Vísir - 23.06.1967, Blaðsíða 5

VIS X R . Föstudagur Z3. jum íwr/.
5
Sættir þrátt fyrir
sárar endurminningar?
l-jjóöhátíðardagur okkar, 17.
^ júní, er líka nokkurs konar
hátíðisdagur í Þýzkalandi, —
eða væri réttara að segja sorgar
dagur ? Að þessu sinni voru 14
ár liðin síðan hin mikla þjóðar-
uppreisn brauzt úr í Austur-
Þýzkalandi, gegn ógnarstjórn
kommúnismans, ekki aðeins í
Austur-Berlin, heldur víðs veg-
ar út um landið og urðu átök
jafnvel einna svæsnust austur í
Leipzig og ennfremur í Magde-
burg og í fjölda annarra borga
í Austur-Þýzkalandi.
Þessi þjóðaruppreisn kom í
lok Stalíns-tímabilsins. Þá ríkti
í Austur-Þýzkalandi óskapleg
ógnarst.jóm. Kommúnistaflokk-
urinn, sem var alger minnihluta-
flokkur í landinu, hrifsaði völd-
in til sín í skjóli hins rússneska
hemámsliðs, aðrir flokkar voru
bannaðir eða skyldaðir til að ger
ast aðilar að svokölluðu Alþýðu
bandalagi, þar sem fámenn klíka
Moskvukommúnista réði öllu.
Þessu fylgdu takmarkalausar
pólitískar ofsóknir í anda Stal-
íns. Tugþúsundir manna voru
handteknar og varpað í fanga-
búðir, fjöldi fólks var tekinn af
lífi og pyntingum var beitt f
fangelsunum. íbúar landsins
lifðu undir þjáningu skelfingar-
innar, um að hin miskunnar-
lausa leynilögregla landsins
berði að dyrum og fólkið hyrfi.
Það fann lítinn mun á þessari
stjóm og þvl stjómarfari, sem
það hafði vanizt á dögum naz-
istanna.
annað og miklu skárra en það
var á Stalins-tímabilinu.
^ð vísu gerðist það síðar, eða
árið 1961, að kommúnist-
amir tóku sig til og reistu hinn
hörmulega og glæpsamlega Berl-
ínarmúr til þess að loka undan-
komuleið flóttafólks vestur á
bóginn og hefur þeirri aðgerð
verið lfkt við þáð, ag Austur-
Þýzkalandi hafi öllu verið breytt
£ einar risastórar fangabúðir og
virðast gaddavírsgirðingar ofan
á múmum fræga og meðfram öll
um jámtjaldslandamærunum,
ásamt vopnuðum hervörðum og
grimmum lögregluhundum,
túlka með sláandi hætti þá sam
líkingu.
Við og við hafa svo verið að
berast fréttir af því, að varð-
menn við múrinn illræmda hafi
skotið miskunnarlaust á flótta-
fólk, þegar það var að reyna að
skjótast yfir eða í gegn um hann.
Ég veit ekki nákvæmlega hve
margir flóttamenn hafa verið
drepnir þannig á flóttanum, en
þeir munu vera farnir að nálg-
ast hundrað, ef þeir eru ekki
komnir yfir þá tölu. Nýlega las
ég frétt um það, að einn ungur
og einbeittur A-Þjóðverji hafi
varið mestöllu tímabilinu síðan
múrinn var reistur til að reyna
að komast í gegn um hann. Þrisv
ar sinnum hefur þessi ungi mað-
ur reynt að komast gegnum
hann, en verið handtekinn í
hvert sinn og dæmdur í þriggja
eða fjögurra ára fangelsi. Jafn-
skjótt og hann hefur sloppið út,
hefur hann gert nýja tilraun. En
í síðasta dómi, sem hann hlaut,
geröist sú nýlunda, að mælt var
svo fyrir, að er hann hefði lok-
ið afplánun fangelsis, skyldi hon
um vfsað úr landi — til Vestur-
Þýzkalands, og mun hann þá á
endanum fá vilja sínum fram-
gengt. Kannski á þetta að sýna
aukið frjálsræði kommúnista-
stjórnarinnar!!
Tjrátt fyrir allar hörmungar
múrsins, er ekki alveg hægt
að loka augunum fyrir því, að
austur-þýzku stjóminni var tals
vert mikil þörf á þvf, að loka
af þessari markalínu. Flóttinn
úr landinu var orðinn svo mik-
ill, mest megnis var þetta ungt
fólk, sem mikil þörf var fyrir
f atvinnulffinu. Þar með var upp
kominn vítahringur, unga fólkið
flýði fátæktina og vandræðm í
atvinnulífi landsins, og ekki var
hægt að bæta úr vandræðunum
í atvinnulífinu vegna þess að
allt unga fólkið strauk brott úr
landi.
