Vísir - 19.10.1966, Blaðsíða 7

ÝMSAR NÝJUNCAR
BÚSKAPNUM CRU
VIS IR . Miðvikudagur 19. október 1966.
/ RlKlS-
DÖFINNI
Magnús Jonsson, fjármálaráðherra, flutti fjárlaga-
ræðuna fyrir árið 1967 á fundi Sameinaðs Alþingis í
gærkveldi. í upphafi ræðu sinnar fór ráðherrann
nokkrum almennum orðum um fjárhagsafkomu ríkis-
sjóðs árin 1965 og 1966. Síðan sneri hann sér að gerð
þess fjárlagafrunivarps sem nú lá fyrir og gat þar
þess irr.a., að sett hefði verið á stofn sérstök deild
innan fjármáiaráðuneytisins til að annast gerð fjár-
lagafrumvarpsins. Kvað hann deildina tvímælalaust
hafa aflað hetri yfirsýnar yfir ríkisbúskapinn en áður
fékkst. Hún hefði um leið getað veitt ríkisstofnunum
aukið aðhald. Einkum væri nú auðveldara að vinna
að betri hagnýtingu á f jármagni hins opinbera. Þá gaf
ráðherrann skýringar á ýmsum greinum f járlagafrum-
varpsins. Að lokum ræddi hann ýmis viðfangsefni
ríkissjóðs og efnahagsmálin almennt. Fer sá kafli
ræðunnar,-hér á eftir.
# Breytmgar á tolla-
kerfino óhjákvæmilegar
Aðflutningsgjöld eru langhæsti
tekjaiiöur ríktesjóðs, og eru fau
hærri hér en í flestum öðrum
vestrænum löndum. Mikið umrót
er nú í tollamálum flestra við-
skiptaþjóða okkar. Tvö viðskipta-
bandalög stefna markvisst að af-
námi allra tolla innbyrðis í við-
skiptum meölimaríkjanna og tor-
veldar það mjög markaðsaðstöðu
þeirra ríkja, er utan standa. Á
vegum Alþjóðatollamálastofnunar
innar í Genf er nú ieitað úrræða
til þess að koma í veg fyrir tolla-
stríð milli bandalaganna og þótt
enn sé þar allt á huldu með úr-
slit, bendir þó margt til þess, að
við neyöumst til að gera allvíð-
tækar breytingar á okkar tolla-
kerfi 1 náinni framtið, ef við eig-
um að tryggja viðskiptaaðstöðu
útflutningsframleiðslu atvinnu-
veganna. Hér er viö stórfellt
vandamál að fást, eigi aðeins
vegna hagsmuna ríkissjóðs, held-
ur eigi síður vegna hagsmuna
margra greina íslenzks iðnaðar,
sem notið hafa mikillar tollvemd-
ar. Er því nauðsynlegt að kanna
allar aöstæður rækilega til þess
að vera ekkj óviöbúnir því, sem
koma skal. Á síðastliðnu vori var
því íslenzku tollamála- og Gatt-
nefndunum falið að gera nú fyrir
árslok athugun á aðstöðu okkar
til þess aö framkvæma til dæmis
á 5 árum allt aö 50% lækkun að-
flutningsgjalda, hvernig hægt
væri að tryggja starfsaðstöðu iðn
aðarins, ef ,til þess kæmi og
tryggja fjárhag ríkissjóðs. Þess-
um athugunum er enn ekki lokið
og algerlega óvíst, hvaö gerast
kann í þessum efnum, en það
er þó nokkuð sýnt, að til lang-
frama getum við ekki búið við
miklu hærri aðflutningsgjöld en
viðskiptaþjóðir okkar, og er hér
einnig um aö ræða mikilvægan
þátt í ilífskjörum almennings í
'I^'ndinu.
.........—
• Þurfum að nýta
fjármagniö betur
Við fyrstu umræðu fjárlaga í
fyrra skýrði ég frá því, að ríkis-
stjómin hefðí skipað nefnd
manna til könnunar úrræðum til
þess að tryggja sem bezta nýt-
ingu framkvæmdafjár ríkisins,,
bæði í sambandi við skipulagn-
ingu framkvæmda, undirbúning,
útboð verka og innkaup efnis,
svo og aðr-a þætti, er máli skiptu.
