Alþýðublaðið - 23.04.1966, Síða 15

Koparpíour og
Rennilokar,
Fittings,
Ofnakranar
Tengikranar
Slöngukranar,
Blöndunartæki,
Burstatell
byggingarvöruverzlun,
Kéttarlioltsvegi 3.
Simi 3 88 40.
Bifreiðaeigendur
Vatnskassaviðgerðir
Elimentaskipti.
Tökum vatnskatta úr og
setjum i.
Gufuþvoum mctora.
Eigum vatnskassa í skip*
um.
Vatnskassa-
verkstæðið
Grensásvegi Xí.
Sími 37534.
Brauðhúsið
Laugavegi 126 — S
Sími 24631
★ Allskonar veitingar.
★ Veizlubrauð, snittur.
★ Brauðtertur. smurt
brauð
Pantið tímanlega.
Kynnið yður verð
og gæði.
Jón Finnsson hrl.
Lögfræðiskrifstofa.
Sölvhólsgata 4. (Sambandshúsið)
Sínaar: 23338 og 12343
Sigurgeir Sigurjónsson
hæstaréttarlögmaður
Málaflutningsskrifstofa
Óðinsgötu 4 — Sími 11043.
Eyjóifur K. Sigurjónsson,
löggiltur endurskoðandi.
Flókagötu 65. — Sími 17903.
Laxness
í'ramn . us 3.
sín í milli. Halldór sagði að
ekki hefði verið rætt um þýð-
ingar á leikritum sínum á önn
ur mál. Tilboð hefðu að--vísu
horizt frá nokkrum aðrljum er-
lendis í Strompleikinn sem
hefðu keypt sýningarrétt á
leiknum, en það mál hefði af
ýmsum orsökum ekki náð
lengra. Enda væri víst enginn
maður til við nokkuð íeikhús
neinstaðar í heiminum sem,
skildi íslenzku og gæti lesið
leikritin, nema þá Ivar Eske-
land frá Noregi sem nú er ein
mitt staddur hér á landi og
var viðstaddur þennan fund.
Halldór kvað þess iðulega ósk
að víðsvegar að úr veröldinni
að hann leyfði leikhúsum að
dramatísera skáldsögur eftir
sig. Því svaraði hann jafnan
til að hann hefði skrifað hálfa
tylft leikrita sem væru þeim
heimil, — en hitt þyrði hann
ekki að sleppa skáldsögum sín
um í hendurnar á leikhiismönn
um. Þar með féllu þessar um
leitanir vanalega niður — lík
lega væru leikhúsin enn að
leita að mönnum sem gætu
lesið leikritin.
— Þessi leikrit mín eru eig
inlega prívatskáldskapur handa
íslendingum, sagði Halldór Lax
ness, sem ég skrifa til að
skemmta sjálfum mér og öðr-
um.
Hann kvaðst vera ánægður
með sýningu Prjónastofunnar
í Þjóðleikhúsinu, einnig þar
hefði gott fólk starfað að sýn
ingunni með samvizkusömum
og nákvæmum leikstjóra. Og
undirtektir á frumsýningu
hefðu reynzt miklu betri en
hann gerði sér vonir um Ann
ars væru frumsýningargestir
vandfýsið fólk og ekki að
marka undirtektir fyrr en
kæmi fram í sýningar Hann
gerði ráð fyrir að hver áhorf
andi fyndi það út úr leikritun
um sem hans lærdómur og
vizka leyfði honum — ef menn
■vilja þá leita útskýringa á
hlutunum og skilja ,þá djúpri
skilningu.
— Það er ekki mitt hlut-
verk að ráða fram úr þeim
gátum sem menn kunna að sjá
í leikritum mínum. En sem
betur fer koma margir í leik
hús einungis til að skemmta
sér — þó að það sem þeir
sj’á haldi kannski áfram að
þróast í undirvitundinni unz
Aðalfundur
iiaupfélags Hafiifirf'snga
verður haldinn föstudaginn 29. apríl kl.
8 s.d. í fundarsal Kaupfélagsins, Strand-
götu 28.
Dagskrá samkvæmt samþykktum félagsi’ns.
Stjórnin.
þar kemur, kannski mörgupi
árum slðar, að það lýkst upp
fyrir þeim á nýjan leik og
þeir sjá allt í einu ijós!
Dúfnaveizlan er fimmta leik
rit Halldórs Laxness sem frum
sýnt er síðan hann hóf leik-
ritagerð sína á seinni árum
með íslandsklukkunni. En Leik
félag Reykjavíkur lék fyrsta
leikrit hans, Straumrof, fyrir
meir en 30 árum sfðan, frum
■sýningin var í Iðnó 29da nóv-
ember 1934. Þeirri sýningu
stýrði Gunnar R. Hansen sem
þennan vetur var fastur leik-
stjóri Leikfélagsins.