Samtímis því, sem múrinn var
reistur gerðu stjórnarvöldin
raunhæfa tilraun til að endur-
skipuleggja atvinnulff iandsins,
að nokkru með rússneskri að-
stoð og er ómögulegt að neita
því, að þeim hefur orðið tals-
vert ágengt f þvf efni og hinn
illræmdi múr hefur þannig átt
sinn þátt í því að koma á jafn-
vægi á þessum slóðum. Virðist
sem fátt hefði unnizt við það,
að landauón yröi í Austur-Þýzka
landi vegna gífurlegs áframhald
andi mannflótta þaðan.
Enn er að vfsu himinhár mun-
ur á lífskjörum manna í Austur-
og Vestur-Þýzkalandi, svo að
jafnvel gæti enn verið hætta á
því, að nýr ðstöðvandi flótta-
mannastraumur hæfist yfir
markalínuna, ef múrinn væri
brotinn niður. En sá er líka mun
ur á, að vafasamt er, að Vestur-
Þjóðverjar ættu eins auðvelt
með að taka við flóttafólkinu,
vegna þess að þar hefur síðustu
tvö árin orðið nokkur sam-
dráttur f efnahagslífinu.
A llir þeir hörmulegu atburðir,
sem gerzt hafa f sambúð-
inni milli Ausur- og Vestur-
Þýzkalands skilja eftir sig djúp
sár reiði og haturs. Á síðustu
árum hefur verið um það rætt,
að reyna þurfti nýjar leiðir til
að reyna að sætta þessar and-
stæður og sameina Þýzkaland.
En þær hugmyndir hafa oft
strandað á því, að hatrið í Vest-
ur-Þýzkalandi á hinum komm-
únísku kúgunum í Ausur-Þýzka
landi hefur verið svo mikið, að
ekki hefur verið við það kom-
andi, að þessir aðilar gætu
ræðzt við. Saman við þetta hafa
svo blandazt deilur við önnur
ríki um það, hvora ríkisstjórn-
ina skyldi viðurkenna sem lög-
lega stjórh Þýzkalands, eða
hvort hægt væri að viðurkenna
þær báðar. Við það hafa önnur
rfki blandazt inn í deilurnar og
aldrei hægt að fá neina viðun-
andi niðurstöðu eða lausn á þess
um deilum.
Þessar deilur eru þó ekki að-
eins vandamál Þýzkalands eins,
heldur allrar álfunnar. Viö höf-
um nýlega séð það, hvernig
gömul vandamál austur fyrir
botni Miðjarðarhafsins hafa get-
að tekið sig upp að nýju og orð-
ið svo alvarleg, að heimsfrið-
inum héfur verið stefnt f voða.
Sundrung Þýzkalands og Ber-
iínarvandamálið hafa sofið eða
legið i láginni aö undanförnu,
en maður veit aldrei hvenær
slík mein geta tekiö sig upp.
Þess vegna hljóta menn að fylgj-
ast með þeim og vona að þau
verði ekki látin liggja í kæru-
leysi, heldur verði einlæglega
unnið að því að leysa þau.
Fyrir nokkrum dögum gerð-
ist þaö, að Kiesinger forsætis-
ráðherra Vestur-Þýzkalands
skrifaði persónulegt bréf til
Willy Stophs forsætisráðherra
Austur-Þýzkalands, sem átti að
vera eins konar fyrsta skref til
að stofna viðræðugrundvöll
milli þessara aðilja. Undirtektir
kommúnistanna í Austur-Þýzka-
landi voru ekki góðar undir
þetta, en þó gera menn sér von-
ir um, að smám saman geti ein-
hver árangur af þessu oröið.
IVrargháttuð verzlunarviðskipti
eiga sér þegar stað milli
Austur- og Vestur-Þýzkalands,
en hitt er nýmæli að reynt sé
að tengja samtalslínur milli
stjórnanna. Þar er auðvitað um
að ræða mjög viðkvæmt vanda-
mál, því að hatur og fyrirlitn-
ing ríkir þar á milli. Jafnvel þó
æðstu stjórnarvöld reyni að
koma á slíku sambandi, munu
þau reka sig á andúö og mót-
mæli hinna óbreyttu fylgis-
manna sinna.
Eins og kunnugt er, þá hefur.
vestur-þýzka stjórnin sett það
skilyrði fyrir stjórnmálasam-
bandi við önnur lönd, aö þau
lönd viðurkenni ekki kommún-
istastjórnina f Austur-Þýzka-
landi, á þeim grundvelli, að hún
sé ólögmæt valdaránsstjórn. En
nú gerðist þaö fyrir nokkru, að
Vestur-Þjóðverjar viðurkenndu
sjálfir kommúnistastjórnina í
Rúmeniu og vita þó allir, aö
þar tóku kommúnistar völdin á
sínum tíma alveg meö sama
hætti og i Austur-Þýzkalandi,
þeir voru örlítill minnihluta-
flokkur sem rændi völdum i
skjóli rússnesks hernámsliös.
