Vísir - 31.08.1965, Qupperneq 4

V í SIR . Þriðjudagur 31. ágúst 1965.
,SVONA GETUR ÞETTA
EKKIGENGIÐ LENGUR4
réttamaður Vísis hitti
nýlega Jakob Hafstein
forstjóra, sem eins og
alkunnugt er sendi frá
sér í sumar mikið og fall
egt rit um Laxá í Aðal-
dai, þessa draumaá ís-
lenzkra stangveiði-
manna. En Jakob hefur
fest mikið yndi við þessa
fögru á og farið til henn-
ar á hverju sumri í tvo
áratugi.
Við spurðum Jakob fyrst,
hvort hann hefði ekki haldið
uppteknum hætti og farið til
árinnar sinnar í sumar. Og jú,
vfst kvaðst hann hafa gert það.
Hann hafði dvalizt við hana
tvisvar, í lok júní og í lok júlí.
—Og Laxá hefur þá að lík-
indum veitt þér verðug bókar-
laun.
— Hún launar mér alltaf þeg
ar ég kem til hennar, svaraði
Jakob, hún launar með yndis-
þokka sínu.n og kærleik. Og í
bæði skiptin sem ég kom þang-
að í sumar var dýrðlegt veður
á bökkum Laxár. En hvað veið-
ina snertir var ekki um nein
laun að ræða. Laxá hefur eins
og margar norðlenzku árnar
gefið ákaflega litla laxveiði í
sumar. Þó er hún alltaf með
vænsta laxinn. Það fengust úr
henni í sumar eins og jafnan
áður, nokkrir í kringum 30
pund.
— TTrðu þér vonbrigði að
veiðinni?
— Já, það eru auðvitað ógur-
leg vonbrigði að fá sama og
enga veiði. En þó svo hafi farið
í sumar, hefur Laxá áfram sama
aðdráttaraflið. Hún er perlan
í hópi íslenzkra laxveiðiáa og
auðvitað fer maður þangað aft-
ur líka næsta sumar.
En það er bara þetta með
Laxá, heldur Jakob áfram, eins
og með allar ár, að þetta geng-
ur ekki lengur svona. Stað-
reyndin er, að „Man kan ikke
altid höste“; Það yrði lítið um
sprettu, ef bóndinn ekki bæri á.
Það er heldur ekki hægt að
kappveiða íslenzku ámar ár eft-
ir ár án þess að auka við stofn-
inn með ræktun. Þetta er þeim
mun alvarlegra vegna þess að
þessi verðmæti hafa hækkað
svo gífurlega í verði á síðustu
ámm. Ámar eru ekki minna
verðmæti en túnin og grasrækt-
unin. Höfuðatriðið er að menn
verða að gera sér grein fyrir
þýðingu þeirra.
— Tj'r lítið um fiskirækt í Aðal
dalnum?
— Bændur í Aðaldal hafa
haft hug á að hefja fiskirækt.
Þeir settu í klak til fiskimála
stjómarinnar 200—250 þús
af þessum öfluga stofni, en þeir
hafa ekki fengið neitt af honum
til baka. Hins vegar skeður það
merkilega ,að einkaaðilar, sem
þekkja Laxá og vilja henni vel
hafa af hreinum áhuga farið
að reka laxaklak. Þannig er t.
d. með Snorra Haligrimsson
lækni og próf. Kristin Stefáns-
son sem hafa rekið laxaklak
upp á eigin spýtur og veiðirétt-
areigendur fengu þannig í sum
ar 12.500 eldisseiði, sem var
sleppt og dreift í ána og auk
þess fékk Landnám ríkisins sem
Pálmi Einarsson er fyrir 2500
seiði, sem var sleppt í Reykja-
kvfsl, er rennur út í Laxá rétt
sunnan við Laxamýri. Þetta
finnst mér stefna f rétta átt.
