Alþýðublaðið - 09.08.1966, Qupperneq 6

Hér á undan liefur einkum ver
ið dvali t dð ágalla dagblaðanna
og áviri n ;ar ýmsar, og var það
að vísu með ráðnum hug. En það
er augliást mál að einnig mætti
ræða um blöðin frá þveröfugu
sjónarmiði, benda á alla þá örð
ugleika sem við er að fást í
blaðaútgáfu á íslandi og rekja
með tiliti til þeirra það sem vel
hefur tekixt og tekst í blöðunum
Með hinum öra vexti blaðanna
á seinni árum er að myndast
hér frjálsborin blaðamannastétt
afskiptalaus af pólitík sem áður
var blcðunum eitt og allt. Og
áreiðanlega hefur blöðunum smá
þokað í frjálslyndis- og frjálsræð
isátt á seinni árum; þau eru ekki
lengur jafn-rígbundin flokksbönd
um og áður var. Persónuleg rætni
og illindi er þrátt fyrir alit ríkj
andi í blaðaskrifum eins og stjórn
málabaráttunni almennt þó seint
niiði í þ’-ifnaðaráttina. Stærð blað
anna gerir þeim nú kleift að sinna
fleiri rnálefnum betur en áður
Var gert; fréttaflutningur þeirra
'er þrátt fyrir allt ýtarlegri og lík
lega vandaðri en áður; umsvif
biaðanna á öðrurn efnissviðum en
stjórnmáiasviðinu smáaukast.
Pyrst og fremst koma nú út lrér
stærri og fiölbreyttari blöð en
'hbkkru sirmi fvrr, útbreiddari og
að því skapi áhrifameiri þó að
virðing hins prentaða máls fari
víðast þverrandi með magnj þess
o^ fvrirferð Þetta sjónarmið er
skylt að bafa í huga — en ekki
verður því gefin frekari gaum-
ut hér.
★
Hvað sem líður verðleikum
blaðanna nægir lausleg athugun
til að leiða í ljós veigamiklar á-
virðingar þeirra allra í senn.
) Fréttamat blaðanna er ó-
nákvæmt, jafnvel brenglað og
hvergi treystandi, meðferð frétt
anna, einkum erlendra, einatt
harla frumstæð.
2) Annað efni blaðanna en
fréttir og stjórnmálaefni virðist
veljast þeim af handahófi án til
tekinnar stefnu eða neinnar fastr
ar viðmiðunar; ýmsum eðlilegum
efnissviðum dagblaðs (alþjóðamál,
atvinnumál, menningarmál) ér illa
skeytt eða alls ekki. Mikið af
greinaefni blaðanna er erlent efni
oft og tíðum frumstæðasta afþrey
ingarefni, misjafnlega valið og
laklega þýtt.
3) Blöðin eru óvönduð, með
ferð efnisins, málfar og frágang
ur. Afstaðan til éfnisins er ein
att næsta frumstæð, staðnæmzt
við yfirborðslega frásögn í stað
sjálfstæðrar meðferðar og gagn
rýni. Málfar blaðanna virðist ein
att sameina það lakasta úr dag
leeu talmáli og misheppnuðu bók
máli eins og þýðingarmál blað
anna ber með sér en raunar
margt annað í máli þeirra. Prent
vi!I”fjöldi blaðanna er alveg ó-
eðlilegur nema helzt Þjóðviljans
þar sem prófarkalestur virðist
sæmilegur.
4) Blöðin eru of stór, og er það
rannar orsök ýmsra vandkvæða
j þeirra. Á undanförnum árum hafa
j öll blöðin stækkað um helming
og baðan af meira og virðast miða
I að því einu að stækka, stækka,
stækka. Fjölgun auglýsinga og
kaupenda nægir hinsvegar ekki
til þess að bera uppi aukinn til-
kostnað, hvað þá þann kostnaðar
auka sem fylgdi hæfilegri efnis-
vöndun. Stærð blaðanna, efna'
leysi og stefnuleysi gerir það allt
í senn að verkum að einasti til
gangur þeirra í daglegu starfi
virðist vera að fylla sig af ein
hverju efni. Og jórtra síðan.
5) Og blöðin eru of mörg: það
ætti raunar að vera augljóst mál
að Reykjavík er ekki nægjanlegt
markaðssvæði fyrir fimm dag
blöð, 16—32 siður að stærð og
þaöan af stærri, og ekki einu sinni
landið allt. Þar við bætist að grein
armunur blaðanna fimm er furðu
lega lítill að fráskilinni pólitík
þeirra. þau virðast öll stefna að
því að vera almenn frétta-,
stjórnmála-, og skemmtiblöð, aug
lýsingablöð með hárri kaupenda
tölu, alþvðuleg, læsileg og vinsæl.