Og þá stendur fyrir dyrum, að
Þjóðverjar viðurkenni kommún-
istastjórnina i Ungverjalandi.
stjórn Kadars þess sem hjálpaði
Rússum við að bæla niður þjóö-
byltingu Ungverja og ennfrem-
ur getur verið aö viðurkenning
á kommúnistastjórninni í Tékkó
slóvakíu fylgi á eftir, þeirri
stjórn sem hrifsaöi völdin með
ofbeldi frá hinum lýðræðislegu
foringjum Eduard Benes og Jan
Masaryk. íiftir þetta verður það
spurningin, hvernig Vestur-
Þjóöverjar geti síöan staðið fast
á þeirri kröfu sinni, að engar
vestrænar þjóðir viðurkenni
austur-þýzku kommúnistastjórn
ina og virðist fólgin í því nokk-
ur mótsögn. Vitanlega er hún
ofbeldisstjórn, en það eru hinar
kommúnistastjórnimar í Austur-
Evrópu líka, og hér er spurn-
ingin aðeins um þaö, hvort hægt
sé að loka augunum fyrir þvf
ástandi sem er.
íúað hefur verið mikið talað
um það, að með hinni nýju
samsteypustjórn Kristilega
flokksins og jafnaðarmanna i
Vestur-Þýzkalandi, verði tekin
upp ný utanrikisstefna sem
beinist að því aö draga úr spenn-
unni og árekstrunum við Aust-
ur-Evrópu.
Mér virðist það liggja beint
við, að kommúnistastjórnimar
i. Austur-Evrópu eiga hér um
bil alla sökina á þessari spennu
og því kalda stríði sem ríkt |
hefur. Þetta liggur alla leið aft-
ur í ógnarstjórn og ofbeldis-
stefnu Stalins gamla. Ef atburð-
irnir fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins verða ekki til að spilla fyrir,
bá virðist sem Austur-Evrópu-
rfkin hafi verið og séu að breyta
um framkomu og mér virðist
sjálfsagt aö reyna aö ganga til
móts við þau, mæta þeim ein-
hvers staðar á miöri leið, þó aö
sjálfsögöu með því aðgætaallrar
varúöar, sérstaklega í því efni, j
að afvopnast ekki of skyndilega |
svo aö við stöndum uppi varn- jj
arlausir, et hinir taka að nýju tt
Framh á bls 13. g
Tjessi lýsing, sem ég hef gefið
á þessu ástandi er enginn
vestrænn áróður, heldur er nú
almennt viðurkennt bæði fyrir
vestan og austan járntjald, að
þannig hafi ástandið verið á
hinum skelfilegu Stalins-tímum.
Uppreisnin 17. júní 1953 kom
f lok Stalins-tímabilsins. Hún
brauzt út fyrst meðal bygginga-
verkamanna í Austur-Berlín, hjá
starfsmönnunum, sem unnið
höfðu að því að reisa hin miklu
Potemkin-tjöld, byggingamar
skrautlegu við Stalinallee í borg
inni. Tilefni uppreisnarinnar
var, að á'kvörðun hafði verið
tekin um að skerða kjör þeirra
og matvælaskammt. En á bak
við bjuggu sárir og djúpir harm
ar eftir margra ára ógnarveldi
kommúnismans. I nokkra daga
geisaði byltingarbálið fram og
aftur um allt Austur-Þýzkaland.
Vestur-Þjóðverjar horfðu á úr
nærsýn og fylltust heift og hatri
á kommúnfsku valdhöfunum. Þá
langaði til að láta hendur skipta
og ryðjast austur yfir landamær
in til hjálpar samlöndum sínum,
en úr því varð aldrei, þar sat
við oröin tóm. Síðan nagar sam
vizkubitið þá, kannski hefði þá
tekizt, ef djörfung hefði fylgt
hinum töluðu oröum, að frelsa
Austur-Þýzkaland undan hinu
kommúníska oki. En þó er það
með öllu óvíst, því að það var
staðreynd að þessi þjóðarbylting
var bæld niður með rússneskum
hersveitum og skriðdrekum.
Ein aðferg valdhafanna til að
draga úr ólgunni eftir byltingar-
tilraunina var að bæta nokkuð
launakjör alþýðunnar og sam-
tfmis þvf var stjórnarfar stalin-
ismans að hrynja eins f Austur-
Þýzkalandi sem í öðrum Aust-
ur-Evrópulöndum. Sfðan hafa ár
in liðið og vissulega er ástandið
í A-Þýzkalandi nú orðið allt