— Ég skrifaði þetta út í
Kaupmannahöfn þá um vorið,
sagði Halldór, var nýkominn
frá Spáni og vann a<ð Sjálf-
stæðu fólki. Ég var orðinn
leiður á þeirri bók í bili ogi
fór að skrifa leikritið af tómu
hríaríi, mér til hvíldar frá
ibókinni. Leikritið var svo leik
ið um haustið og kom út í
lítillli en laglggri bók um
svipað leyti. En sýninguna sá
ég ekki sjálfur, — var þá kom
inn til útlanda á ný.
Halldór Laxness kvaðst mest
hafa unnið að leikritum hin
síðari ár og mikið hugsað um
leikritsformið.
— En ég vinn að þessu sem
verkamaður í leikhúsinu —
ekki sem leikhúsfílósóf. sagði
hann, og á því er grundvallar
munur. Eitthvað svipaður mun
ur og er á garðyrkjumanni
sem ræktar til að mynda flfla
— og jurtafræðingi sem kann
að si^ndurgreina og flokka
150 fíflategundir án þess að
koma nærri garðyrkju sjálfur.
Það er erfitt að láta uppi
framtiðaráætlanir. En ég get
vel hugsað mér að skrifa svo
sem eitt leikrit í viðbót ef
mér endist líf og heilsa. sagði
hann.
Handritin
Framhald af 2. sfffu
verið frá ýmsum ákvæðum reglu-
gerðar Ámasafns á liðnum árum.
Mistök gætu ekki svipt stofnun
réttarvernd.
Varðandi samning Danmerkur
og íslands um afhendingu hand-
ritanna sagði Christrup að allir
fylgismenn frumvarpsins um af-
hendinguna hefðu sagt að hér væri
um gjöf til íslands að ræða. Chris-
trup sagði að gjöf væri yfirfærsla
á einkarétti og hér væri um það
að ræða að erlendu ríki væru af-
hentar eignir. Það væru blekking-
ar þegar reynt væri að halda því
fram, að einungis sé um að ræða
skiptingu Árnasafns, og að nokkur
hluti þess skuli varðveittur á ís-
landi í framtíðinni.
Um þá fullyrðingu verjandans
að almannaheill krefðist laganna,
þar eð þau bættu sambúðina víð
annað ríki, sagði Christrup að um
almannaheill gæti alls ekki verið
að ræða í þessu tilfelli.
Christrup lauk máli sínu með
því að segja, að ráðuneytið gæti
ekki breytt lögum sjálfstæðra
stofnana að eigin geðþótta. Loks
kvað hann það von sína, að mála-
rekstur þessi skaðaði ekki sam-
skipti íslands og Danmerkur.
Verjandinn, Poul Schmith, svar-
aði máli Christrups og talaði í
rúman hálftíma. Hann endurtók
aðalatriði varnar sinnar frá því á
þriðjudag og kvað sækjanda ekki
hafa hnekkt þeim fullyrðingum
sínum, að Árnasafn væri eign há-
skólans, og skipti þar litlu ummæli
núverandi rektors, sem þar aö
auki brytu í bága við það sem
sami maður hefði sagt fyrir nokkr-
um árum. Það væri ómótmælan-
legt, að Árni Magnússon hefði
gefið Kaupmannahafnarháskóla
eigur sínar og reglugerð Árnasafns
hefði ekki verið samþykkt fyrr
en þrjátíu árum eftir dauða Árna,
og þá hefði einungis verið um
skipulagsbreytingu að ræða en
ekki tilfærzlu á eignarrétti.
Menntamálaráðuneytið er
hæsta yfirvald í málefnum Árna-
safns og getur skipað málum þess
að eigin geðþótta, sagði Schmith.
Schmith kvað hér ekki um að
ræða gjöf til íslands. Safninu væri
skipt og íslendingum falin varð-
veizla þess hluta handritanna sem
beinlínis snerta ísland.
Þá sagði verjandinn að lögin
tækju tillit til almannaheillar.
Miklu máli skipti að halda góðri
sambúð við ísland og leiða til
lykta mál, sem lengi hefði valdið
deilum milli ríkjana. Hann taldi
að það væri aldrei um of undir-
tdrikað að löein um afhendingu
handritanna hefðu verið samþykkt
á tveimur þingum og hefðu farið
fram þingkosningar á milli. Málið
hefði verið rætt á ótal fundum, í
blöðum og öðrum fjölmiðlunar-
tækjum, og væri næstum hægt að
segja, að þjóðaratkvæðaereiðsla
hefði farið fram um málið, svo
rækilega hefði það verið rætt og
kynnt f.vrir kjósendum.
