Vísir - 31.03.1965, Blaðsíða 9

V í S IR . Miðvikudagur 31. marz 1965.
9
vegna þess að ég taldi mig bera
ábyrgð á hópnum sem með mér
var
Ég hélt líka að eitthvað al-
varlegt hefði skeð eftir að ég var
farinn úr eynni því að á mánu
dagsmorguninn var hringt til
mín úr Vestmannaeyjum og mér
sagt að Surtsey væri öll hulin
samfelldum reykjarmekki og þar
mundu einhver stórfelld um-
brot verið í gangi.
— En var ekki sú raunin á?,
— Nei, orsökin fyrir þessum
mökk mun hafa verið óvenju-
mikið logn og hitauppstreymi
Reykur og gufa hlóðust yfir ey
nni og héldust þar kyrr.
— En hvaða skýring er á
öskrunum úr gígnum?
— Það mun orsakast af gos
bruna eða vetni sem streymir
eftir þröngum rásum í gegnum
glóandi hraunleðjuna og upp á
yfirborðið. Þá myndast þetta ó-
hugnanlega hvæs eða öskur,
eins og allt ætli um koll að
keyra.
— Svo ég víki talinu að öðru
Björn, hvað ertu búinn að fara
margar ferðir út í Surtsey?
— Ef þú vilt vita hvað ég hef
oft lent þar ,þá eru ferðirnar
orðnar 28 talsins itaeð Lóunni.
Lóan^ tíður gestur í Surtsey.
MIKIL BREYTING HEFUR ORÐ-
Um síðustu helgi hafði Surtur
tekið á sig nýjan svip og fór
nú með meiri hamförum og djöf
ulskap, en hann hafði gert um
langt skeið.
Verulegar breytingar höfðu
orðið á gígnum og myndazt í
hann stórt skarð að norðaustan
Þar hafði gígbrúnin fallið nið-
ur og um leið stækkað gíginn
til muna.
Frá þessu skýrði Björn Páls-
son flugmaður, sem er allra
manna kunnugastur Surti orð-
inn og hefur lent flugv. sínum
nær 30 sinnum á Surtsey frá þvi
í janúarmánuði sL
— Þú segir að breytingar hafi
orðið á gígnum?
— Já, miklar. Og síðan að ég
tók að lenda á Surtsey hef ég
ekki séð gíginn í þvílíkum ham
og á sunnudaginn var. Við það
að brotnað hefur úr gígskálinni
sér maður hvernig hraunið bylt
ist fram af ógurlegum krafti og
fellur í voldugum eldfossi nið-
ur I gíginn. Þetta er störkostleg
sjón og áhrifamikil. Áður sást
aðeins krauma niður í gígnum
og hraunskvettur upp úr honum
öðru hvoru, en ekki með þeim
hamförum sem voru á honum
nú.
En það sem gerði þessar ham-
farir jafnframt óhugnanlegar
var öskur niðri í gígnum. Það
var í senn svo kraftmikið og
óhugnanlegt að það settii <að
manni ónot og maður bjóst hálft
í hvoru við ógurlegri sprengingu
Slik hljóð hef ég aldrei heyrt
í Surti fyrr og mér var um og
ó að halda ró minni, ekki sízt
Hún virðist vera betur fallin
til Surtseyjarferðar en aðrar
flugvélar.
— Af hverju það?
— Skýringin er fólgin í þvi
að fjörusandurinn, sem lent er
á, er laus og hjólin marka
djúp spor i sandinn. Þess vegna
er það að þær flugvélar aðrar,
sem lent hafa á Surtsey hafa átt
í erfiðleikum með að ná sér á
loft. En Lóan er með tvöföldum
hjólum bæði að framan og aft-
an og ristir þess vegna ekki
eins djúpt í sandinn. Auk þess
þarf hún tiltölulega litla ferð
til að ná sér til flugs.
☆
— Er hægt að lenda í Surtsey
í hvaða vindátt sem er?
— Nei, það er ekki hægt.
