Alþýðublaðið - 05.01.1967, Page 7

Frá þingi bandaríska verkaiýðssambandsins. Forseti sambandsins, George Meany, í ræðustól.
yinnuviku. í alríkislögunum eru á-
kvæði um lágmarkslaun, en þau
eru 1,25 dalur á vinnustund. Nokk
uð er rætt um breytingar á þessu
þannig að lágmarkslaunin verði
hækkuð upp í 1.50 til 2 dali.
Á ferðum okkar um vinnustaði
varð okkur ljóst, að vinnan er
hvarvetna vel skipulögð, vinnu-
hraði og afköst því mjög góð.
Verkafólk í Bandaríkjunum er að
langmestu leyti sérþjálfað iðnverka
fólk, sem vinnur mjög einhæf störf
Aukin sjálfvirkni og tæknifram
farir leysa sífellt stóra hópa af
sérþjálfuðu verkafólki frá störf
um og ógna þannig atvinnuör
yggi þeirra. Það er því mikið vanda
mál fyrir verkalýðsfélögin að út-
vega slíku verkafólki önnur störf,
ásamt nauðsynlegri þjálfun til
þeirra og mun vera nokkuð sam
starf í þessum málum milli verka
lýðsfélaga, vinnuveitenda og jafn
vel viðkomandi ríkisvalds, ef um
Stærri vandamál er að ræða.
í þessum tilfellum koma mjög
til góða hinir stcrku sjóðir félag
anna. Þegar við vorum I Detroit
var eitt slíkt vandamál á döfinni.
Fordverksmiðjurnar voru að taka
upp nýja aðferð við stálbræðslu.
Þessi aðferð átti að leysa frá störf
«m stóran hóp af sérþjálfuðum
mönnum, sem ekki var talið auð
velt að koma fyrir annars staðar.
Tfmabundið atvinnuleysi virðist
því ekki óalgengt. Mun þykja gott
hjá þesari fjölmennu þjóð, ef at
vinnuleysi er ekki verulegt.
Erfitt finnst mér að gera ná-
kvæman samanburð á kjörum
launþega í Bandaríkjunum og hér
& landi. Til þess eru aðstæður
á mörgum sviðum svo gjörólíkar.
Enginn vafi er á því að launþegar
1 Bandaríkjunum búa við miklu
hærri laun en eru hér á landi,
en neyzlu- og þjónustuútgjöld virð
ast líka vera mjög há þar í landi.
Öll afkoman byggist á hinum stutta
vinnutíma og þótt atvinna þeirra
teljist örugg er ekki um neinar
aukavinnutekjur að ræða. Hjá sum
um félögunum er það bókstaflega
refsivert, ef unnið er meira en til
skilinn vinnudag, t.d. hjá prentur
um í Seattle. Aðeins á einum stað
vissum við dæmi um möguleika
á mikilli yfirvinnu, en það var hjá
hafnarverkamönnum í New Orle
ans.
Mér sýnist, að liinn bandaríski
launþegi eigi auðvelt með að eyða
sínum háu launum. En bandarísk
launþegafjölskylda getur eflaust
varið peningum sínum mjög skyn
samlega á einhverjum fjölbreytt
asta og bezta þjónustu- og neyzlu
vörumarkaði, sem hugsast getur.
Engir launþegar í Bandaríkjun
um fá til ráðstöfunar það fé, sem
greiða á í skatta — þeir eru allt
af teknir af launum við útborgun
þeirra. En skattar munu vera um
10—15% af lágum launum.
Mér þætti ekki ósennilegt að
þegar allt kemur til alls, þeir með
sín liáu laun og stutta vinnutíma
og við með okkar lága kaup og
langa vinnutíma muni þykja gott
hjá báðum, ef endarnir ná saman í
lokin — tekjur og gjöld standist
á.
