Vísir - 13.04.1965, Blaðsíða 9

V1 S I R . Þriðjudagur 13. apríl 1965.

STÚR VIRKJUN VID BÚRFCIL
■ ALÚMlNVCRKSMIDJA

eftir INGÓLF JÓNSSON ráðherra
4"kft er rætt um atvinnumál hér
^ á landi sem eðlilegt er, þar
sem afkoma alls almennings
byggist á því, hvernig atvinnu-
vegunum vegnar. Til skamms
tíma hafa atvinnuvegirnir verið
fábreyttir og þjóðarbúið rekið
að mörgu leyti við frumstæðar
‘aðstæður. Á síðari árum hafa
miklar breytingar orðið til bóta,
hvað þetta snertir. Gömlu at-
vinnuvegirnir, landbúnaður og
sjávarútvegur, hafa í seinni tfð
tileinkað sér tækni og frarhfar-
ir, sem orðið hafa. Samfara
þessu hefur skapazt innlent fjár-
magn og þjóðartekjurnar farið
vaxandi með ári hverju. Tekjur
almennings hafa aukizt og lífs-
kjörin yfirleitt batnað. Miðað
við það sem gerist hjá nágranna
þjóðunum í þessu efni, þola kjör
almennings fyllilega samanburð.
Með vaxandi tækni í veiði-
aðferðum hefur sjávaraflinn auk
izt frá ári til árs. Fréttir berast
um það, að fiskimið á fjarlæg-
um slóðum, sem áður voru afla-
sæl, séu nú til þurrðar gengin.
Bendir það til þess, að óvarlegt
sé að treysta eingöngu á sjávar-
aflann. Vonandi hafa fiskimiðin
í kringum Island sérstöðu þánn-
ig, að afli geti haldizt þar um
alla framtíð, ef komið verður í
veg fyrir ofveiði.
LANDGRUNNIÐ FYRIR
ÍSLENDINGA
Landgrunnið allt verður að
vera fyrir islendinga eina, svo
fljótt sem möguleikar leyfa. Þótt
ástæða sé til að vera bjartsýnn
um gæði íslenzkra fiskimiða er
óhjákvæmilegt að gera sér grein
fyrir þvi, að eftir því sem þjóð-
inni fjölgar verða þjóðartekjurn
ar að aukast og framíeiðsluverð-
mætin að vaxa. Árið 1980 má
reikna með að íslendingar verði
um 260 þúsund og um næstu
aldamót allt að því helmingi
fjölmennari en nú — eða 380
þúsund. Ekki er hugsanlegt að
aflinn við íslandsstrendur vaxi
í réttu hlutfalli við þarfir þjóð-
arinnar. — Það mætti gott þykja
ef aflamagnið gæti haldizt líkt
því sem verið hefur. En afla-
verðmætið gæti eigi að síður
aukizt mikið með breyttum
verkunaraðferðum á fiskinum.
Á þvx sviði er vitanlega mikið
verkefni að vinna, sem vonandi
gefur góðan árangur. Þegar
þetta er hugleitt, verður Ijóst,
að þjóðin verður, eftir því sem
unnt er, að notfæra sér gæði
landsins. — Leggja verður á-
herzlu á, að rækta landið, græða
það upp og koma í veg fyrir
frekari skemmdir af uppblæstri
og ey^ingaröflum.
ÓMETANLEGUR FJÁRSJÓÐUR
I GRÓÐURMOLDINNI
Með því að tryggja undirstöðu
landbúnaðarins, með mikilli
ræktun, mun þessi gamli at-
vinnuvegur geta, þegar timar
iíða framleitt kjöt, ullarvörur,
skinnavörur og fleiri'afurðir t:í
útflutnings í vaxandi mæli og
tryggt þjóðinni stórauknar gjald
eyristekjur. Þegar landbúnaður-
inn hefur fengið þau skilyrði,
sem stóraukin ræktun gefur,
mun útflutningur margs konar
landbúnaðarvara geta átt sér
stað án meðgjafar úr rikissjóði.
Það er sorglegt, hversu margir
eiga erfitt með að gera sér
grein fyrir þeim miklu mögu-
leikum, sem landbúnaðurinn hef
ur í okkar ágæta, stóra og rækt-
anlega landi. Skilningur manna
á þessum málum fer þó vax-
andi og er ekki að efa, að fram-
fara- og uppbyggingarstefnan i
íslenzkum landbúnaði hefur sigr
að.
