Dagur - 26.11.1997, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 2 6 .N ÓV EMBER 1997 - 21
MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
Fjórtáiida bók
Vilhjálms Hjálmars-
sonar áBrekku erað
koma út. Hún hefurað
geyma ýmsa frá-
söguþætti, 5.5. um
harmsögulegt ástar-
ævintýri íMjóafirði
ogframboðsfundi
eystrafyrrá tíð.
/ sjóhúsinu á Brekku í Mjóafirði si. sumar. Vilhjálmur Hjálmarsson, rithöfundur, lengst til hægri á myndinni. Anna Guðný Sigfúsdóttir,
heimasæta á Brekku, fyrir miðju á myndinni og lengst til vinstri er Óskar Þór Lárusson, kaupamaður. mynd: sbs.
Harmsög'ulegt ævintýri
„Vissulega standa þættirnir í
þessari bók mér misjafnlega
nærri hjarta. En kannski stend-
ur uppúr fyrsti kafli bókarinnar
um hið einkennilega og harm-
sögulega ævintýri sem gerðist í
Mjóafirði í kringum árið 1835,“
segir Vilhjálmur Hjálmarsson frá
Brekku í Mjóafirði og fyrrver-
andi menntamálaráðherra.
„Dugga frönsk og framboðs-
fundir“ heitir bókin sem hann er
að senda frá sér. Hefur hún að
geyma margvíslega frásöguþætti.
Saga á sainviskuniu
Það harmsögulega ævintýri sem
Vilhjálmur vísar til gerðist í kjöl-
far strands franskrar skútu við
utanverðan Mjóaljörð 1835.
Einn skipverja og ung stúlka í
firðinum deildu saman sælum
stundum, en endir þeirra kynna
varð harmi þrunginn. Sögur um
þetta hafa gengið mann fram af
manni og slitur þeirra birti Vil-
hjálmur í jólablaði Austra fyrir
um þrjátíu árum. „Fyrir um þijá-
tíu árum fékk Sigurður Helga-
son rithöfundur frá Dalakjálka
mér í hendur málskjöl um þetta
strand og síðan hef ég alltaf haft
það undir niðri á samviskunni
að þessa sögu þurfi ég að segja,“
segir Vilhjámur Hjálmarsson.
Þá segir Vilhjálmur frá eftir-
minnilegum fundum og ferðum
á þingmaður Austlendinga á ár-
unum 1949 og fram til 1979.
Einnig eru í bókinni frásögu-
þættir um áfanga sem náðust í
samgöngumálum eystra og Vil-
hjálmur þekkti til - eða hafði
einhver afskipti af.
Að halda fróðleik til haga
„Eg fór að skrifa bækur þegar ég
var að verða löggilt gamal-
menni,“ segir Vilhjámur, og bæt-
ir því við að þær Ijórtán bækur
sem hann hefur sent frá sér frá
árinu 1981 séu „...tilraun til að
halda fróðleik til haga og bjarga
öðru frá gleymsku," eins og
hann orðar það.
Margar af bókum Vilhjálms
fjalla um mannlíf og byggð í
Mjóafirði. Einnig hefur hann
skrifað þætti úr stjórnmálasögu
landsins, svo sem ævisögu Ey-
steins Jónssonar í þremur bind-
um. Næsta verkefni mennta-
málaráðherrans fyrrverandi frá
Brekku í Mjóafirði er að skrifa
sögu Framsóknarflokksins eins
og hún hefur gerst og gengið
síðustu tvo áratugi, eða þar um
bil. -SBS.
Það var nú
einmitt það
Ég hygg að líkt sé háttað með
framboðsferðir og aðrar ferðir
að sú fýrsta verði eftírminnileg-
ust þegar frá líður. Þannig
hefði það vafalaust orðið fyrir
mér þótt ekkert sérstakt hefði
komið til. En það var nú
einmitt það sem gerðist í kosn-
ingunum í Suður-Múlasýslu
haustið 1949.
