóðarinnar
verði þar með tryggð á ókomnum árum. Þá baráttu
hljótum við að heyja á grundvelli laga og réttar og
með hliðsjón af því, sem í þeim málum gjörist með
öðrum þjóðum. Eins og sakir standa hefur heimild í
lögum ýmissa þjóða til helgunar landgrunnsins ekki
verið framfylgt gegn mótmælum annarra þjóða, nema
hjá þremur Suður-Ameríkuþjóðum, þar sem veiðar
eru þó leyfðar erlendum mönnum á sama hátt og
innlendum. Því hljótum við að vinna að settu marki
með þeirri forsjá, sem einkennt hefur baráttuna í
landhelgismálinu frá upphafi. í því efni vinnast eng-
ir sigrar með gífuryrðum á innlendum vettvangi. Höf-
uðnauðsyn er að þar starfi allir flokkar landsins í
eindrægni, en forðist þá pólitíska flokkadrætti, sem
spillt gætu málinu og veikt málsstað okkar gagnvart
erlendum þjóðum.
Halldór og Sigurjón Rist.
FSÁ MlMIS
x
ekki sagt að ég hafi hreyft mig
spönn frá miðstöðvarofninum
það sem af er vetri, og þó að
nú sé sólskin, er ekki að vita
hvað orðið getur inni á afrétti,
þegar hafís er lagztur að landi.
Kannski skellur á okkur iðu-
laus stórhríð í nótt, hugsa ég,
c>g hyað ætli verði þá um hita-
veituvesaling eins og mig? En
hálft í hvoru finnst mér ég vera
fjári kjarkaður að leggja út í
þetta — kannski er það ein-
mitt til þess að geta miklazt
með sjálfum mér af þeim kjarki,
sem ég er að reyna að telja mér
trú um möguleika á stórhríð,
og þessi kvíðaaðkenning ekkert
annað en yfirskin oflætisins.
Undarlega auðvelt að sálgreina
sjálfan sig, þegar maður situr
aftur í jeppa á leið inn á Hreppa
mannaafrétt síðast á Góu, og
hafís fyrir Norðurlandi.
Urriðafoss byltist milli klök-
ugra klappa og skara og fyrir
neðan hann er blágrænt, autt
lón og jakahrönn báðum megin.
Halldór dregur upp bók og blý-
ant, virðir fyrir sér ána og
skráir athuganir sína í bókina.
Hann er ekki einungis jeppabíl-
stjóri hjá raforkumálaskrifstof-
unnit sem ekur norskum vatns-
virkjunarsérfræðingum inn að
Tangafossi og aftur í höfuð-
borgina, þegar þeir hafa dvalizt
þar eins lengi við rannsóknir og
þeim þykir gott hverju sinni,
heldur framkvæmir hann llka
alls konar mælingar og gerir
athuganir fyrir sína húsbændur
í leiðinni.
Síðan er ekið um Holtin, svo
nefnda Hagabraut. Við stöldr-
um stundarkom við í Saurbæ
og hressum okkur á kaffi og
meðlæti, en húsfreyja þar er
systir Núma smiðs. ökum slðan
sem leið liggur upp að Galtár-
holti, þar sem Halldór bætir
benzíni á bílana.
Enn er glampandi sólskin og
fögur sýn til Heklu, sem skaut-
ar drifhvítum fannafaldi með
mjallarslæðum að barmi. Ann-
ars er að líta inn á afréttinn
eins og á haustdegi, áður en
snjó festir nema í giljadrögum
og ofan miðjar hlíðar, og fönn
á tindum. Þess sér lítil merki
að vetur konungur hafi setið þar
að völdum undanfarna mánuði.
Margháttaðar mæl-
ingar og athuganir.
Jeppinn skeiðar vikurauðnina
upp með Þjórsá og Búrfell blas
ir við I skini kvöldsólarinnar.
Þar sést hvergi fönn nema efst
í klettastöllunum. Fyrir innan
Búrfellið er lág nokkur, og Hall
dór segir að komið hafi til mála
að grafa Þjórsá þar göng þvert
yfir, en setja stífluna við Búr-
fell. Annars er það ekki lands-
lagið þarna, sem veldur mestum
vandkvæðum í sambandi við
fyrirhugaða virkjun, hyggur
hann_ heldur kuldinn í árvatn-
inu á vetrum. Það er grunn-
stingullinn, sem þá er alltaf í
vatninu, sem þeir fáfróðu óttast
— að hann stífli síurnar. Fyrir
bragðið eru gerðar margháttað-
ar mælingar og athuganir á ánni
á þessu svæði. Vatnshitinn
mældur á ýmsum stöðum og
allt bókfært. Og svo er vatns-
magnið mælt að staðaldri. Það
ér vegna þessara mælinga og
athugana, sem menn dveljast að
pYRIR svo sem þrem stundum
var ég staddur við Mímis-
bar vestur í Hótel Sögu og
fylgdist með því, er Valdemar
okkar Björnsson, fjármálaráð-
herra í Minnesota, reyndi að
finna einhvem tengilið milli
húnvetnskra áa, blaðastúlku frá
Þjóðviljanum og austfirzkra
kjarnaætta. Nú er ég kominn
austur að Urriðafossi í Þjórsá,
á leið inn fyrir Búrfell^ nánara
tiltekið inn að Tungufossi, þar
sem mætast Tungnaá og Þjórsá
við Sultartanga. Ég, ek í jeppa-
bíl, búnum talstöð, utanborðs-
hitamælum, gott ef ekki ratsjá
Iíka. Halldór Eyjólfsson, kunn-
ur afréttabilstjóri og öræfaunn-
andi, situr undir stýri og við
hlið honum Hallgrímur kennari
Jónasson, sem óþarft er ,að
kynna nánara, en ég sit í aftur-
sætinu ásamt Núma, trésmið úr
Reykjavík, sem kveðst vera bor-
inn og bamfæddur austur f
Holtum. Einnig situr þar ungur
sonur Halldórs, Ómar, í orlofs-
ferð til ömmu sinnar að Mykju-
nesi í þeirri sveit. Þetta er laug-
ardaginn 20. marz í glampandi
sólskini og heiðskím, svölu
veðri.
Við erum auk þess allir í
sólskinsskapi, eða ekki verður
annað merkt. Raunar er ekki
alveg laust við að það hvarfli
að mér dálítill kvfði. Ég get