Vísir - 03.09.1966, Síða 7

V Í S’I'R Laugardagur 3. septemDcr
7
ENDASKIPTI
KIRKJAN
ÞJÓÐIN
Texti: Drottinn hefir sent orð
gegn Jakob, og því lýstur niður
í ísrael.
I
Ótæpilega kveður spámaður-
inn Jesaja að framangreindum
ummælum. Sennilega ^eitist
mörgum næsta torvelt að skilja
líkingu hans. Orði Guðs lýstur
niðúf, segir spámaðurinn. Við
höfum ekki vanizt þess konar
hugsun. I okkar vitund hafa orö
gildi vegna merkingar sinnar. Og
vissulega getur rétt orð á rétt-
um stað og stundu haft þau áhrif
á tilheyrendur, að helzt megi
líkja við sprengingu. En eigi að
síöur fáum viö trauöla numiö
þaö, sem fyrir Jesaja vakir. Að
baki umsögn hans stendur he-
breskur skilningur á innihaldi og
áhrifum hins talaða orðs.
Samkvæmt þeim hugmyndum
býr orðið í sjálfu sér yfir virk-
um mætti, sem leitar sér staöar
og hefur áhrif, er ekki takmark-
ast af merkingu orösins, né held-
ur miðast við undirtektir tilheyr-
enda eða skilning einvörðungu.
í frumstæðustu mynd má finna
þetta viðhorf í áhrínsorðum ýms-
um, bæði blessunaróskum og böl-
bænum, en það fyrirbæri getur
einnig að Iíta í athæfi íslenzkra
kraftaskálda fyrr á tímum.
Trú ísraels lyftir þessum hug-
myndum í æðra veldi. Hér er það
Guö sjálfur, sem talar. Ef við
flettum upp í sköpunarsögunni á
fyrstu síðu Heilagrar ritningar,
sjáum viö, hvernig sama stefið
er sífelldlega endurtekiö: „Og
Guð sagöi,“ —• „og þaö varð svo“
Meö oröl sínu einu saman skapar
Guö heiminn, landið, vötnin, him-
inljósin, kykvendi láðs og lagar,
en loks manninn. Orð Guðs er
starfrænt, virkt, hrindir í fram-
kvæmd tilteknum verkefnum.
Hið sama vakir fyrir Jesaja.
Drottinn sendir út orð sitt, og
oröið vinnur sitt verk, leiðir þjóð-
ina, átelur hana, refsar henni,
reisir hana við að nýju. Oröið
er sent gegn lýðnum, þegar hann
hefur lent á glapstigum, og orð-
inu lýstur niöur.
Hugmyndin er hrikalega stór.
Guð er ekki heimspekilegt hug-
tak, sem unnt er að telgja og
fægja, unz það hentar viðkom-
andi hugsuði. Hér er þaö Guð
sjálfur, sem hefur frumkvæðið.
Manninum er ekki ætlaö að fjalla
í makindum um heimatilbúna
guðsmynd. Maöurinn hefur það
hlutverk eitt aö bíða eftir orði
Gúðs, bíða eftir því, aö Guð láti
til sín taka bíöa skjálfandi og ó-
styrkur í hnjáliðunum. — Og
Guð lætur til sín taka. Orði hans
lýstur niður, — eins og spjóti, —
eins og kjarnorkusprengju. Jörð-
in gengur skykkjum undir fót-
um mannsins. Fyrri grundvöllur
tilveru hans hrekkur sundur og
hrynur. Guö sprengir grundvöll-
inn í loft upp. Guð snýr öllu viö
hefur endaskipti á manninum. Síð
an leggur Guö nýjan ^rundvöll,
velur manninum annan stað. Og
þar skal maöurinn standa.
H
Þessa boðun þurfum við að
hafa í huga, þegar leitað skal
skilnings á fyrsta kapítula Jó-
hannesar guöspjalls: „í upphafi
var orðið,“ stendur þar, — „og
oröið var hjá Guði, og orðiö var
Guö“... „Allir hlutir eru gjörðir
fyrir það, og án þess varð ekkert
til, sem til er orðið“ ... „Og orð-
ið varð hold, og hann bjó með
oss, fullur náðar og sannleika".