Nefnd þessi hefur nú skilaö mjög
fróðlegu áliti, sem er til athug-
unar hjá ríkisstjóminni. Stað-
festi nefndarálitiö mjög rækilega
annmarka þá, er ég taldi senni-
lega vera til staðar, og er ljóst,
aö hér er um mikilvægt vanda-
mál að ræða, sem miklu varðar
að takist aö finna viðhlítandi
lausn á. Oft er um ónógan tækni
legan undirbúning að ræða, þar
eð einungis hluti teikninga og
verklýsinga er fyrir hendi, þegar
framkvæmdir eru hafnar. Þess
eru einnig dæmi, að mannvirki
eru teiknuð, þeim ákveðin stærð
og gerð áður en fullráðið er,
hvaða starfsemi skuli komið þar
fyrir, eða með hverjum hætti.
Fyrirkorhulagsatriði eru iðulega
ráöin þá fyrst, þegar búið er aö
steypa upp mikiö mannvirki og
þá koma gjarnan upp kostnaðar-
söm atriði, sem betur hefðu ver-
ið könnuð á teikniborði. Alltof
oft er um að ræða ónógan fjár-
hagslegan undirbúning opinberra
framkvæmda. Ráðizt er i verk,
án þess að nægilegt fé sé fyrir
hendi, og fjárveitingar ekki mið-
aöar við aö ljúka verki eða á-
kveönum áfanga þess, heldur er
ákveöinni fjárveitingu deilt nið-
ur á margar framkvæmdir til að
sætta hin ýmsu sjónarmið.
Hverju einstöku verki miðar því
hægt og það verður mun dýrara
en ella. Annar galli á fjárhags-
legum undirbúningi verka er fólg
inn í því, að menn gera sér ekki
nægilega grein fyrir því fyrir-
fram, hvaða kostnaður fellur til,
þegar mannvirki er fullgert. Er
því nauðsynlegt viö ákvörðun
framkvæmda að skoða rækilega,
hvort með þessari tilhögun frem
ur en annarri er fundin ódýrasta
leiöin til þess að fullnægja þeim
félagslegu þörfum, sem leysa á,
og jafnframt þarf að gera sér
grein fyrir því, hvaða bundinn
kostnaö mannvirki hefur í för
með sér í framtíöinni. Útboö
framkvæmda er heldur ekki enn
ið lögð áherzla á að tryggja fé
til þess að auðið væri að ljúka
tilteknum stórframkvæmdum eða
vissum áföngum þeirra. Alltof
margar byggingar hafa verið
reistar handahófskennt á liönum
árum og áratugum og má þar til
dæmis nefna félagsheimilin, sem
víöa hafa verið reist án þess að
gera sér grein fyrir afkomu-
möguleikum þeirra og starfsað-
stöðu. Það verður því leitast
Magnús Jónsson, fjármálaráðhcrra.
nýtt eins og æskilegt væri, og
nútíma verkskipulagningarkerfi
hefur ekki almennt verið tekið
upp. Það er yfirleitt ekki heppi-
legt, að sami aðili sjái um undir-
búning verks og framkvæmd
þess og engin samræmd úttekt
fer fram á opinberum fram-
kvæmdum, svo samanburöar-
grundvöllur fáist milli samstæðra
framkvæmda. í litlu fjármagns-
fátæku þjóðfélagi eins og okkar,
er aö sjálfsögðu hm mesta nauð
syn að fyllstu hagsýni sé gætt í
sambandi við hin ýmsu þjónustu-
fyrirtæki almennings. Leggja
þarf áherzlu á að lagfæra þá
annmarka, er ég hefi hér drepið
á og gera sér betur grein fyrir
heildarþörfum þjóðarinnar á hin-
um ýmsu sviðum. Nú er einmitt
verið aö vinna mjög mikilvægt
verk á þessu sviöj á vettvangi
skólamála, þ. e. að kanna þarfir
fyrir skólabyggingar á næstu ár-
um. Á grundvelli þeirrar athug-
unar á að vera hægt að gera sér
grein fyrir, hvar byggja eigi
skóla. Á viöhorfum manna í því
efni hafa orðiö miklar breytingar
í jákvæða átt á síðustu árum,
því vegna kostnaöar og ef tryggja
á góða kennslukrafta þýðir ekki
að hugsa sér skólabyggingar í
hverri sveit, heldur verða sveitar
félög að sameinast um stærri
skóla. Þá hefur og í framkvæmda
áætlun ríkisins síöustu árin ver-
við að gera áætlanir um fram-
kvæmdir, byggðar á nauösynleg-
um' undirbúningi og athugun
allra aðstæöna og framkvæma
síðar þær áætlanir cg láta ekki
þröngsýn hreppasjónarmið ráða,
sem því miður á sér staö enn í
dag. Slík áætlanagerð á ekkert
skylt við sósíalisma, heldur eru
þaö hagnýt og óhjákvæmileg
vinnubrögð til þess að nýta sem
bezt fjármagn þjóðarinnar á hverj
um tíma. Því miöur er enn einn-
ig of mikið af þvi, að Alþingi
samþykki lög án þess aö gera sér
til hlítar grein fyrir þeim fjár-
hagslegu kvööum er í framtíðinni
muni af slíkri lagasmíð stafa.