Áhugamenn hér hafa haft
laxakiak í bílskúrnum sínum og
bara haft Gvendarbrunnavatn-
ið úr krananum. Nokkrir þeirra
hafa flutt inn hinn fræga laxa-
stofn úr Alta í Noregi, sem
verður óhemjustór, allt upp í
60—70 pund. Sá innflutningur
mætti þó einkennilegri mót-
spyrnu á æðri stöðum. Þetta
fékkst þó á endanum. Sciðin
eru syo alin upp í bílskúr inni
á Silfurteig og hafa verið sett
f Goðdalsá á Ströndum. Sá á-
hugi er vissulega mjög virðingar
verður. Sama er að segja um
klakið í Búðaósi á Snæfellsnesi.
Það er ákaflega skemmtilegt,
rekið af privatmönnum. Þessir
einstaklingar gera ekki minna
gagn en Kollafjarðarklakið.
Og hugsaðu þér þessa menn
sem eru með klakið í bílskúrn-
um hjá sér, hugsaðu þér, hvað
væri hægt að gera í hverjum
bæjarlæk, að maður nú ekki tali
um hvernig hægt væri að nota
sér jarðhitann. Fiskirækt gæti
orðið gífurlega stór atvinnu-
grein. Hvað gerir ekki Dansk-
urinn. Hann flytur út fyrir 150
milljónir d. kr. eða 900 millj.
íslenzkar á ári. Og þó hafa þeir
ekki árnar okkar, ekki vötnin
okkar og ekki laxinn okkar,
ekki urriðann og ekki bleikj-
una.
Hv
líka fyrir laxi sem hefur
styggzt, orðið yfir sig hræddur
og er særður. Hvað verður úr
hrygningunni hjá honum. Það
er alvarlegt mál sem allir verða
að hugsa um.
— TTverjar telurðu annars að
séu helztu skýringarnar
á því, hvað laxveiðin hefur ver-
ið lítil f sumar í ám á Norður-
landi?
— Ástæðurnar geta verið
margar. En fyrst og fremst
vatnsleysið. Það hefur verið lít-
ið sem ekkert um nýtt vatn að
ræða. Þess vegna hefur hitnað
mjög mikið í ánum. Laxinn verð
Jakob Hafstein
ur þá dasaður og leitar niður
í gjótur og gjár og undir steina.
Mývatn hitnaði líka mikið og
Laxá var mér sagt að hefði
komizt upp í 18 stig. Þá má
heita alveg vonlaust að fá
nokkra veiði. Þó gefast menn
ekki upp fyrr en í fulla hnefana.
— Hvað heldurðu um hafís-
inn og sjávarkuldann fyrir Norð

urlandi, heldurðu að það hafi
haft áhrif?
— Já, ég ímynda mér það,
að sjávarkuldinn hafi torveld-
að mjög göngur sums staðar.
Ég held að ísinn hafi haft mjög
mikil áhrif. Á Húsavík hefst
ufsaveiði venjulega f maí-mán-
uði, en hún var nú mánuði
seinna en venjulega á ferðinni.
Rækjumið hafa verið við Flat-
ey á Skjálfanda en nú brást
rækjuveiðin og eins var því far-
ið um þorsk og ýsuveiðar. Allt
er þetta minna og seinna. Lax-
inn gekk líka mánuði seinna
en venjulega, eða jafnvel enn
síðar.
Enn er eitt sem ég vildi nefna
og það er veiðibjallan. Hún er
vargur við ósana. Þær demba
sér yfir seiðin og fylla sig af
þeim. Er ómælt það tjón sem
veiðibjallan gerir laxveiðinni
auk þess sem hún er voðalegur
skaðvaldur í æðarvarpi. Veiði
bjallan er nú orðin versta land
plága á íslandi, verri en refur
eða minkur.
— Tæja, Jakob, að lokum.
Hvað heldur þú að laxinn
kosti þig og aðra stangveiði-
menn í ár. Er ekki orðið all-
dýrt pundið í honum?
— Jú, það er orðið dýrt og
ýmsar tölur nefndar. Það háa
verð er þó ekki það dýrasta.