Með þessum hætti greinir Jó-
hannes frá komu Krists í heim-
inn. „Orðið var Guð.“ Orðið,
hinn skapandi máttur, var eitt
með Guði, höfuðeinkenni Guðs,
skaparans. Og Guð sendi heimin-
um orðiö, orðinu laust niður, og
þaö endurskapaöi heiminn. I orö-
inu steig Guö sjálfur ofan til jarð-
arinnar og gjörðist maður. Jesús
Kristur var oröið, fæddur af föð-
urnum fyrir allar veraldir, hafði
ætíð hallazt að brjósti föðurins
ævinlega verið eitt með Guði,
verið Guð, en var nú niður farinn
til mannanna til að veita þeim
náðina og sannleikann, þekking-
una á föðurnum, til að slíta fjötra
Satans, endurleysa heiminn og
helga böm hans að nýju. í
Hugvekja kirkjusíðunnar í
dag er eftir yngsta prest lands-
ins, sr. Heimi Steinsson á Seyð-
isfirði. Hann er sonur Steins
Stefánssonar skólastjóra og i
konu hans Amþrúðar Ingólfs- * 1
dóttur. Sr. Heimir varð stúdent
M.A. 1957, stundaði fornleifa-
fræði við háskólann í Kmh. og
síðan norrænu við Háskóla Isl.
í tvö ár. Síðan hóf hann guð-
fræðinám og lauk því á venju
fremur skömmum tíma með
þeim ágætum, að hann hlaut
hæstu einkunn, sem gefin hefur
verið í guðfræðideild. Sr. Heimir j
var settur prestur á Seyðisfirði
s.l. vor og vígður 12. júní. Kona
hans er Dóra Þórhallsdóttir úr
Reykjavík.
Kristi hafði orði Guðs lostiö niö-
ur í mannheimi.
Þessi er og verður kjami krist
innar trúar, — aö Guð Faöir,
skapari himins og jaröar hafi
sjálfur, persónulega og að eigin
frumkvæði hlutazt til um málefni
mannanna, opinberað þeim vilja
sinn, frelsað þá frá glötun. Hold-
tekja Guös er miödepiíl opinber-
unarinnar, ef kristinn dómur
gleymir þessum hymingarsteini
eða dregur úr áherzlunni á hann,
hefur trúin glatað megininnihaldi
sínu og um leið úrslita áhrifa-
mætti.
Hitt er jafnvíst, að viðtaka þess
ara sanninda er engan veginn
auöveld, vilji menn framkvæma
hana afdráttarlaust og í fullri ein
lægni. Hún felur það í fyrsta lagi
í sér, aö hinn trúaöi viti sér ekk-
ert til hjálpræöis, nema Jesúm
Krist og hann krossfestan. ÖIl
von kristins manns og gleði þessa
heims og annars, byggist einvörð
ungu á vissunni um það, aö svo
elskaðj Gnð heiminn, að hann
gaf son sinn emgetinn, til þess
að hver, sem á hann trúir, glat-
ist ekki, heldur hafi eilíft líf.
Kristinn maður treystir ekki
heimspekikerfum eða þjóöfélags-
formum, hann varpar sér út á
sjötíu þús. faðma dýpi trúarinnar,
krýpur fyrir krossinum og
hneyksli hans, lifir á sannindum,
sem hinum vantrúaöa eru heimsk
an tóm. Kristinn maöur hefur
öðlazt nýja tilveru, hann er ný
skepna. Orði Guðs, Jesú Kristi,
laust niöur í sál hans, fyrri fót-
festa hans er molnuð í sundur,
hann hefur nýtt land undir fótum
og lifir í öörum heimi en hinn,
sem ekki hlaut náðargjöf trúar-
innar. Orslitaviðburöurinn, hold-
tekjan, hefur endaskipti á hinum
trúaða. En þessi umhverfing er
síður en svo einföld eða auö-
fengin, jafnvel baráttan fyrir að
halda hinni nýju fótfestu verður
tíðast æviraun.
1 annan stað býr sönn játning
trúarinnar á holdtekju Guðs í
Kristi yfir afdrifaríkum skuld-
bindingum varðandi breytni alla
og framferöi. Kristinn maður lifir
ekki aöeins í nýjum heimi híð
innra. Trúin er dauð án verka.
Orði Guðs lýstur niöur, og örð-
ið molar allt smáskoriö hvers-
dagssiögæði mélinu smærra,. en
sníður manninum nýjan stakk.
Jesús Kristur orð Guös, hefur
sjálfur gefiö hinum trúaða fyrir-
mæli og lýsandi fyrirmynd.
Fjallræðan og hliðstæð ummæli
Drottins eru umgjörðin um hið
nýja líf kristins manns. Breytni
frelsarans er leiðarstjarnan.
Þessi hlið endurfæöingarinnar
er jafnvel enn öröugri en hin
fyrri. Samfélag fallinna manna
setur sér tilteknar reglur. Þær
reglur brjóta þrásinnis algjörlega
í bága við fyrirmæli Jesú Krists.