Yfirleitt eru þetta lög, sem menn
almennt eru sammála um, en síö-
ar er kvartað, þegar þarf aö fara
að afla fjár til þess að standa
undir afleiðingunum. Hér, eins og
á öörum sviöum, verða menn að
vera reiðubúnir til þess að taka
afleiðingum verka sinna.
í síöustu fjárlagaræöu skýrði
ég frá athugun, er væri aö hefjast
á hinum ýmsu lögum um embætt
isbústaöi og frekari umræöur
urðu um embættisbústaði í sam-
bandi viö þingsályktunartillögu,
sem flutt var á síðasta þingi.
Fulltrúar ráöuneytanna, sem unn
ið hafa aö athugun málsins hafa
nú lokið störfum og eru niður-
stöður þeirra til athugunar hjá
ríkisstjórninni. Athugunin hefur
leitt í ljós, að nauösynlegt er aö
taka það mál til heildarendur-
skoöunar, því að í senn er ófull-
nægjandi eftirlit með embættis-
mannabúst^öum, ósamræmi er
verulegt í leigugreiöslum og
nauðsynlegt að setja nýjar regl-
ur um skyldur ríkissjóðs til þess
að koma upp embættisbústööum,
og hverjir rétt sé að njóti þeirra,
því að löggjöf um þá hefur orð*
iö til á ýmsum tímum og ekki
öll miðuð við sömu sjónarmið.
Þá er það og mikil nauðsyn,
að staðla (standardisera) gerð
embættisbústaða, því aö £ mörg-
um tilfellum er bygging þe'irra ó-
hóflega kostnaðarsöm, og' ekki
fylgt neinum föstum reglum um
stærð þeirra eöa gerð, heldur
ráða of oft sjónarmið þess em-
bættismanns, sem veriö er að
byggja yfir í þaö og það skiptið,
án nægilegrar hliðsjónar af því,
hvort byggingin muni henta öðr-
um embættismanni jafn vel. Hér
eiga auðvitað engin slík persónu
leg sérsjónarmið að koma til
greina. Vonandi verður auöið ^ð
leggja fyrir yfirstandandL Alþingi
ákveðnar tillögur um skipan em-
bættisbústaðamálanna í framtíð-
inni.
# Ferðakostnaður
endurskoðaður
Unnið hefur veriö í sumar að
samræmingu reglna um ferða-
kostnaö þeirra manna, sem send-
ir eru til útlanda á vegum rikis-
ins, hvort heldur er á vegum
stjórnardeilda, utanríkisþjónustu
eöa Alþingis. Er nauösynlegt að
um þetta gildi samræmdar og
fastar. reglur.
Annars eru ferðalög embættis
manna og ýmissa annarra opin-
berra fulltrúa á margvíslegar ráð-
stefnur vaxandi vandamál og erf-
itt að setja um þetta fastar regl-
ur. íslendingar eru aðilar að ó-
tal alþjóðastofnunum, auk Norð-
urlandasamstarfsins. Þessu sam-
starfi þarf aö sinna og ýmsar
þessar stofnanir veita okkur dýr-
mæta aðstoð. Við verðum því oft
að senda fulltrúa á ýmsar ráð-
stefnur, en það tjóir ekki f því
efni að haga sér eins og stór-
veldi. Margir fulltrúar landsins
við þessar stofnanir sýna fulla
hófsemi um feröalög en aðrir
miður. Er það stööugt viðfangs-
efni en ekki eftir þv£ vinsælt,
að synja einum og öðrum um
feröalög á kostnað rikisins. Skal
það fúslega játaö, að ekki hefir
tekizt að takmarka þessar utan-
ferðir sem skyldi.
Athugað hefir veriö, hvort ekki
væri auöið að koma við hag-
kvæmari tryggingum þeirra ríkis-
eigna, sem ekki eru £ skyldu-
tryggingu og leitað hefur verið
fyrir skömmu eftir tilboöum £
feröatryggingar opinberra starfs-
manna, en varðandi slikar trygg-
ingar hafa engar fastar reglur
verið. Til þess að tryggja hag-
kvæmni £ innkaupum hefir á
þessu árl verið ákveðið, að öll
Framh. & bls. 8