Hitt er miklu verra, að þegar
veiðin er orðin svona kostnaðar
söm, þá hefst hin mikla aftur-
för laxveiðiánna. Gallinn er sá,
að þegar veiðileyfið er farið að
kosta mörg þúsund á dag,
þá fara menn að hugsa of mik
ið um það ,að fá eitthvað upp
í leyfið. Það verður breyting til
hins verra á viðhorfi veiði-
mannsins. Hann tapar yndi sínu
Rabbað við Jakob
Hafstein um ána
hans Laxá í
Aðaidal og
aimennt um lax-
veiðar
af að njóta náttúrunnar, stend
ur við veiðina frá morgni til
kvölds. Það gleymist nú sem áð
ur var aðall stangveiðiíþróttar
innar, að hún er ekki til að
græða fé á, heldur verða menn
ef þeir vilja njóta hennar að af
skrifa strax og hugsa ekki hæt-
ishót um kostnaðinn. Þetta geta
menn ekki lengur þegar kostn-
aðurinn er orðinn svo gífur*
legur sem nú raun ber vitni.
Og þetta hefur það um leið í
för með sér, að veiðimennim-
ir fara óánægðir heim. Þeir
finna ekki þennan „sjarma“,
þessa fegurð og yndi sem fylgir
stangveiðum og dvölinni úti
í náttúrunni. Sumir þeirra koma
ekki aftur næsta ár.
Þetta verða veiðiréttareigend
ur að gera sér ljóst. Og laxveiði
mennirnir hljóta að fara að
stinga við fæti, þeir fara að
standa betur saman og það fer
að verða erfiðara að leigja árn
ar. í sumar hefur verið áber-
andi, að menn sem voru búnir
að kaupa sér veiðidaga vildu
losna við þá aftur. Þess eru
mörg dæmi, að þeir hafi selt þá
aftur á hálfvirði. Já, auðvitað
geta laxveiðieigendur alltaf haft
það svar á takteinum, að það
sé þá hægt að leigja ámar út-
lendum milljónamæringum. Ja,
þeir um það. Við skulum sjá
hvað gerist næsta vor.
Þ. Th.
[vernig er það með Laxá,
er ekki netaveiði líka
stunduð þar?
— Jú, það er sama meinið
og í sumum öðrum laxveiðián-
um. Ég ræddi við bændur í Aðal
dalnum. Þeir hafa áhuga á að
gera stórátak í fiskiræktarmál-
um. En það er ekki nóg að
bændur í Aðaldalnum skilji
vandamálið, meðan bændur við
Vestmannsvatn og Reykjadals-
á, er tilheyra vatnasvæði Lax-
ár kappveiða lax í net. Ég er
þeirrar skoðunar, að það ætti
tvímælalaust að banna alla neta
veiði. Menn sem veiða lax I net
skilja ekkert nema Mammon.
Þegar tekið var að leigja veið-
ina í Laxá stangveiðimönnum,
þá voru laxakisturnar við Laxa-
mýri teknar upp. Bændumir
þar sjá ekki eftir því.
Og það er sannarlega sár-
grætilegt fyrir stangveiðimann
inn að fá annan til þriðja hvern
lax netsmoginn. Sá lax þekkist
mjög vel, má sjá á honum að
oft hefur hann háð langa bar
áttu við nétið. Og hvernig fer
w
Arekstur í Vogunum
Gamli Keflavíkurvegurinn er einna hættu-
legastur, þar sem hann liggur í Vogunum.
Þar eru margar krappar og erfiðar beygjur
og hafa orðið þar mörg stórslys. Nú fer senn að líða að því, að nýi, steypti vegurinn verður tekinn
í notkun og leggst þá vegurinn gegnum Vogana af sem aðalsamgönguæð Suðurnesja. Á miðvikudag
inn í vikunni sem leið, varð þarna mjög harður árekstur milli tveggja glæsilegra bíla, og eyðilögðust
báðir. Myndin sýnir, þegar bílar frá Vöku hirða flökin. (Ljósm. B. G.)