Vísir - 03.07.1967, Síða 8

8
VÍSIR . Mánudagur 3. júli 1967.
VÍSIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VlSER
Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingan Þingholtsstræti 1, símar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Túngötu 7
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Askriftargjald kr. 100.00 á mánuði innanlands
1 lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
Útboðin reynast vel
í því flóði nýjunga og framfara, sem hrifið hefur þjóð-
ina undanfarin tvö kjörtímabil, eru mörg atriði, sem
vakið hafa ómaklega litla athygli. Þau hafa horfið í
skuggann af mergð framfaranna. Eitt þessara atriða
er útboð opinberra framkvæmda. Fyrir átta árum var
algengast, að ríki og sveitarfélög önnuðust sjálf fram-
kvæmdir sínar. Nú er hins vegar öldin önnur. Þessir |
aðilar reyna nú að bjóða sem mest út af framkvæmd-
um sínum. Þessi breyting hefur gerzt afar hljóðlega,
en áhrif hennar eru mikil og víðtæk.
Reykjavíkurborg hefur staðið einna fremst á
þessu sviði. Hún hefur um nokkurt skeið boðið út
byggingu opinberra mannvirkja. Gerð gatna og hol- '
ræsa í Reykjavík er nú einnig boðin út á sama hátt. (
Borgin hefur góða reynslu af þessari framkvæmda- (
aðferð. Önnur sveitarfélög hafa fylgzt vel með þessu /
og eru sem óðast að taka upp sama háttinn. (
Ríkið hefur flýtt fyrir þessari þróun. Flest stórverk,
sem boðin hafa verið út á síðustu árum, hafa verið á '
vegum ríkisins. í vetur steig ríkisstjórnin drjúgt spor (
á þessari braut, þegar hún lagði fyrir Alþingi frum- (
varp um betri nýtingu framkvæmdafjár og bætt (/
skipulag ríkisframkvæmda. Með þessu frumvarpi er (
markvisst stefnt að nútímavinnubrögðum í opinber-
um framkvæmdum. Liður í því er, að útboð verði, ef '
við verður komið, að almennri reglu við framkvæmd- (
ir, sem ríkið hefur afskipti af. (
íslendingar þekkja vel, hve dýrar opinberar fram- (
kvæmdir geta orðið, ef þær eru ekki boðnar út. Með (
útboðum hafa ríki og sveitarfélög sparað sér og borg-
urunum stórfé á liðnum árum. Einkaframtakið er
virkjað til þess að gera framkvæmdirnar sem ódýr-
astar. Þeir, sem taka verkin að sér, hafa sjálfir mestra
hagsmuna að gæta að þau verði sem ódýrust. Það
hugarfar er gerólíkt því, sem allt of oft hefur tíðk-
azt, þegar opinberir aðilar hafa sjálfir annazt fram-
kvæmdimar. Og ekki má heldur gleyma því, að út-
boð gera kostnaðaráætlanir og fjárhagslegan undir-
búning miklu öruggari en ella.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir, að vandað sé sem
mest til útboða, enda þarf að hindra, að fyrirvarar í
tilboðum geri lág tilboð miklu dýrari í framkvæmd.
Einnig þurfa skilyrði að vera þannig, að tryggt sé, að
margir aðilar séu færir um að bjóða í verkið á sam-
keppnisgrundvelli. Skyld því atriði er nauðsynin á
löggjöf gegn einokun og hringamyndun, — löggjöf,
sem styðji heilbrigða, frjálsa samkeppni. Slík löggjöf
er nú í undirbúningi. Ekki er hægt að þola ástand,
sem leyfir, að níu samhljóða tilboð berist í verk, eins
og gerðist í hinu alræmda Keldnaholtsmáli.
Margs þarf þannig að gæta til að kostir útboðs-
kerfisins fái að njóta sín að fullu. Og ekki er hægt
að segja annað, en ótrauðlega sé stefnt að því.