Landbúnaður og sjávarútveg-
ur hafa verið frá landnámstið
lífgjafar þjóðarinnar, þótt oft
hafi í gegnum aldirnar vantað
mikið á að þjóðin hefði nægilegt
til fæðis og klæðis á meðan at-
vinnuvegirnir störfuðu á frum-
stæðan hátt. í seinni tíð hefur
iðnaðurinn orðið fyrirferðarmik-
ill í atvinnulífinu. Fjöldi manna
hefur fengið atvinnu við margs
konar iðnað. Mörg iðnaðarfyrir-
tæki hafa risið, sem sómi er að,
og hafa öll skilyrði til þess að
starfa, jafnvel í samkeppni við
erlenda framleiðslu.
TRYGGJA VERÐUR ATVINNU
FYRIR ALLA
Iðnaðurinn mun á komandi
árum taka við meira vinnuafii
og talsverðum hluta af fólks-
fjölguninni sem árlega bætist
við á vinnumarkaðinum. Til þess
að tryggja öllum örugga og góða
atvinnu, þarf stöðugt að bæta
við atvinnutækin. Á árinu 1965
munu bætast við 3.500 manns
18 ára að aldri. Árið 1966 mun
þessi aldursflokkur verða 3.700.
Árið 1968 verður sami aldurs-
flokkur 3.900 og árið 1970 bæt-
ast við 4.000 ungmenni á þess-
um aldri. Þetta fólk dreifist á
hinar ýmsu atvinnugreinar. —
Nokkuð margir munu verða
bundnir f skólum og ekki vera
við verkleg störf nema yfir sum-
armánuðina. Augljóst er að fyr-
irhyggju þarf að hafa í uppbygg
ingu atvinnulífsins, til þess að
tryggja efnalegt sjálfstæði þjóð-
arinnar og góða afkomu alls al-
mennings f landinu.
AÐEINS 2% AF VATNSAFL-
INU HEFUR VERIÐ VIRKJAÐ
Um þessar mundir er mikið
rætt um stórvirkjanir og alúmín-
verksmiðju. Nauðsynlegt er fyr-
ir þjóðina að nota vatnsaflið í
■ríkari mæli en hingað til hefur
verið unnt að gera. Rannsóknir
Ieiða í Ijós að virkjun við Búr-
fell er hagstæðust og er þá gert
ráð fyrir að virkja þar 210 þús.
kw. Vitað er að ágæt aðstaða
er í Þjórsá til virkjunar a. m. k.
einni milljón kw. Virkjanlegt
vatnsafl á öllu landinu er talið
vera 4 — 5 milljón kw. Af þessu
má sjá að af miklu er að taka
þegár athugað er að enn hefur
ekki verið virkjað á íslandi
meira en 100 þús. kw. eða 2%
af virkjanlegu afli. Auk þess er
jarðgufan ómæld með öllum
þeim möguleikum, sem henni
fylgja. — Vitað er að jarðgufa
getur verið hentug til raforku-
vinnslu. Gert er ráð fyrir að á
þessu þingi verði sett lög um
virkjun Þjórsár við Búrfell. —
Sömuleiðis munu verða sett lög
um heimild til þess að stækka
Laxárvirkjun, þegar henta þykir.
Samningaumleitanir standa yfir
við svissneskt fyrirtæki um að
alúmínverksmiðja verði
byggð hér og fái raforku frá
Búrfellsvirkjun. Verði byggð 60
þús. tonna alúmínverksmiðja,
eins og talað hefur verið um,
mun hún þurfa allt að 100 þús.
kw. raforku eða nærri helming-
inn af því, sem fyrirhugað er
að virkja við Búrfell.
ALÚMÍNVERKSMIÐJA
GERIR MÖGULEGA
ÓDÝRA RAFORKU
Notendur raforkunnar munu
fá miklu hagstæðara verð á raf-
magninu fyrir það, að alúmín-
Ingólfur Jónsson.
