Vísir - 24.10.1967, Qupperneq 8

8
V í S I R . Þriðjudagur 24. október 1967.
\
/
VISIR
Utnefandi: Blaðaútgaran viam
Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson
RJtstjóri: Jónas Kristjánsson
AOstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Bergþór Oltarsson
Auglýsingan Þingholtsstræti 1, slmar 15610 og 15099
Afgreiðsla: HverfisgOtu 55.
Ritstjórn: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Áskriftargjaid kr. 100.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prents...ið1t Vísis — Edda h.f.
Ali Baba
Ævintýrin í Þúsund og einni nótt eru líklega hástig
ævintýralegrar frásagnarlistar. í samanburði eru ís-
lenzk ævintýri afar jarðbundin og jafnvel beinlínis
sennileg. í mörgum ævintýra Þúsund og einnar nætur
hverfa mörk raunveruleikans og ímyndunarinnar ger-
samlega. Ekkert er óhugsandi. Menn lifa mörg líf í
einum draumi, lifa hinar ótrúlegustu svaðilfarir og
afla óendanlegra auðæfa með aðstoð anda og töfra-
orða.
Auðvelt er að ímynda sér, hvernig þessi skartbúnu
ævintýri hafa fyrr á tímum verkað á fátæk börn.
Augu barnanna hafa tindrað, þegar ævintýrin hófu
þau úr grámyglu hversdagsleikans upp í veröld
ímyndunaraflsins. Sú veröld hefur yfirleitt verið for-
réttindi bamanna. Fullorðið fólk er of bundið hinum
jarðnesku vandamálum sínum til að verða fyrir þess-
um áhrifum.
Ekki er það samt algild regla, eins og sést af ísr
lenzkum stjómmálum. Æ fleiri forustumenn stjórnar-
andstöðunnar gefast nú upp á hyersdagslegu mál-
efnaþrasi og hefja hugarflug óskhyggjunnar, þar sem
-milljónir króna eru búnar til eins og með lampa Alad-
íns. Þeir segja, að ríkið eigi að verja stómm meiri
fjárhæðum til opinberra framkvæmda, greiðslu skulda
og til stuðnings atvinnuvegunum, — og er ekki frá-
leitt að telja þessa óskhyggju nema 1000 milljónum
króna. Þeír segja einnig, að ríkið eigi að draga veru-
lega úr skattheimtu sinni, — og má meta þá ósk á
500 milljónir króna. Þarna yrði því 1500 milljón króna
bil, sem þyrfti að brúa, bilið milli raunveruleikans
og óskhyggjunnar.
í þessum draumaheimi leikur Eysteinn Jónsson
hlutverk Ali Baba, fer með asna sinn að fjallinu og
mælir: „Sesam, Sesarp, opnist þú.“ Fjallið opnast,
hann gengur inn í það og klýfjar asna sinn gulli og
gersemum til hjálpar ríkissjóði. Svona einfaldar eru
lausnirnar í ævintýrunum og svona einfaldar eru
lausnir forustumanna stjórnarandstöðunnar á vanda
íslenzkra efnahagsmála. ,
Óneitanlega er þetta auðveld stefna. Stjómarand-
staðan sparar sér hið hversdagslega og grámyglulega
verk að gera dæmi ríkisbúskaparins uþp, þannig að
útkoma fáist. Það er svo auðvelt að láta Magnús Jóns-
son fjármálaráðherra einan um leiðinlegar tölur og
útreikninga, og snúa sér heldur að almennum full-
yrðingum, sem eiga að ylja kjósendum. Hugsunin er,
að það sé vinsælt að vilja lækka skatta og að það
sé vinsælt að vilja auka þjónustu og framkvæmdir
ríkisins. Því er hvoru tveggja haldið fram í einu, þótt
það fái ekki staðizt.
En svo vill til, að kjósendur eru ekki eins og börn-
in, sem hlusta opineygð á ævintýrin. Þeir þekkja raun-
veruleikann af blíðu og stríðu og eru ekki næmir
fyrir óskhyggju stjómarandstöðunnar. Þeir hafna því
handleiðslu Ali Baba.