Morgunblaðið hefur komizt næst
því að fullnægja þessum metn
aði enda koma gallar skipulags
ins gerst í ljós í því blaði. En
bessi sameiginlega viðmiðun blað
anna, einasta viðmiðun íslenzkrar
blaðamennsku, veldur því að blöð
in verða furðulega lík innbvrðis;
oft og tíðum þykir lesanda að
hann sé ailan daginn að lesa eitt
og sama blaðið. Því er ekki nema
von að mað”r spyrji: til hvers eru
öll þessi blöð?
★
Blöðin eru öll flokksmálgögn,
Hest. tilkomin og öll starfrækt á
vegum tiltekinna stjórnmála-
flokka. Þau eru öll tæki til sókn
ar og varnar í stjórnmálabarátt
unni í landinu — pánar tiltekið
baráttunni um fylgi kjósenda, at
kvæði þeirra við hverjar næstu
kosningar — og fyrir þessum
frumtilgangi beirra veröur allt
annað að vjkja þegar svo stend
ur á. Meint áhrifavald blaðanna
í stjórnmálum er undirstaðan un-
ir allri útgáfu þeirra. En halda
menn virkilega að stjórnmála-
streita blaðanna, eins og að henni
er staðið nægi til að koma nokkr
um manni á nýja skoðun í nokkru
máli? Eða er tilgangur hennar ein
ungis að halda flokksmönnum við
efnið? Væri þá ekki hægt að ann
ast það með auðveldara móti?
Það er harla auðvélt að ofmeta
póJitískt gildi blaðanna, eins og
sfnu leyti skemmtana gildi þeirra
sem xau virðast öll leggja mikið
upp úr. Kann að vera að forsend
an fyrir íslenzkri blaðaútgáfu sé
raunverulega venjubundin van-
hugsun, ímyndun, þjóðsaga.
Hinsvegar er engin von til þess
aö íslenzk bJaðaútgáfa verði gerð
unp og komið á hreint meðan þjóð
sögunni er enn trúað, meðan það
er talið nauðsynlegt pólitízku
valdajafnvægi í landinu að flokk
arnir hafi allir yfirráð yfir dag
blaði þar sem dagleg stjórnmála
barátta fari að verulegu leyt
fram.
Stækkun blaðanna hefur leitt
til þéss að þau hafa öll verulegt
rúm umfram þarfir flokksins og
stiórnmálabaráttunnar og meira
en þarf undir daglegar fréttir
fi1fallandi grejnar. Pólitísk
ræktun blaöanna veldur því hins
vegar að þeim virðist enn í dag
ekki ljós skylda sín að hagnýta
þetta öðruvísi en fylla það ein
hverjum meinleysismálum. En
með stækkun blaðanna er að
myndast blaðamannastétt í land-
inu sem leggur metnað sinn í að
skrifa og gefa út góð blöð, vill
leggja rækt við blöðin sem slík
en ekki berjast þar um á póli
tískum útkjálka. Þetta er ung stétt
og vaxandi og laus í reypunum enn
þá, engin tiltekinn menntunar-
krafa til hennar gerð enda eng-
inn kostur á námi eða regluleg
um undirbúingi undir starfið. En
ég hygg að ávirðingar blaðanna
verði ekki kenndar blaðamönn-
um nema að takmörkuðu leyti;
þar er fyrst og fremst að sakast
við sjálft útlag þeirra. Reynsl-
an sýnir hinsvegar að það sem
bezt er gert í einstökum blöðum
er allajafna að þakka einstökum
blaðamönnum, ekki verðleikum
blaðanna sjálfra, sem stofnana.
Fimm dagblöð ei*u augljóslega
of mörg blöð á íslandi. Meðan
útgáfuhættir haldast óbreyttir
eru að vísu litlar líkur til að þetta
breytist — en vanhugsað væri á-
reiðanlega að festa blöðin óbreytt
í sessi með því til að mynda að
taka upp ríkisstyrki til flokks-
blaða eins og fitjað hefur verið
upp á. Hinsvegar virðist aug-
ljóst að tvö allstór, dágóð dag
blöð gætu þrifizt hér hlið við
hlið sem að sjálfsögðu yrðu að
vera sjálfstæð, óháð blöð, óbund
9. ágúst 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