Alþýðublaðið - 22.01.1967, Blaðsíða 5

Súnnudags Alþýðublaðið - 22. janúar 1967
191

vmgmKi
IMH®
Ritstjórar: Gylfi Gröndal (áb.) og Benedikt Gröndal. — Ritstjórnar-
fulltrúi: Eiðnr Guðnason. Ritstjóri Sunnudagsblaðs: Kristján Bersi
Ólafsson. — Símar: 14900-14903 — Auglýsingasími: 14906. Aðsetur
Aiþýðuhúsið við Hverfisgötu, Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsins. — Áskriftartgj. kr. 105.00. — í iausasölu kr. 7.00 eintakið,
HAFNFIRZK ALÞÝÐA
VERKAMANNAFÉLAGIÐ
HLÍF í Hafnarfirði er sextugt
um þessar mundir. í janúar 1907
tóku nokkrir hafnfirzkir verka-
menn sig saman og sendu Ðags-
brún í Reykj'avík tilmæli um að
stoð við stofnun félags í Firðin-
um. Upp úr því var Hlíf stofnuð
af rúmlega 40 manns, en margir
verkamenn treystu sér ekki til að
ganga í félagið vegna þess tang
arhalds, sem atvi'nnurekendur
eða kaupmenn höfðu á þeim. Var
raunar algengt á þeim árum, að
atvinnurekendur beittu slíkri kúg
un beint eða óbeint.
Hlíf varð með txmanum þrótt-
mikið félag og burðarás í hafn-
firzkri alþýðuhreyfingu, sem hef
ur skapað sér mikla sögu. Það
varð einkenni þeirra Hafnfirð-
inga, að þeir létu sér ekki nægja
að sameina vinnandi fólk og
halda fast á rétti þess gagnvart
atvinnurekendum. Þeir heittu
samtökum sínum til að verða þátt
takendur í atvinmilífinu og ná
í sínar hendur atvinnutækjum til
að auka vinnu og tekjur. Hlíf
varð þegar í fyrri heimsófriði
meðeigandi að bát og nokkrum
árum síðar bjó félagið til fiskreiti
í atvinnuaukningarskyni og seldi
útgerðarmönnum. Mesta átak
hafnfirzkrar albýðu var þó stofn
un bæjarútgerðarinnar, sem varð
brautryðjandi eins þýðingarmesta
þáttar í atvinnusögu þjóðarinnar
á síðustu áratugum.
Tímarnir breytast og bæjarút-
gerðin er nú voldugt fyrirtæki.
Verkamannafélagið Hlíf hefur á
sextugsafmæli sínu um 550 félags
menn og gætir hagsmuna þeirra á
margvíslega nútímavísu. Barátta
hafnfirzkra verkamanna og fé-
. laga þeirra um allt land hefur
borið þann árangur, að ríkisvald
ið skilur nú það hlutverk sitt að
sjá fyrir atvinnu. Verkalýðsfélög
þurfa ekki sjálf að stofna til at
vinnufyrirtækja eins og fyrr á ár
um. Hið félagslega hlutverk
þeirra er þó meira en nokkru
sinni og því er rík nauðsyn að
efla þau og styrkja.
Alþýðublaðið sendir Verka-
mannafélaginu Hlíf og hafnfirzkri
alþýðu allri hamingjuóskir á þess
um tímámótum og þakkir fyrir
mikið starf á sex áratugum.
• • ••
VOKULOGIN
FYRIR nokkrum döguníi
gerði Alþýðublaðið álit tog-
aranefndar að umtalsefni og
gagnrýndi harðlega þá til-
lögu nefndarinnar, að vöku-
lögunum yrði breytt. í þvi
sambandi er ástæða til að
minna á það, sem raunan
hlaut að vera augljóst, a3
formaður Sjómannafélags
Reykjavíkur, Jón Sigurðs-
son, sem sæti átti í nefnd-
inni, var algerlega andvígur
þessari tillögu hennar. í sé*
áliti sagði Jón: „Ég ei* þv»
mótfallinn, að lögum unt
hvíldartíma á togurum sé
breytt, enda álit mitt það,
að ekki eingöngu sé
það óþarft vegna reksturs
togaranna, heldur og beinlírl
is skaðlegt, þar sem erfitt
myndi reynast að manna tog
arana, nema þá með stór-
hækkuðum launum . ..“ Jón
telur furðulegt, að menn
skuli nú vilja lengja vinnu-
tíma háseta úr 72-84 stund-
um á viku í 96-112 stundir.
■HW—I — MH6—IIIXlll »■■■ *■!■»
Fyrir nokkrum árum flutti Trygve Bratteli,
sem þá var fjármálaráðherra Norðmanna, er-
indi á norrænum fundi í Reykjavík. Hann
ræddi um beina og óbeina skatta og hafði erindi
hans mikil áhrif á íslenzka stjórnmálamenn, sem
á það hlýddu. Bratteli, sem nú er formaður
norska Alþýðuflokksins og leiðtogi stjórnarand
stöðunnar í 'Osló, flutti fyrir nokkrum dögum
nýtt erindi um skattamál og segir frá því í þess
ari kjallaragrein.
breytingar á núverandi skatta-
kerfi, sem auka mundu réttlæti
á þessu sviði.