Listir-Bækur-Menningarmál
Hjörleifur Sigurðsson skrifar myndlistargagnrýni:
Yfirlitssýning Þorvalds
l^istafélag Menntaskólans held
ur áfram að bjóða Reykvík-
ingum upp á vandaðar listsýn-
ingar. Nú heilsar það vetri með
yfirliti á verkum Þorvalds Skúla
sonar. Yfirlitið er þó takmark-
að — sýnir aðeins tuttugu og
fimm, sex ár úr lifi hins marg-
reynda málara, sem búinn er að
horfa á tvær heimsstyrjaldir
renna hjá og feiknin öll af um-
brotum og byltingum í samfé-
lagi jarðarbúa. Höfundur þess-
ara lína þykist hafa skrifað svo
mikið að undanfömu um mynd-
ir Þorvalds, að hann geti bætt
við fáu nýtilegu... enda mála
sannast, að hvorki orð hans né
annarra megna að gera ljósa
grein fyrir eðli málverks. Samt
vill hann ekki láta undir höf-
uð leggjast að undirstrika þá
skoðun sína, að sýningin í
Menntaskólanum við Lækjar-
götu er afburðafalleg, heilsteypt
og sönn mynd af ævistarfi eins
snjallasta listamanns þjóðar
okkar, listamanns, sem við get-
um borið saman viö úrvalslið
umheimsins kinnroðalaust. Síð-
asta atriðið er þó kannski ekki
mikilvægast, heldur hitt, að Þor
valdur hefur gert líf okkar bjart
ara í skammdegismyrkrinu. Al-
vara hans, gáfur, þrautseigja og
dirfska hafa átt drjúgan þátt í
að kveikja ljósin, sem loga hvaö
skærast á íslandi í dag. Vita-
skuld hefur hann ekki farið var-
hluta af erfiðleikum leitandans
og forystumannsins í lítt rækt-
uðu menningarsamfélagi. En get
ur samt nokkur óskað sér betra
hlutskiptis? Ósýnilegu starfsárin
staðfesta greinilega, að Þorvald-
ur var ákaflega bráðþroska sem
málari. í dag sjá allir, sem ekki
vissu fyrr, að hann hefur sann-
arlega ekki látið sitja við þenn-
an glitrandi forleik. Kona frá
1941, Hestar 1941—42, Kompos-
ition 1953 og gulbrúna, nýja
málverkið innarlega á austur-
veggnum eru sannkölluö meist-
araverk fslenzkrar listar. Við hlið
þeirra standa fjölmörg önnur
þróttmikil listaverk, dramatisk
eða ljóðræn. Þau munu fylgja
okkur, samtíðarfólki Þorvalds, i
vöku og draumi um ókomin ár.
Hjörleifur Sigúrðsson.
Liljur vallarins
Liljur vallarins (Lilies of the
field).
Leikstjóri: Ralph Nelson.
Tónlist: Jerry Goldsmith.
Kvikmyndahandrit: J. Poe,
byggt á sögu Williams
Barrets.
Kvikmyndun: Hailer. Banda-
rísk frá árinu 1963. United
artist.
íslenzkur texti: Loftur Guð-
mundsson.
TZ" vikmyndin gerist í einu af
v þurru fylkjum Bandaríkj-
anna, daglaunamaður (Sidney
Poiter) á leið hjá þar sem nokkr
ar nunnur eru að bjástra í hit-
anum. Eftir nokkrar vangavelt-
ur ákveður hann að vinna hjá
þeim stuttan tíma. Þær eru
fim-i og hafa komizt með naum-
indum frá Austur-Þýzkalandi,
en nunnuregla þeirra var arf-
leidd að þessu býli sem þær
endurreisa. Abbadísin (Lilia
Skala) er heittrúuð kona og
mjög ákveðin. Eitt af áformum
hennar er að byggja kirkju, en
guðsþjónustur fara fram undir
berum himni og nunnumar
þurfa að ganga langa leið til
þorpsins þar sem þær fara fram
Fjallar kvikmyndin á mjög nær-
færinn hátt um hvemig þessu
lyktar.