Brezk blöð í harðri sókn
gegn WILSON og BROWM
— gagnrýnin einnig harðnandi i
jbe/Vro eigin flokki
Þeir Harold Wilson forsætis-
ráðherra Bretlands og utanrfkis
ráöherra hans George Brown
hafa sætt harðri gagnrýni
brezkra blaða að undanfömu og
stjómarandstæðingar hamast
gegn þeim á þingi, og stendur
þessi sókn sem hæst um þessar
mundir. Er það mál margra, að
þessir mælsku og vígfimu menn
eigi nú mjög í vök að verjast.
Og ekki er því að heilsa, að
þeir hafi stuðning nærri allra
sinna eigin flokksmanna.
Þess er skemmst að minnast,
að ræða George Browns á Alls-
herjarþinginu um Israel og Ar-
abalöndin, hratt af stað svo
sterkri gagnrýni I neðri mál-
stofunni, að Wilson varð að
taka til máls honum til varnar,
og síðar reyndi Brown að út-
skýra þau ummæli sem misskil-
in höfðu verið eða rangtúlkuö
að hans áliti, einkum ummælin
varðandi gerðir Israels (Jerúsal-
em, herteknu svæðin), en hon-
um tókst þó öllu betur með út-
skýringamar en menn höfðu bú-
izt við. Gerði hann grein fyrir
viðhorfi sínu til þessara máia í
sjónvarpsræðu. Þar endurtók
hann þá skoðun sína, aö Israels-
menn ættu að hörfa frá her-
teknu svæðunum til vopnahlés-
línanna frá því fyrir styrjöldina,
en lýsti sig andvígan afstöðu
Arabaríkjanna að neita ísrael
um viðurkenningu. Hann kvaðst
hafa hvatt ísrael til gætni varð
andi Jerúsalem (gamla borgar-
hlutann) og til þess að stofna
ekki til nýrra vandamála. Og
hann kvaðst ekki skilja í baráttu
blaðanna gegn sér. Þess má
geta, að í ritstjómargreinum
í brezkum blööum kom fram,
að áheyrendum hans á Allsherj-
arþinginu hlyti að hafa fundizt
hann vera illa að sér I sögu,
er hann talaði þar og sagði, að
styrjaldir ættu ekki að leiða til
landvinninga, en ávöxtur sigur-
vegaranna í styrjöldum eða af-
leiðingar hefðu ávallt orðið land
vinningar. Og utanríkisráðherr-
ann var þá líka minntur á hvem
ig brezka heimsveldið hefði orð-
ið til, og hvemig Sovétrikin og
jafnvel Bandarlkin hefðu fært
út kvíarnar. Á þetta hefði hann
ekki minnzt Hann notaöi sér
aðstöðu hins stóra, segir í einni
ritstjómargreininni, til þess að
hóta hinum smáa, þ. e. Israel.
Ekki verður hér rakið allt,
sem blöðin hafa móti Brown,
en títt víkja þau að óviðfeld-
inni framkomu hans í samkvæm
islifinu, og þau tala sum nán-
ast um hann sem „vandræða-
bam“ (enfant terrible) á stjóm-
arheimilinu, en minna má á hve
óheppilegt það þótti, er hann
sagði skömmu áður en Wilson
ætlaði f heimsókn til Vestur-
Þýzkalands, ag „Bretland vildi
helzt tvískipt Þýzkaland". Á
stjórnarfundi um aðild Bret-
lands að EBE á hann að hafa
sagt, að de Gaulle væri ekki
lengur fulltrúi meirihlutans í
landi sínu og gæti ekki talað
fyrir hans hönd. Þetta „síaðist
út“ af fundinum og komst í
blöðin.
Ðg nú er jafnvel talið, að
Wilson muni láta Brown víkja
úr utanrikisráðherrasessi, með
því að „sparka honum upp á
viö“ og gera hann að varafor-
sætisráðherra. Brezku blöðin
eru sum farin að tala um Brown
sem mann, sem sé „búinn að
vera" og ræða um hann sem
slíkan af vissri samúð.