Fyrir nokkrum dögum flutti
Bratteli erindi í Hagfræðafélag
inu í Osló og nefndi það: „Skatt
ene — kan systemet reformeres“.
Er augljóst á frásögnum af því, að
hann er í grundvallaratriðum
sömu skoðunar og hann var, er
hami talaði í Reykjavík, en hef
ur í ýmsum tilvikum gengið
lengra en þá. Hann kvað margra
ára starf í fjármálaráðuneyti og
á þingi hafa stutt þá skoðun, að
rétt sé að ganga langt í breytingu
beinna skatta í óbeina. Hann tel
ur ekki, að beinir skattar séu
í reynd réttlátir, sérstaklega ekki
fyrir láunþega.
1 Brdtteli benti á, að einn höf
uðvandi núverandi skattakerfis
sé að finna 'eðlilegt samhengi
milli skattiagningar á tekjum ein
staklinga og tekjum fyrirtækja.
Hann kvað það meginatriði í sín-
um augum, að tekjuskatturinn
legðist ávallt þyngra á einstakl
inga en fyrirtafeki. Þess vegna
sé skattakerfið óréttlátt gagnvart
launþegum sem eru meirihluti
skattgreiðenda.
Skattsvik eru ví'ðar en á íslandi
þótt þau séu hin mesta þjóðfélags
meinsemd liér. Bratteli bendir á
að skattsvik komi ekki niður á
ríKl eða bæjarfélöeum .eins og
Hiargir haldi. Þessir aðilar vita
vel, hvernig þeir eiga að haga
skattreglum til þess að tekjurnar
verði eins miklar og þörf er tal-
in á. Þeir, sem svíkja skatt, eru
því beinlínis að svfkja nágranná
sína, vini og aðra samborgara,
sem verða að greiða því hærri
gjöld sem meira er dregið undan.
Hið opinbera tryggir sinn hag.
Það er hægt að draga verulega
úr skattsvikum með því að þyngja.
refsingar dómstóla og auka til
muna skattaeftirlit. Hitt er þÖ
mikilsverðara að dómi Brattelis
að finna kerfi, sem gerir skatt
svik illmöguleg.
Svo virðist, sem Norðmenn
reikni ekki með alvarlegum svik
um á skilum söluskatts, eins og
mikið er um talað hér á landi.
Er vafalaust mun strangara eftir
lit með fyrirtækjúm þar, stórum
og smáum, og of mikið í húfi til
að þau taki þá áhættu áð dtela
söluskatti og falsa bókhald sitt í
þeim tilgangi.
Það er skoðun Brattelis, að
rangt sé að skattleggja fyrirtæki
nær eingöngu eftir þeim hagnaði
sem þau skila. Telur hann svo
mörg atriði koma til skjalanna,
áður en hagnaður er gerður upp,
að hann sé vafasamur skattstofn.
Hins vegar vill hann skattleggja
reksturinn þannig, að skatturinn
hvetji jafnan til hagræðingar og
skynsamlegrar fjárfestingar.
Bratteli gerði í erindi sínu í
Osló stighækkun tekjuskattsins
að umræðuefni, og komst að
þeirri niðurstöðu, hún væri alls
ekki eins réttlát og ætla mætti
við fyrstu sýn. Þvert á móti gæti
hún haft mjög óheppileg áhrif,
Benti hann á síðustu heildarsamn
inga um kaup og kjör í Noregi.
Þá reyndist óhjákvæmilegt að
veita tekjuhæstu stéttunum lang-
mesta kauphækkun, og var það
fyrst og fremst réttlætt með á
hrifum skattstigans. Áfleiðing af
þessu varð sú, að allir voru ó-
ánægðir. Hinar fjölmennu vinhu
stéttir gagm-ýndu óspart ,að há
launafélögin fengu langmesta
kauphækkun. Og þeir, sem fengu
mestu hækkanirnar voru óánægð
ir, er þeir komust að raun um,
hve mikið hinn stighækkandi
tekjuskattur tók af hækkunum
þeirra.
Bratteli gerði í erindi sínu ekki
ráð fyrir að heildarhlutur skatta
til ríkis og sveitarfélaga af þjóð
artekjum geti lækkað á komandi
árum. Taldi hann svo mikil verk
efni framundan og kröfur til op
inberra mannvirkja, svo sem vega
skóla, flugvalla o.fl., sýnilega
fara vaxandi. Lagði hann í er
indi sínu fram ýmsar hugmyndir
um breytingar á skattakerfi Norð
manna, þar á nieðal að tekjuskatt
ur norska ríkisins verði á nokk
urra ára tímabili afnuminn á
tekjum undir 40.000 norskum kr.
en tekjuskatta sveitarfélaga
treysti hann sér ekki til að af-
nema.
Sennilega verður aldrei fund
ið upp skattakerfi, sem meiri-
hluti þjóðar telur réttlátt. En sér
fróðir menn um þessi efni halda
áfram að reyna að endurbæta
kerfin, eins og gert hefur verið
hér á landi og gert er i Noregi.
Það vantar ekki viljann, þótt
lengi megi finna að árangrinum.