Þá þykir mér rétt að benda á
það, að verkalýðshreyfingunni vest
an hafs virðist hafa tekizt að halda
Elinbergur Sveinsson formaður
verkalýðsfélagsins Jökuls í Ól-
afsvík, ferðaðist um Bandaríkin
í fyrrasumar og kynnti sér mál
efni verkalýðshreyfingárinnar
þar í landi. í meðfylgjandi grein
sem birtist í Skaganum á Akra
nesi um hátíðarnar, segir Elin-
bergur frá kynnum sínum af
vinnandi fólki og samtökum
þess vestra.

sér utan við yfirráð stjórnmála
flokka á samtökunum, en í þess
— Þú gerir það sem þér þókn-
stað tekið upp lilutdrægnislausa
fræðslu um afstöðu einstakra þing
manna til mála er varða hagsmuni
verkalýðsfélaganna. í viðræðum
okkar við fulltrúa verkalýðsfélag
anna í ýmsum rikjum kom fram,
að þeir virðast vera blessunarlega
lausir við allar kreddur og eru
mjög opnir í viðræðum og spurðu
gjarnan mikið um okkar-hagi og
skipulag.
Þessi ferð okkar um Bandarík-
in spannaði yfir miklar vegalengd
ir, sem aðeins var liægt að komast
á svo skömmum tíma með því að
fljúga milli staða. Stundum fannst
okur „prógrammið" fullstrangt og
máttum hafa okkur alla við, ef
við áttum að halda það. En það
kastar engri rýrð á þetta ferðalag,
sem var í alla staði mjög uppbyggi
legt að okkar dómi. Og ekki má
gleyma að geta þess, að hvarvetna
var okkur tekið af mikilli vin
semd og velvilja. Ég vil svo að
lokum senda ferðafélögum mínum
beztu kveðjur og vil þakka þeim
fyrir góðan félagsskap, sem aldrei
bar skugga á í þessu eftirminni
lega ferðalagi okkar.
Ólafsvík í desember 1966.
Elínbergur Sveinsson.
Hannes Pétursson:
Bréfstúfur til
Olafs Jónssonar
30. desember 1966.
Kæri Ólafur.
Smábókaflokkur menningarsjóðs
er þér ekki með öllu skapfelldur. í
ritdómi nú í dag lest þú honum
lesturinn — og hefur reyndar gert
það fyrr á síður Alþýðublaðsins
— engan reiðilestur að vísu, en
ert ofboðlítið önugur. Ég ætla mér
ekki í karp út af því, vil þó benda
á nokkur atriði.
Þegar Bókaútgáfa menningar-
sjóðs afréð árið 1959 að hefja út-
gáfu smábóka í sérstökum flokki,
var hugmyndin sú að koma á fram
færi við íslenzka lesendur ýms-
um stuttum ritverkum bókmennta
legs eðlis, innlendum og erlend-
um, gömlum og nýjum. Skyldi
flokkurinn vera fjölbreyttur inn-
an sinna takmarka, flytja skáld-
skap bundinn og óbundinn, rit-
gerðir, bréf og heimspekirit, en
bækurnar skyldu aftur á móti vera
íburðarlausar að frágangi og ó-
dýrar í sölu. Að nokkru var hafður
í huga bókaflokkur Insel-útgáf-
unnar þýzku: Insel-Búcherei. Sjón
armið þetta var kynnt félagsmönn
um i boðsriti þá er fyrstu bælt-
urnar komu á markað. Er skemmst
frá því að segja að Smábókaflokkn
um hef ég ritstýrt með hliðsjón
af þessari fyrirætlun. „Meginhuig-
mynd til l'eiðsagnar um hvað eigi
þar heima og hvað ekki,“ sem þú
telur að skorti, hefur verið sú ein,
að rit flokksins, á því sviði sem
honum er ætlað, væru boðleg góð-
um lesendum.