Vandamál Wilsons eru sem
kunnugt er mýmörg og hann
hefur átt við vaxandi gagnrýni
að búa, en hann er maður eld-
gáfaður og hraðmælskur, og það
er ekki oft sem menn sækja
gull i greipar hans, í orrustum
orðanna, þegar t. d. deilt hefur
verið á hann vegna Rhodesfu,
vamarmálanna og kaupgjalds-
og verðlagsmálanna, en nú er
þó svo komið, að um vöm frek-
ar en sókn er að ræða af hans
hendi, og hefur hann líka feng-
ið svo til öll blöðin upp á móti
sér, þar sem aðaldeilumálið
varðar skoðana- og prentfrelsi.
Og svo hart hefur verið að hon-
um sótt, að þess eru vart dæmi
á síðari tfmum, að stjómmála-
leiðtogi fái eins óþvegna gagn-
rýni og nú og sjálfur hefur hann
þar líka tekið upp f sig.
Að baki þessu er deila, sem
hófst 21. febrúar á þessu ári
þegar Chapman Pincher, sem
skrifar um hemaðar- og vama-
mál í DAILY EXPRESS birti í
blaðinu grein, þar sem stóð aö
þúsundir einka- (private) =
skeyta send frá Bretlandi og
ekki sízt skeyti viöskiptalegs
efnis, væru með leynd lögð fyr-
ir Öryggisþjónustuna, áður en
þau fengju afgreiðslu úr landi. í
blaðinu stóð: Við erum þegar
komnir á „stóra-bróður-stigiö“,
þar sem simahlustanir eiga sér
stað, bréfhelgin er óvirt og
snuðrað er um einkalíf manna“.
Rikisstjórnin hélt því fram
Lohan ofursti.
að með þessu hefði Pincher
brotið f við reglur um „D-til-
kynningar" hins opinbera til
blaðanna, en D- tilkynningarnar
fjalla um vamir (defence) lands-
ins, en á þessari tilkynninga-
starfsemi var byrjað í síðari
heimsstyrjöldinni, þegar blöðin
af frjálsum vilja óskuðu eftir
eftirliti (censur) til þess að
sneiða hjá þvi að veröa ekki ti!
þess óviljandi ag gera uppskátt
um leyndarmál sem
varöa öryggi landsins. D-tilkynn
ingarnar vom sendar f aðvör-
unarskyni vegna þessarar hættu.
Fyrirkomulaginu var haldið á-
fram eftir styrjöldina og reynd-
ist vel. Frá 1962 hefir þessi
tilkynningastarfsemi verið und-
ir yfirstjóm Sammy Lohans
ofursta, manns sem hefir þótt
sópa að og vekur athygli hvar
vetna.
Blaðið neitaöi að hafa brot-
ið í bág við reglurnar um D-
tilkynningar, — en stjómin hélt
því fram að það hefði gert það
í tveimur tilfellum.
Og nú setur ríkisstjórnin
nefnd f málið og skipar for-
mann hennar vel metinn og
kunnan lögfræðing, Radcliffe lá-
varð, og áttu og f nefndinni
sæti tveir fyrrverandi landvarna
ráðherrar, annar ihaldsmaður,
hinn jafnaðarmaður.
13. júnf lá fyrir skýrsla nefnd
arinnar, sem hafði komizt aö
þeirri niðurstöðu að Daily Ex-
press hefði ekkert brotið af sér,
þar sem greinin væri í samræmi
við staöreyndimar, og hvorki
hefði verið brotið í bág við
öryggfsákvarðanir eða
siðalögmál blaðanna, — og
hefði því ekki verið réttmætt
af stjóminni að halda frarn, að
blaöið hefði brotið af sér í þessu
efni.
Framli á bls. 13