Vísir - 03.08.1968, Qupperneq 6

6
V í SIR . Laugardagur 3. ágúst 1968.
TÓNABÍÓ
1 ■ —
fslenzkur tcxti.
(Retum of the Seven)
Snilldar vel gerð og hörku-
spennandi, ný amerisk mynd
í litum og Panavision.
Yul Brynner.
Sýnd kl. 5 og 9.
Bönnuð innan 14 ára.
STJÖRNUBÍÓ
Dæmdur saklaus
Islenzkur texti.
Ný, amerlsk stórmynd með
Marlon Brando
Sýnd kl. 5 og 9.
Bönnuð bömum innan 14 ára.
ÍSLENZKUR TEXTI.
Hörkuspennandi. ný, amerlsk
kappakstursmynd i litum og
Panavision.
Sýnd kl. 5,15 og 9.
Bönnuð bömum innan 12 ára.
LAUGARÁSBÍÓ
Æ vintýramaðurinn
Eddie Chapman
(Trlple Cross)
íslenzkur teztl.
Endursýnd kl. 5 og 9.
Bönnuð börnum innan 12 Ira.
BÆJARBÍÓ
Angelique i ánauð
Hin þekkta, franska stórmynd
í litum.
íslenzkur texti.
Sýnd kl. 9.
Bönnuð hórnum.
Riddarinn frá Kastiliu
Ameri6k riddaramynd'í litum.
Sýnd kl. 5.
Bönnuð börnum innan 12 ára.

