Vísir - 12.11.1968, Blaðsíða 8

8
VIS IR . Þriðjudagur 12. nóvember 1968.
VISIR
Otgef&ndi Reyklaprent teJ.
Fra'nKvavndaatjðri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoóarritstjóri: AxaJ rhorsteinson
Fréttastjórl lón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfuiltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Malstræt: 8. Slmar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaistræti 8. Sími 11660
Ritstjórn: l "íugavegi 178. Simi 11660 (5 linurl
Áskrittargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðla Visis — Edda hi.
Hvað fákna orðin?
Tveir mætir menn skrifuðu greinar um sósíalisma í
dagblöð í haust. Þótt þeir rituðu báðir um sama orð-
ið, rituðu þeir um gerólík hugtök. Ólafur Bjömsson
prófessor talaði um sósíalisma sem þá efnahagsstefnu,
sem framkvæmd er í ríkjum Austur-Evrópu. Þor-
steinn Thorarensen rithöfundur talaði hins vegar um
sósíalisma sem almenna mannúðarstefnu.
Ef farið er eftir skilgreiningu Ólafs, verður að telja,
að sósíalistísk stefna ríki ’cki á Norðurlör.dum, þótt
jafnaðarmenn hafi verið þar við völd í áratugi. Og
sé farið eftir skilgreiningu Þorsteins, eru allir ís- )
lenzku flokkarnir sósíalistískir, Sjálfstæðisflokkur- V
inn sem aðrir. Svona geta skilgreiningar skipt miklu
máli.
Enginn hefur einkarétt á réttri skilgreiningu orða.
Raunverulega höfðu báðir höfundarnir rétt fyrir sér,
því að hvor um sig skýrði út, hvað hann ætti við með
orðinu sósíalismi. Lesendur vissu því, um hvaða hug-
tak var verið að ræða. Þessa kurteisi sýna ekki allir
ireinahöfundar. Margir nota orð eins og sósíalismi og
kapítalismi, afturhald og framsókn, vinstri og hægri,
án þess að nokkur viti, hvað þeir eiga við með þess-
nm orðum.
Þótt erfitt sé að ákveða, hvað sé sósíalismi og hvað
ekki, er tiltölulega auðvelt að ákveða, hvort eitthvað
ié sósíalistískara en annað, því að þá er aðeins um
afstætt mat að ræða. Það er t. d. erfitt að segja, hvort
vinstristjómin á ámnum 1956—1958 hafi haft sósíal-
istíska stefnu og hvort viðreisnarstjómin á ámnum
1959—1967 hafi haft kapítalistíska stefnu. Hins vegar
er auðvelt að sjá, að vinstristjórnin var að minnsta
kosti sósíalistískari en viðreisnarstjórnín, því að hin
síðamefnda afnam innflutnings- og fjárfestingarhöft.
En hún innleiddi varla neinn kapítalisma. Miklu frem-
ur er hægt að segja, að hún hafi dregið úr sósíalism-
anum, sem hefur gegnsýrt íslenzkt atvinnulíf frá
kreppuárunum.
Það merkilega er nefnilega, að íslenzkur þjóðarbú-
skapur er sósíalistískari en þjóðarbúskapur þeirra
Norðurlanda, sem hafa haft jafnaðarmannastjóm ára-
tugum saman. Ef einhver vildi koma á hér á landi hlið-
stæðum skilyrðum einkarekstrar og gilda á Norður-
löndunum, yrði hann samstundis úthrópaður sem
kapítalisti. Það sem hér er kallað kapítalismi er sósíal-
ísmi hjá Norðmönnum, Dönum og Svíum.
Þar láta jafnaðarmannaleiðtogarnir sér nægja áætl-
anarbúskap í atvinnulífinu, en hér er það í enn meira
mæli ríkisrekið. Lánsfjárútvegun, uppbætur og styrk-
ir, gengisbreytingar, — allt atriði í höndum hins op-
inbera, eru þyngri á metunum í rekstri fyrirtækja, en
hvort forstjóri þess stendur sig vel eða ekki.
Þess vesna er ekki ástæðulaust að biðja menn um
að vara sig á nafngiftum og athuga heldur slagorða- (
laust, hvaða ástand liggur að baki nafngiftanna. /
ai
Þjóðflutningar vorra tíma
• Það vekur jafnan athygli,
er fólk austan tjalds
reynir að slíta af sér f jötrana
og komast þanga'ð, sem lýð-
ræði ríkir, en líklega hefur
það farið fram hjá mörgum,
enda Iítið verið um það birt,
.að margir komast til dæmis
heim til Þýzkalands friðsam-
Iega frá hinum ýmsu löndum
Austur-Evrópu. Og það fólk,
sem þannig kemur, er fyrst
Iátið fara í flóttamannabúðir
í Göttingen og Niirnberg.
Alls hefur um hálf milljón
manna af þýzkum uppruna
látið skrá sig hjá Alþjóða
Rauða krossinum til þess að
komast til síns gamla ætt-
lands. Verður hér sagt nokkru
nánar frá þessum þjóðflutn-
ingum vorra tfma.
Þjóöverjar þeir, sem búa í
löndum Austur-Evrópu og fá
heimild til að setjast aö í Vest-
ur-Þýzkalandi, koma fyrst við í
sérstöikum flóttamannabúöum í
Göttingham og f Nilmberg, þeg-
ar komið er vestur fyrir jám-
tjaldið.
Á síðasta ári fiuttust um
26,000 manns að austan til Vest-
ur-Þýzkalands og hittu þannig
ættingja sfna, sem iafnan ieitast
við að taka á móti slíku fólki.