verksmiðjan kaupir stóran hluta
af orkunni og gerir það mögu-
legt að virkja það sem hag-
stæðast er. Samningaumleitanir
hafa farið fram við Svisslend-
inga undir forystu iðnmrh., J6-
hanns Hafsteins. Þó mun taka
talsverðan tíma að ganga frá
samningum að fullu. Vonandi
takast þeir svo giftusamlega sem
vonir standa til. Við slíka samn-
ingagerð er margs að gæta og
verður að gefa sér nægilegan
tíma til þess að skoða málin nið-
ur í kjölinn. Það er þvi líklegt
að lögð verði fram á ]>essu þingi
tillaga til þingsályktunar, sem
gefur ríkisstjórninni heimild til
þess að halda samnngaviðræð-
um áfram og gera samning nú
í sumar, sem lagður verður fyr-
ir Alþingi til staðfestingar næst-
komandi haust. Eðlilegt er að
framgangsmáti þessa máls verði
á þann veg sem hér hefur verið
lýst. — Enginn vafi er á því,
að stórvirkjun og alúmínverk
smiðja, ef hagstæðir samningar
takast um verksmiðjuna, munu
marka gifturík spor til fram-
fara í íslenzku þjóðllfi og eiga
stóran þátt í að tryggja ört vax-
andi þjóðfélagi efnahagslegt ör-
yggi-
SiBferðisskylda okkar að
styðja þróunarlöndin
— segir Thorkil Kristensen, framkvæmdastjóri O.E.C.D.
L
Framkvæmdastjóri Efnahags
og Framfarastofnunarinnar í
París Thorkil Kristensen var
fyrir skömmu á ferð í heima-
landi sínu Danmörku.
Þá flutti hann erindi í danska
útvarpið um aðstoð norrænu
ríkjanna við þróunarlöndin. Seg
ir Kaupmannahafnarblaðið Poii-
tíken að erindið hafi vakið mikla
athygli og rekur efni þess.
Vandamál þróunarlandann,
eru mjög mikil, en það er þó
hægt að leysa þau, sagði Thor-
kil Kristensen. Grundvallarmun
urinn á þessum ríkjum og okkar
eigin löndum er mismunandi
þekking. Það mun taka langan
tima, kannski fleiri aldir að
jafna þennan mun.
Vestrænu ríkin hafa flest það
til brunns að bera sem þróunat
löndin skortir, þekkingu, fjár-
magn og markaði með miklum
kaupmætti. En okkur skortirfast
mótaða stefnu í málum þróunar
'andanna
Það nægir ekki að hin ríku
lönd veiti árlega 6 milljörðum
dollara til þróunarlandanna
Hjálp þessi er of lítil og er að
of miklu leyti í mynd lána til
skamms tíma með háum vöxt-
um. Við verðum að auka aðstoð
ina, lengja lánstímann, allt upp
í 40—50 ár og bjóða lán með
betri kjörum en hingað til hefur
verið gert.
MENNTUN
NAUÐSYNLEG
Þá kvað Thorkil Kristensen
mikilvægara en veita lán til þess
ara landa væri að hjálpa þróun-
arlöndunum við að mennta æáku
þeirra. 1 mörgum þessara landa
skorti grundvallarskólakerfi og
mjög mikill skortur væri á sér
fræðingum á flestum sviðum.
Reynslan hefur því miður sýnt
að þúsundir þeirra lækna og
verkfræðinga frá þróunarlönd-
unum sem menntun sína hafa
hlotið í vetrænum löndum hafa
kosið p' setjast þar að í stað
þess að snúa heim. Einnig þess
vegna er nauðsynlegt að kennsl
an geti sem mest farið fram í
þróunarlöndunum sjálfum en
það er ekki unnt nema að þeim
sé veitt aðstoð við að koma fuH-
komnum skólakerfum á fót
ENN SKORTIR FÓLK
Þá gat prófessor Kristensen
þess að þótt þúsundir sérfræð-
inga í mörgum greinum væru
nú að störfum í þróunarlöndun
um og Bandaríkin og fleiri lönd
hefðu myndað friðarsveitir til
starfa þar þá væri eftirspum-
inni eftir slíkum sérfræðingum
hvergi nærri fullnægt.
Ég tel að ungir menn og kon-
ur í löndum okkar ættu að Ifta
á það sem siðferðislega skyldu
sína að verja einu eða fleiri ár-
um ævi sinnar til starfa f þróun-
unarlöndunum. Viljinn er þó
ekki einhlítur. Góður undirbún-
ingur undir starf þar er einnig
nauðsynlegur til þess að sem
beztur árangur náist, sagði Krist
ensen. Aðstoð við þróunariönd-
in á ekki aðeins að vera einn
liðurinn i fjárlögum allra vest-
rænna landa heldur verðxir sá
skilningur að skapast að vanda-
mál þróunarlandanna snerta okk
ur alla. Við eigum að spyrja okk
ur sjálfa hvar við getum lagt
hönd á plóginn.