Þannig hugsa menn sér geimför, knúin kjarnorkuhreyflum.
S
Orkugjafar, sem
breyta kjarnorku-
hita í rafstraum
Nokkrir gervihnettir eru búnir slikum orkugjöfum
T>eyniÖ að gera ykkur í hugar-
lund orkugjafa, sem ekki
vegur nema 2 kg, vinnur hljóð-
láúst og getur frámleitt orku án
afláts, eftirlits og afskiptalaust
um margra ára bil. Þannig get-
ur hann til dæmis framleitt raf-
magn við öll hugsanleg skilyröi,
hvar sem er .. á isauðn Norður
heimskautsins, jöklum Suður-
heimskautslandsins, á sjávar-
botni á 6.000 m dýpi, úti í
geimnum, á tunglinu...
Þessir orkugjafar eru ekki nein
draumsýn eða óskhyggja lengur.
Það er meira en áratugur síðan
farið var að vinna að gerð þeirra
á vegum Kjamorkustofnunarinn
ar bandarísku, full sjö ár síðan
fyrsti gervihnötturinn, búinn
slikum orkugjafa, var sendur á
braut umhverfis jörðu. Þessir
orkugjafar eru af tveim geröum.
Báðar eiga það sameiginlegt, að
þar er kjarnorka notuð til að
framleiða hita, sem siðan er
breytt í rafstraum. En ólíkar eru
þær aö þvi leyti til, að önnur
framleiðir hitann í litlum kjarna
ofni, hin meö útgeislun frá viss-
um ísótópum. Það er síðar-
nefnda geröin, sem af ýmsum á-
stæðum er talin munu reynast
hentugri úti I geimnum.
Það var árið 1961, að Banda-
ríkjamenn sendu „Transit-4“
gervihnöttinn á braut umhverfis
jörðu, en það er „leiðsöguhnött-
ur“, til viömiðunar fyrir skip og
flugvélar. Sá gervihnöttur tákn-
aöi að þvi leyti til tímamót í
sókninni út I geiminn, að hann
var búinn ísótópa-orkugjafa, er
vó aðeins 2 kg, en framleiddi
nægan .rafstraum fyrir radió-
senditækin. Og þetta var í fyrsta
skiptið, sem kjamorkan var tek
in í notkun úti i geimnum.
Orkugjafi þessi, sem hlaut ein
kennisstafina „SNAP-3A", var
gerður til að framleiða 2,7 w
rafstraum án afláts I fimm ár,
en plútoníum-238 var notað til
að framleiða hitann, sem breytt
var 1 rafstrauminn. En „SNAP-
3“ hefur reynzt lífseigari en
nokkur þorði að reikna meö.
Hann gegnir enn hlutverki sínu
að sjö árum liðnum, og fyrir það
er þessi leiðsöguhnöttur nú elzti
„starfandi" gervihnöttur úti þar.
Siðan hafa Bandaríkjamenn
sent marga gervihnetti á braut
umhverfis jörðu, sem búnir eru
slíkum orkugjöfum, er framleiða
rafstraum fyrir hin ýmsu tæki
gervihnattarins. Sumir þessir
orkugjafar nota polonium 210
til að framleiða .hitann, og raf-
straumurinn, sem þeir framleiða
þannig, getur numið 25—30 w,
en þá eru þeir líka þyngri, eða
um 12 kg.
Þegar fyrstu bandarisku geim
faramir lenda á tunglinu, er svo
ráð fyrir gert, að þeir hafi með-
ferðis eina slika orkustöð. Hún
veröur 16,7 kg að þyngd, og ísó-
tópamir, sem framleiða hitann,
plutoníum-238. Þessi stöð á að
geta framleitt 70 w raforku, 6 v,
og á sá kraftur að duga þeim
tækjum, sem tunglfararnir hafa
meöferöis. En meðal þeirra
verða og senditæki, sem eiga að
starfa eftir að tunglfaramir eru
snúnir aftur heim á leið, og
skilja þeir því stöðina eftir.
Þá hafa og slíkir orkugjafar
þegar verið teknir í notkun á
jöröu niðri — t.d. i sjálfvirkum
og mannlausum veðurathugana-
stöðvum á afskekktum stöðum,
í radíóvitum og í merkjasend-
ingatæki, sem' komið er fyrir
á sjávarbotni i sambandi við
alls konar mælingar. Meðal ann-
ars er slíkur orkugjafi notaður í
siglingavita, sem komið hefur
verið fyrir neðansjávar í tilrauna
skyni. Þeir orkugjafar nota stron
tíum-90 til að framleiða hitann,
sem breytt er í allt að 60 w raf
straum, vega um 230 kg og þola
allt að 700 kg þrýsting á fersm.
Eiga þeir að geta unnið hlutverk
sitt afskiptalaust í fimm ár.
ísótópa-orkugjafarnir eru nú
líka þegar notaðir til að fram-
leiöa rafmagn fyrir örlítil tæki,
þannig að bæöi orkugjafinn og
tækið verður ekki fyrirferðar-
meira en það, að koma má því
fyrir f liffærum manna. Og um
þessar mundir eru Bandaríkja-
menn að gera tilraunir með
kjarnorkuofna-knúna hreyfla,
sem ef til vill veröa notaðir til
að knýja geimför áður en langt
um líður.

HÁSKÓIABÍÓ
Skartgripaþjófarnir
(Marco 7)
Sérstök mynd, tekin i Eastman
litum og Panavision. Kvik-
myndahandrit eftir David Os-
bom. — Aðalhlutverk:
Gene Barry
Elsa Martlnelli
tslenzkur texti.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuð innan 14 ára.
HAFNARBÍÓ
Leyniför til Hong-Kong
Spennandi og viðburðarík, ný,
Cinemascope litmynd meö:
Stewart Granger
Rossana Schiaffino
íslenzkur texti.
Bönnuð innan 16 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
NÝJA BÍÓ
Drottning hinna
herskáu kvenna
(Prehistoric Women)
Mjög spennandi ævintýra-
mynd í litum og Cinemascope.
Martine deswick
Edina Ronay
Bönnuð yngri en 12 ára
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
GAMIA BÍÓ
Brostin hamingja
(Raintree Country)
með Elizabeih Taylor
Montgomery Clift.
Eva Marie Saint.
Endursýnd kl 5 og 9.
Bönnuð innan 12 ára.
AUSTURBÆJARB8Ó
LOKAÐ
vegna sumarleyfa