Þótt þetta sé allstór hópur, er
hann aðeins brot af 500,000
manna fjöida af þýzkum upp-
runa, sem hefur látið skrá sig
hjá Rauða krossinum í hinum
ýmsu löndum Austur-Evrópu, til
að gefa til kynna, að þaö óski
að hafa vistaskipti.
Ógerningur er að segja með
vissu, hversu margir menn af
þýzku bergi brotnir eru búsettir
í Austur- og Suðaustur-Evrópu.
Fólk þetta er búsett milli Oder-
Neisse-línunnar og Hvíta-Rúss-
lands, milli Svartahafs og Eystra
salts og hefur yfirleitt borgara-
rétt í því landi, sem það er bú-
sett f. Langflestir þeirra 26,000
manna, sem fengu heimild tií
að flytja vestur á síðasta ári,
voru úr þeim héruðum Austur-
Þýzkalands, sem nú eru undir
stjórn Pólverja.
Um 200,000 manns óskar að
flytjast frá Póllandi til Vestur-
Þýzkalands. Þar sem stjórnin I
Varsjá levfir ekki aðeins óvinnu
færu fólki að fara úr landi, held-
ur og mönnum, sem vel geta
unnið fyrir sér, hefur gengið
bezt að sameina fjölskyldur frá
Póllandi ættingjum í heimaland-
inu. í þessu efni lætur sambands
stjórnin í Bonn einskis ófreistað
við að koma fólki fyrir og leysa
fjárhagsvandræði þess, unz það
er komið í fasta vinnu. Þannig
greiöir sambandsstjómin far-
gjöld þessa fólks frá Oder-
Neisse-lfnunni og til Þýzkalands,
og hún greiðir einnig öll þau
háu leyfisgjöld, sem pólsk
stjómarvöld krefjast í sambandi
við brottflutning fólks. Þar sem
hér er yfirleitt um mjög efna-
lítið fólk að ræða, veitist því
erfitt að afla fjár til að greiða
gjöldin. og sást það fljótt sum-
arið 1967, þegar Pólverjar hækk-
uðu þau skyndilega. Minnkaði
þá aðstreymið til Þýzkalands
snögglega. en nú hefur það auk-
izt aftur.
Stjómarvöld í Bonn telja sig
hafa rökstudda ástæðu til að
ætla, að austan járntjalds búi
um það bil 3,2 milljónir manna
af býzkum unpruna, og sé um
það bil fjórðungur búsettur í
Efri-Slesíu, sem Pólverjar ráða
og skrá þetta fólk þar sem
heimamenn. Áætlað er, að í
Tékkóslóvakíu sé tala Þjóðverja
um þaö bil 160,000 — stjórnin
í Prag segir, að þeir séu um
134.000 — í Ungverjalandi
250,000 manns og í Rúmenfu
384,000 manns. Þjóðverjamir f
Rúmeníu — Siebenburgen-Saxar
og Banat-Svabar, eins eru oft
kallaðir — eru undantekningar-
laust rúmenskir ríkisborgarar.
Þar í landi hafa 71.000 manns
af þýzkum uppruna látið skrá
sig til flutnings til Þýzkalands, '
en flutningar þaðan hafa gengið •
treglega — aðeins komu 440 ár-
ið 1967, en árið 1966 voru þeir
600. Þeir, sem hafa gert sér von ,
ir um, að það mundi flýta fyrir
heimflutningi Þjóðverja, að,
stjómin í Bonn tók upp stjórn-
málasamband viö Rúmeníu, hafa j
orðið fyrir nokkrum vonbrigð- i
um.
Tékkar hafa á hinn bóginn ver
ið örlátari á leyfi til brottflutn- :
ings úr landi sínu. Hafa stjóm- i
völd þar veitt 54.000 slfk leyfi
á síðustu árum eða öllum, sem ;
sótt hafa um brottfararleyfi. En
ekki er sopið kálið, þótt f ausuna :
sé komið, því aö tékknesk ;
stjómvöld krefjast hárra gjalda
fyrir afhendingu nauösynlegra j
skilrfkja til brottflutnings, og ■
þau veitist mönnum erfitt að ‘
greiða. Eru leyfisgjöld þessi mis-
há frá 400 tékkneskum krónum i
upp í 10.000 — en tékkneska ,
krónan jafngilti ísl. kr. 7.90 eöa
þar um bil.
Gert er ráð fyrir, að í Sovét-
ríkjunum búi um milljón manna ■
af þýzkum uppruna. Megniö af
þessu fólki átti heima í Eystra-
saltsríkjunum og Memelhérað- '
inu, en auk þess hafa lengi verið ■
smáhópar þýzks fólks í ýmsum ■
lýðveldum Sovétríkjanna. En
þeir eru tiltöilulega fáir, sem fá •
að flytjast úr Sovétríkjunum — j
í fyrra komu um 100 á mánuði ;
þaðan, og á fyrsta fjórðungi
þessa árs voru þeir aðeins 184. i
Nær enginn Þjóðverji, sem bú- :
settur var í þeim hluta Austur- '.
Prússlands, sem nú er undir
beinni sovétstjóm, hefir fengið
heimild til að flytja þaðan — frá :
stríðslokum hafa aðeins 130 I
manns, sem bjuggu í Köngsberg ,
og grennd, sem nú heitir Kalinin !
grad, fengið heimild til að flytj-
ast vestur til Þýzkalands.
I
Og enn í dag bíður útlegð margra
Tékkneskt flóttafólk nýkomið frá Vínarborg. Myndin tekin á Kennedy-flugvelli í New York.