Verjandi kvað óhugsandi að
skaðabætur yrðu greiddar fyrir
handritin, þótt svo færi, að rétt-
urinn liti svo á að um eignar-
nám væri að ræða. Raunverulegt
notagildi handritanna væri ekkert
og þau yrðu heldur ekki metin
til fjár.
A8 lokum endurtók Poul Schmlth
þau höfuðatriði'varnar sinnar, að
Árnasafn væri eign Kaupmanna-
hafnarháskóla og þar af leiðandi
rfkiseign og ekki gæti því verlð
um eignarnám eða nauðungaraf-
hendingu að ræða í þessu tilfelli
og loks að það væri í þágu al-
mannaheillar að fela íslendingum
nokkurn hluta handritanna til varð
veizlu.
Málflutningi er nú lokiö og fer
málið til dóms. Talið er að dómur
verði kveðinn upp einhvern tíma
í maí. Hvernig sem dómur fellur
í undirrétti verður málinu áreið-
anlega áfrýjað til hæstaréttar, og
má vænta dóms þar á þessu ári.
Þá verður endanlega úr því skor-
ið hvort fallizt verður á þá kröfu
stjórnar Árnasafns, að lögin verði
dæmd ógild og hver sé raunveru-
legur eigandi safnsins, stofnunin
sjálf eða Kaupmannahafnarhá-
skóli, en á þeim úrskurði hæsta-
réttar getur það oltið hvort hand-
ritin koma heim til íslands eða
ekki.
Dönsk blöð hafa skýrt ítarlega
frá málflutningnum, en fáar
greinar hafa birzt um máiið nema
"m hinar lagalegu h'i^ar hess. En
á miðvikudaginn birtist grein um
Christrup liæstaréttarlösmann í
„Aktueit” og er þar vakin athvgli
á því, að telja megi víst að Kaup-
mannahafnarháskóli hafi veitt lög-
manninum heimild til að lýsa því
yfir, að háskólinn telji sig ekki
eiganda Árnasafns. Þar meö ^
fullyrt, að safnið sé einkastofnuto.
og geti það haft afdrifaríkar al-
leiðingar. Hvernig svo sem máll-
lokin verði sé víst, að ekki áe
mikið varið í þær gjafir, sem ge#-
andinn sé þvingaður til að láta st
hendi.
Hver svo sem málalokin verð t
munu þau ekki breyta þeirri stai -
reynd, að þing og stjórn njói i
ekki stuðnings vísindamanna í
þeirri viðleitni að skila handritm -
um, segir blaðið. Nær allir þei ,
menn í Danmörku, sem hloti $
hafa menntun í hugvísindum, ha i
skrifað undir mótmæli gegn áí-
hendingu handritanna fyrir tveim-
ur árum. Margir mundu telja, að
bezt hefði verið, ef ríkið hefði
takmarkað áhuga sinn á vísindum
við að styðja þau. í málinu hafi
komið fram, að sjóðir og sjálfs-
eignarstofnanir vilji gjarnan líta
á ríkið sem æðsta verndara sinn.
Þotukaup
Framhald af 1. sfðu.
hafi gert. það að verkum, að flug-
vélar þær, sem nú eru í milli-
landaflugi á vegum félagsins, séu
naumast lengur í samræmi við
kröfur tímans og rekstur þeirra
óhagkvæmari en nýrri gerða flug-
véla. Forstjóri félagsins, Örn O.
Johnson, er nú staddur í Banda
ríkjunum í sambandi við hin fyrir
huguðu flugvélakaup.
Bifreiðaeigrendur
sprautum og réttum
Fljót afgreiðsla.
Bifreiðaverkstæðið
Vesturás h.f.
Síðumúla 15B, Siml 35740.
K.F.U.M.
Á morgun: ^
Kl. 10,30 f.h. Sunnudagaskólirt?!
við Amtmannsstíg.
Kl. 10,30 f.h. Drengjadeildltt
við Langagerði 1.
Kl. 10,45 f.h. DrengjadeildíA
Kirkjuteigi 33. )T’
Kl. 1,30 e.h. VD og YD. viíi
Amtmannsstíg.
Kl. 1,30 e.h. Drengjadeildin við
Holtaveg.
Kl. 8,30 e.h. ALMENN SAIVl-
KOMA í húsi RFUM og K
Amtmannsstíg. Benedikt Arnh
son, cand. theol, talar. Aúir vé
komnir.
Frá Ferðafé-
lagi íslands
Ferðafélag íslands fer tvær
ferðir á sunnudaginn. Gönguferð
‘á Skarðslieiði og ökuferð suður
með sjó. Lagt af stað í báðair
ferðirnar kl. 9,30 frá Austurvelli.
Farmiðar við bílana. Upplýsingar
í skrifstofu félagsins Öldugötu 3,
símar 11798 og 19533.
áskriffasíminn er 14900
ALÞÝOUBLAÐIÐ - 23. apríl 1966 15