Auðvitað má stofna til bóka-
flokka með ýmsu móti; þig langar
t.d. í bókaflokk þar sem aðeins
væru birt þýdd úrvalsrit, en eins
mætti hugsa sér bókaflokka sem
væru einskorðaðir við sérstaka
tegund bókmennta, vísinda eða
lista. Algengastir munu þó flokkar
þar sem ýmsum bókmenntaverk-
um, frumsömdum og þýddum, er
ætlaður sess. Og svo er um Smá-
bókaflokkinn. Af einhverjum á-
stæðum ætlast þú til að hann sé
sérhæfður, þótt það hafi aldrei
fyrir útgáfunni vakað. Áþekkir
bókaflokkar erlendis, en vitanlega
mun stærri í sniðum, eru al'geng-
ir, eins og ég nefndi, einnig svo
að bækur þeirra eiga „ekkert sam-
eiginlegt nema einkennisbúning
sinn og sameiginlega númeraröð.“
Ég sé ekkert því til hindrunar að
Smábókaflokkurinn megi sigla á
sama báti. Aftur gleddist ég ef þú
fengir því áorkað með blaðaskrif-
um o'g öðrum tOtækum ráðum, að
hér á landi hæfist útgáfa ritflokka
í vasabókarbroti um ýmsar mennt-
5. iant
|
ir Gg listir, likt og nú tíðkast með
mörgum siðuðum þjóðum, vitgáfa
snoturra og vandaðra ritflokka^
sem væru þó svo að heiman búnir
að herra Péturogpáll sæi sér fært
að kaupa bækumar án þess að
„slá víxil“. Er af og frá að hægf;
yrði að koma á samvinnu íslenzkr^
útgefenda og jafnvel fleiri aðil^
um útgáfu slíkra bókaflokka? Ó-|
víst má telja að einstakt útgáfu-;
fyrirtæki réði við slikt sökum íá-(
mennis vorrar þjóðar.
Þú segir að helzt aldrei eigi a3
birta í Smábókaflokknum „efnl
sem er líklegt til útigáfu í öðrum
sniðum." Nú kreppir að. Iívaða
rit áttu við sem óhugsandi væri
að gefin yrðu út öðruvísi en £
flokki srri'ábóka? Að minni hyggju
er ekkert ritverk til svo illa á vegi
statt að komast ekki fyrir sjónir
manna, ef í það færi, öðruvísi en
í smábók. Ritgerð upp á 80 blað-t
síður gæti birzt í safni ritgerðá,
stutt skáldsaga í bók ásamt fleiri
sögum (t.d. Rórneó og Júlía i
sveitaþorpinu, enda þannig birt i
ritum Kellers), smásögur á sama
hátt, ljóðasyrpur og fleira og
fleira.
Að lyktum: Þú segir að ekki hafi
verið „efnt það fyrirhcit um út-
gáfu klassískra bókmennta á ís-
lenzku sem fyrsta bókin í flokkn-
um gaf, Samdrykkja Platóns í þýð
ingu Steingríms Thorsteinssonar,
svo dæmi sé nefnt“ (annað dæmi
var ekki um að ræða). Ég hef
aldrei heitið því fyrr né síðar, né
heldur útgáfan, að Smábókaflokk-
urinn yrði Vettvangur fornklass-
ískra rita í islenzkri þýðingu, enda
þótt hann hæfist á Samdrykkju
Platóns. Samt væri mér mjög kært
að stuðla að slíkri útgáfu, og ég
gerði mér á tímabili von um nýja
þýðingu á Samsæri Catilínu eftir
Sallúst, en hún hefur því miður
ekki borizt í mínar hendur. í Lands
bókasafni má finna ýmsar þýð-
ingar grískra og rómverskra rit-
verka, og enda þótt menn sem um
útgáfu þeirra gætu fjallað séu
færri en vikudagamir, ætla ég ao
biðja þig, kæri vinur, að missa
ekki þolinmæðina, því úr kann að'
rætast, hver veit nema Eyjólfui-
hressist, eins og nú er tekið ti|
orða og hver étur upp eftir öðrj-
um, fyrst Nóbelsskáld eftir þeini
Orðabókannönnum, svo landsi-
menn eftir Nóbelsskáldi, en nú eí
ég kominn út í aðra sálma og
vertu margblessaður.
Hannes Pétursson |
ar 1967 - ALÞÝÐUBLAÐÝÐ J