Alþýðublaðið - 21.05.1921, Blaðsíða 1

Alþýdublaðid
, Gefið ikt af .AJLþýduflolzloaiim.
1921
Laugardaginn 21. mai.
113 tölobl.
€rleni siuskeyti,
Khöfn, 13. raaf.
Upp-SchlesínmáliB.
Sfmað er frá Berlin, að Kor
fanty feaíi boðist til að draga sig
í hlé, ef bandamenn hertaka land
ið.
Rikisbankinn takmarkað útborg-
anir til námanna í Úpp Schlesíu
niður i 250 miljónir á viku.
Sfmað er frá París, að bæði
England og Frakkland reyni að
jafna með sér ósamlyndið.
Látinn merkismaður.
Prófessor Martin Nyrop, sá er
teikningarnar gerði af ráðhúsinu f
Khöfn, er látinn
Synðir filrasina.
Svo heitir grein, sem birtist í
Verkamanninum, blaði jafnaðar-
manna á Akureyri, 3. taaí s. 1.
Allœiklar deilur hafa í vor stað-
ið í norðanblöðunum, út af kaup-
gjaldi verkafólks, einkum í sveit-
um, og hafa, þeir „Dagur" og
„Islendingur" staðið gegn „Verka-
.assnninum".
Vér birtum hér þeasa grein,
svo fleirum geíisí kostur á að sjá
haaa en lesendum ,Vm,":
„í umræðum um kaupdeiluna
hér í blaðiau, var þess eitt sinn
getið, að syndir feðraana væru
um þesssr mundir sð koma niður
á bændúm. Var þessa getið f
samhandi við fólksstrauminn or
sveitunum til kauptúnanna.
Það má búast við, s,ð iesendur
bkðsins æski skýriagar á þessu
atriði, ekki síst þar sem mjög er
rætt um það óheillaástaad, sem
nú virðist koma hart niður á
vínnukaupendum óg verkalýð, það
að of margt fólk virðist vera horfið
til kaupstaðanna, en vinnukraftur-
Jan heims fyrir 4 sveitunum of
lítill. Að minsta kesti halda bænd-
ur þvf fram, að vinnuafil vanti í
sveitirnar alla tíma ársins, þó stað-
reýndir séu íyrir því, að fjöldi
vinnufærra karlmanna sækir vinnu
til kaupstaðanna vor ©g haust
hvers árs, ef um eitthvað er þar
að gera, jafat bændur og búsettir
menn sem Iausamenn.
í fyrsta tbl. Verkam. þ. á. var
mál þetta tekið til umræðu og
beat á nýja leið, vikið að nýju
ráði til að hæna ungdóminœ að
sveitalffinu. Að vfsu var þar að
eins bent á undirstöðuatriði —
grundvöll til að byggja meira
©fara á, en þeim grundvelli þarf
að ná, ei syndir feðranna á að
yfirstiga og bæta án foyltingar.
Guðmundur á Sandi ress upp á
móti þessu. Taldi það fjarstæðu
og vitleysu úr hófi fraos, ©g taldi
ýmsar aðrar ástæður íyriir fólks-
flutningunum úr sveitunum, svo
sem jarðnæðisskort c. i, Það skal
foslega játað, að jarðaæðisleysið
rekur marga til káupstaðanna. En
þá kemur sú spurnings af hverju
jarðnæðisleysið stafar, og er þá
komið að aðalefni þess&r&r greinar.
Þegaf þess er gætt, að sveitirn-
ar gætu óneitanlega veitt feálfu
fleirs fóíki lífsviðurværi, en þar
er búsett, er auðsætt a.ð illa er í
poríinn búið frá hálfw þeirrar
kynslóðar, sem hefir verið og er
ráðandi um jarðnæðismálin. Hlýfcur
þar að vera um tvær orsakir að
ræðá. Fyrst það, að aokkrlr eín-
staklingár hafi yfir of mikhi íaads-
svæði að ráða, og anaað hitt,, að
jarðarauðæfin séu ekki aotuð sem
skyidi. Þetta á sér Ifka Hvort-
tveggja stað.
Það er kunnara en frá þurfl að
segja, að stærri bændur hafa mjög.
tfðkað það, að eða og stækfca
Jarðir sfnar á kostnað nágranna
sinna. Þessa ér hægt aS finna
dæmi £ hveri sveit. Gömul öraefni
benda ,til, að mörg smáfoýít. Etafa
verið lögð f eyði, til að stækka
heimajörðina. Og það þarf ekki
að seilast langt aftur í timasn.
Árlega eru @eiri og færri dalajarS ¦
ir lagðar i eyðt, annaðhvort lagfc-
ar undir stórjarðir l nánd, eða
gerðar að afréttariandi. Fram í>,
síðustn ár kaupa stórbændur snsé
jarðirnar við Sáníótinat og steypa
saman við höfuðbólið. Guðmundar
á Sandi getur eðaust gefið skýs-
ingar um það t. d. hve margar
jarðir voru lagðar undir höfuðbóS-
ið Lasamýri i tíð feðra hinna aér.
verandi ábúenda jarðarinnar. Jós",
Gauti Pétursson gengur þess sjáli-
sagt ekki dulinn, á hvern hátl;
ættaróðali hans, Gautlöndum, vas
aðað nærtækari engja, en i upp-
hafi fylgdu jörðinni. Þessir menta
eru tilnefndk dnungis fyrir þaðí„
að báðir kasfe, tekið iil máls um
öngþveiti það, er atvinnumál þjóð-
arinnar virðast vera komin f, og
ættu því að ver% Ukiegastir tii að
geta bent á, hvernig grafa skuli
fyrir meinsemdina.
Þegar býhim er fækkað í sveh-
unum, er framtfðarheimilum hinœ-
ar uppvasatsdí kynsláðar fækkað'
að sama skapl.' 'Og þegar svo þar
við 'bætist, s,ð kaupstöðum ert»
fengin þau 'skiiyrði, sem samsvara
betur þörfum æskuiýðsins, má svo
að orði kveffia, að Mnni' yngri
kynslóð sveitanna sé hrundið út
á þann vegt ssm skapa? „umrene-
íaga" og .Uaupaklaufir*. Syndir
feðranna koms, æfinlega 'að meira
eða' minna leyti niðu? á börnun-
am,
Fyrir nokkrœm árum síðan var
mikið rætt um foyggisgu grasbýla
hér á iandi, Þ&ð aiál mætti auð-
vitað mótspyrnn frá hálfu stór-
bændanna. Þeism. fanst rassrúmi
'síau þrengt naeð þeirri hugmynd.
Þess munu ©g dæmín, alt iram á
þenna dagv að ungum mönnum
hefir verið asiíad um að byggja
sér býli og not,a gamlar engjar,
er stórjarðirasÆ' voru búnar að af ¦
rækja, svo altfoendir á, að gamla
stefnan sitji. við siýrið ærið víða
énnþá, það mm þvi þurfa tölu-
veit róttækar atiafnir til að Mppa
mákai þessufc" f' 'lag; sithafaii.',