Hún er í einu orði sagt hríf-
andi, verður aldrei lágkúruleg
eða velluleg, en það hefur orðið
mörgum kvikmyndum að falli,
sem fjalla á einhvem hátt um
frelsarann eða trúmál. Hún er
mjög frjálsleg hvað viðkemur
trúmálum og engin atriöi, sem
beinast að tárakirtlum áhorf-
enda.
Þaö er skemmtilega og mann-
lega á málum haldið og þannig
ag seint gleymist. T. d. Biblíu-
einvígi abbadísarinnar og Smiths
þegar hún sigrar með þessum
dásamlegu orðum: „Gefið gaum
að liljum vallarins. ekki spinna
þær eða vefa“. Bamslega kæti
nunnanna, þegar Smith kemur
með allan matinn, þegar hann
hefur fengið kaupið sitt borgað,
geta allir skilið sem einhvem
tíma hafa orðið að sætta sig við
einhæft fæði. Stóra blokkin af
sleikibrjóstsykrinum má heldur
ekki missa sig. Sunnudagsmorg-
unverður hans í kránni /og
seinna eftir endurkomuna, einn
kók. Hitinn og rykið á veginum
þegar nunnumar ganga til kirkj-
unnar, og seinna sigurhrós abba
dísarinnar, þegar hann kemur
staðráðinn i að hjálpa þeim,
„brostu framan í fólkið", segir
hún. Hin lifandi enskukennsla
hans og gleði þeirra allra.
Allar aukapersónur em vel
valdar og vel leiknar, nunnum-
ar em barnalegar en samt eðli-
legar og um fram allt glaöar,
trú þeirra sligar þær ekki held-
ur gerir þær frjálsar og ham-
ingjusamar. — Söngur þeirra
í kvöldkyrrðinni er þær syngja
Ave Maria Stella er yndisl. Óð-
ur Smiths tjí frelsarans er ein-
faldur og þrunginn þakklæti og
trúarvissu, sem maður á ekki
að venjast: „Sjáið barnið reif-
að í jötunni", og seinna „hann
reis upp til himna á páskunum
og dó vegna okkar“.
Þetta er sungið í bluesstíl og
nunnumar syngja amen undir
eins og Smith hefur kennt þeim
að segja eigi í Ameriku.
Það er engin sérstök framúr-
stefnutækni við kvikmyndatök-
una eða lýsingu, en í hóf stillt.
Tónlistin er fín og sparlega not-
uð. Það er mikið af léttri kímni,
sem kemst vel til skila í góðri
textaþýðingu Lofts Guðmunds-
sonar.
Endirinn er sérstaklega góð-
ur, engin grátklökk andvörp eöa
veifandi tárvotum vasaklút,
heldur sigursöngur þess manns,
sem lét stærsta draum lífs síns
rætast. Presturinn, sem blygð-
ast sín fyrir eigingimi, þegar
hann eitt sinn á veikleikastundu
baö guð um stórt og feitt brauð,
en skynjar yantrú sína þegar
hann stígur fæti í þetta ein-
stæöa guöshús, fer ekki auðveld
lega úr huga manns.
Undirtektir, þegar ég fór, voru
eins og á góðu leikriti, allir
hlógu með og bömin spurðu for
eldra sína og fengu skýringar.
Þetta er svo ánægjuleg sýning
að langt er síðan að undirtektir
áhorfenda hafa verið svo aug-
ljósar, enda er kvikmyndin í
einu orði sagt: hrífandi.
Leikur Poiters er snilld, hann
ofleikur hvergi, enda stendur
myndin og fellur með leik hans,
brosið er alveg sérstakt, bams-
legt hamingjusamt. Ég furða
mig ekki á þeim verðlaunum,
sem myndin hefur fengið enda
er hún skerfur umburðarlyndis
og sannrar trúar til fólks. Marg
ir muna eftir Poiter i The defian
ones (Á flótta), Ieikstjóri Stan-
ley Kramer, sýnd hér í Trípolí-
bíói, fyrir þann leik hlaut Poit-
er heimsfrægð.
Á laugardaginn sýndi sjón-
varpið L’Ascenseur pour l’echa-
faud. Þetta er fyrsta stórmynd
Malle’s, hann lauk við hana árið
1957 þá 25 ára gamall. í með-
Framh. á bls. 10.