Ég hef lent þar í norðaustan
vindi, ennfremur bæði i austan
átt og vestanátt, en það er úti
lokað að lenda þar í sunnanátt.
— Hvers vegna?
— Þá stefnir vindurinn af
fjallinu og getur verið svip-
vinda, en líka leggur þá reykj-
armökkinn frá gígnum yfir lend
ingarsvæðið og byrgir manni
sýn.
Ég vil helzt ekki heldur fara
i logni — farþeganna vegna, því
þá njóta þeir ekki þess sem Surt
ur hefur upp á að bjóða. Gígur
inn fyllist af reyk eða gufu á
barma og byrgir fyrst og
fremst alla sýn niður í gíginn
en auk þess er brennisteinsfýlan
illþolandi ,og manni leggur'fyr
ir brjóst.
— Er lendingarstaðurinn
breytilegur frá degi til dags?
— Já, hann er það. Það ber
mest á þvi eftir stórstreymi eða
miklu hafróti. Þá rífur sjórinn
upp fjöruna og þurrkar út hjól-
förin.
— Er það ekki vont?
— Nei, þvert á móti. Það verð
ur í lendingu að forðast gömul
hjólför. Það er ekki hægt að
lenda tvisvar í sömu förunum.
Þess vegna er nauðsynlegt að
sjórinn flæði yfir þau, þurrki
þau út og þétti sandinn.
í fyrsta skipti sem ég lenti á
flugvél í Surtsey var 18. jan.
sl. þá lenti ég ofarlega á fjöru-
bakkanum. Sjórinn hefur ekki
náð förunum og þess vegna hef
ég aldrei getað lent þar síðan.
Nú lendi ég nær sjónum og það
hefur reynzt ágætlega.
Hitt er svo annað mál, að í
miklum sjógangi ber sjórinn alls
konar drasl og jafnvel steina
upp í f jöruna og þetta verður að
hreinsa burtu.
— Brýtur sjórinn ekki smám
saman af sandinum?
— Nei, hann virðist stækka
og eyjan virðist stækka bæði
að norðan og sunnan, að sunn-
an af hraunrennslinu og að norð
an af sandburði.
☆
— Hvað hefurðu flutt marga
farþega út í Surtsey?
— N'lega 300 talsins.
— Og áhuginn mikill að kom
ast þangað?
— Mjög mikill og í rauninni
miklu meiri en hægt er að anna
eins og sakir standa.
— Hvað flýgurðu marga daga
vikunnar?
— Ég hef flogið oftast á laug
ardögum og sunnudögum þeg-
ar viðrar, en stundum hef ég far
ið með hópa í miðri viku ef svo
hefur borið undir og þeir hafa
pantað flugvélína, bæði vísinda
menn og aðrir.
☆
— Hvernig þurfa Surtseyjar-
farar að vera búnir og hvað
þurfa þeir að varast eftir að út
í eyna er komið?
— Góðir, uppháir gönguskór
eða þá gúmmístígvél tel ég al
veg sjálfsagða. En annað veiga-
mikið atriði er að hafa vettl-
inga eða góða þykka glófa á
höndum. Margir hafa hrasað f
hrauninu, borið hendur fyrir sig
en hlotið við það skeinur því
hraunið er víða egghvasst og
ekki beint notalegt að detta á
það.
— Er það annars varasamt yf
irferðar?
— Það er fyrst og fremst ó-
greiðfært og sumsstaðar er hol
rúm undir þunnri hraunskán
sem brotnað getur undir manni.
Fyllstu varúðar skyldu menn
einnig gæta á gígbrúninni og
hætta -r ekki of fra ..rlega.
Það er aldrei að vita nema hún
kunni að svíkja og hrynja und
an fótum manns.
Loks vil ég benda fólki á, að
hætta sér aldrei einsamalt út
á hraunið, heldur fara í fylgd
með öðrum ef út á það er lagt
Það er aldrei að vita hvað fyrir
kann að koma.
Það er f jölbreyt landslag í Surtsey. Hér sést niður í Iónið.
VIÐTAL VIÐ BJÖRN
PÁLSSON FLUGMANN
M\