Svo að nefnt sé dæmi, sem ávallt
er ofarlega á baugi, má benda á,
að þjóðfélagið skyldar meðlimi
sína tíðum til mannvíga, en sú
iðja er í fullkomnu ósamræmi við
ótvíræð ummæli Drottins varð-
andi elskuna til óvinanna og það,
að ekki skuli risið gegn mein-
gjörðamanninum, svo og við hátt-
erni Krists, er hann var negldur
á krossinn. Hér 'á kristinn mað-
ur einskis annars úrkosta en að
hlýöa Drottni sínum og óhlýön-
ast valdboði manna. Að öðrum
kosti er trúarjátning hans aumk-
unarverð sjálfsblekking eða vís-
vitandi hræsni. Þar með hefur
hann í verki afneitað holdtekj-
unni, hafnaö afsláttarlausri opin
berun Guðs vilja. Þetta leyfi ég
mér að fullyrða, þó að mér sé
sæmilega kunn saga kristinna
þjóða á ýmsum tímum og tiltektir
þeirra í þessu efni.
Oröi Guös lýstur niöur. Við
sem skirð erum til nafns hins þri-
eina Guös og viljum halda fast
við skírnarsáttmálann, verðum að
lúta skilyrðislaust algjörlega ein-
stæðu undri holdtekjunnar, lúta
því í senn á trúarlegum vettvangi
og siðgæðilegum. Við erum eng-
um skuldbundin nema Drottni
himnanna, honum sem gerðist
maöur. Við treystum honum og
alls engum öðrum. Við hlýðum
heldur engum nema honum. Og
séu fyrirmæli mannlegs samfé-
lags í ósamræmi við vilja hans,
gott og vel, þá neitum viö aö
beygja okknr fyrir þeim, minnug
þess, aö þegar öíl kurl koma tíl
grafar, er fööurland okkar á
himni, en ekki á jöröu. Kristinn
maður verður aö hafa kjark til
aö meta stööu síha af fullri
sjálfssamkvæmni, — allt til enda.
III
Jesús Kristur, orð Guðs, leiö
dauöa á krossi og reis upp á
þriðja degi. Sem Heilagur andi
kom Drottinn til lærisveina sinna
og kirkjan varð til. Kirkjan er
ekki félag áhugamanna um
kristna trú. Heilög sakramenti
kirkjunnar eru stofnuö af Kristi
sjálfum, sömuleiöis embætti
hennar, sem varðveitzt hefur í ó-
slitinni vígsluröð allt til þessa
dags. Guðs heilaga orð er á vör-
um kirkjunnar, óumbreytanlegt
og ævarandi. Heilagur andi er í
verki meö kirkju Guðs á jörðu.
Kirkjan er að ofan, hún er full-
trúi Krists í heimi hér, likami
Krists, orð Guðs til mannanna,
það orð, er niöur lýstur.
Af þessum sökum getur heilög
kirkja aldrei látið undan þeim
kröfum mannlegs samfélags, er
stangast á viö opinberun Guðs,
án þess að glata innihaldi sínu í
mismunandi ríkum mæli. Heilög
kirkja getur aldrei viöurkennt
neinn annan hjálpræöisgrundvöll
en þann, sem lagður er, sem er
Jesús Kristur, krossdauði hans og
upprisa. Hún fær aldrei játazt
undir neins konar heimspeki, er
setur manninn sjálfan í öijdvegi,
en hylur móðu verk hins Iifanda
Framh. á bls. 5.
Biskupsvigsla í Skálholti
Á morgun fer fram biskups-
vígsla í Skálholti. Ekki mun
nema einu sinni hafa verið bisk-
up vígður þar áður, þvi að eftir
að farið var að vígja biskupa
Islands hér á landi hafa þeir
vígzt í Reykjavíkur-dómkirkju
(nema Geir Vídalín, sem vígður
var á Hólum) og vígslubiskupar
Hólastiftis, sem einnig hafa ver-
ið vígðir þar. Sá eini biskup
sem hingað til hefur hlotið
vígslu í Skálholti var Jón Vig-
fússon (Bauka-Jón), sem útveg-
aði sér vonarbréf fyrir Hólastól
hjá Griffenfeld. Ekki var sú emb
ættisskipan að vilja Skálholts-
biskups, sem þá var meistari
Brynjólfur. En hann hlaut að
hlýða skipan. konungs og kansl-
ara og vígja Jón. Fór sú vígsla
fram 23. ágúst 1674. En um hug
Brynjólfs biskups til þessa verks
og álit hans á tilvonandi emb-
ættisbróður sinum ber vott
texti sá er hann lagði út af í
vígsluræðunni: „Sá, sem geng-
ur ekki um dyrnar inn í sauða-
byrgið, heldur stígur yfir annars
staðar, sá er þjófur og ræningi".
(Jóh. 10.1).
r."5s