Fjórir flokkar buðu lram í
kjördæminu. Alþingismennirnir
Eysteinn Jónsson og Lúðvík
Jósepsson voru efstir á listum
Framsóknarflokks og sósíalista,
Jón P. Emils lögfræðingur hjá
Alþýðuflokknum og séra Pétur
Magnússon í Vallanesi fór fyrir
lista Sjálfstæðisflokksins. Og
það var hann sem gaf fram-
boðsfundum í Suður-Múlasýslu
að þessu sinni alveg sérstakt yf-
irbragð.
Ef til vill hafði ég aðeins einu
sinni hitt séra Pétur áður en
leiðir okkar Iágu saman í fram-
boðinu. - Eða aldrei? Nú tókst
með okkur góður kunningskap-
ur sem hélst síðan meðan hann
lifði. Kynni okkar voru þó frem-
ur lausleg. En ekki kom mér á
óvart það sem Hrafn á Hall-
ormsstað segir um séra Pétur í
ævisögu sinni:
„Mér féll þeim mun betur \ið
hann sem ég kynntist honum
nánar sökum mannkosta hans
og ljúfmennsku."
Auk nefndra leiðtoga fjögurra
framboðslista sóttu fundina 2.
maður á lista framsóknar og 3.
maður á lista sósíalista, ég og
Pétur Þorsteinsson frá Stöðvar-
firði. Presturinn nefndi leið-
angurinn strax „sex í bíl“ eftir
landskunnum skemmtikröftum
sem þá lóru um byggðir. Gaf
nafngjöfin fyrirheit um það
sem í vændum var og enginn sá
íýrir! En þó ég „segi sjálfur frá"
stóoðum við alveg undir nafni -
hann sem gaf nafnið sá til þess.
Aður er vikið að alþekktri við-
leitni ræðumanna að skerpa á
eftirtekt áheyrenda sinna með
ögn af gamansemi. Þetta gerði
séra Pétur á framhoðsfundun-
um ellefu - með slíkum tilþrif-
um að engu líktist því sem ég
hef orðið vitni að eða hevrt get-
ið um. Bar margt til. Prestur
var bæði gáfaður og mælskur.
Hann hafði og skopskyn í besta
lagi, var eldfljótur að meta að-
stæður og koma athugasemd-
um sínum á framfæri, látbragð,
svipbrigði og raddbeiting féllu
að orðum svo ekki skeikaði.
Skeyti hans í ræðum og
framíköllum misstu ekki marks.
Til dæmis gilti einu hvað hart
var deilt og hversu mikil
spenna hafði myndast á fjöl-
mennustu fundunum undir
óvægilegum ræðum þeirra
hörðustu. Vald prestsins yd’ir at-
hygli fundarmanna var slíkt að
eitt örstutt innskot olli dynjandi
hlátri, spennan féll niður í núll
og kappinn í ræðustólnum stóð
svo sem á byrjunarreit þegar
hlátrinum slotaði.
Þessu gat enginn varist. Eg
sé enn fl'rir mér eins konar
sviðsmynd frá síðasta fundin-
um, á Arnhólsstöðum í Skrið-
dal. Eysteinn stóð í pontu og
talaði nokkuð strítt. Séra Pétur
var líka staðinn upp og kunn-
ugir sáu á svip hans hvað í
vændum var. Eysteinn herti
sóknina og bar svo ört á að
hvergi varð smuga og mátti þó
greina aðkenningu bross í
augnakrókunum. Prestur beið
rólegur þar til Eysteinn þurfti
að anda og þá var ekki að sök-
um að spyrja.
Áhrifin af skeytum séra Pét-
urs voru hreint með ólíldndum
og gilti einu þótt orðin virtust,
við nánari athugun, út í hött,
framsögn og látbragð gerðu
slíka smámuni að engu!
Gaman hefði verið að eiga
myndband frá fundinum á
Búðum í Fáskrúðsfirði. Fram-
bjóðendur sátu á sviði fýrir sal-
arenda. Séra Pétur valdi sér
sæti yst til hægri. Var sæti hans
að nokkru í hvarfi og þurfti
hann að halla sér ögn til hliðar
svo hann sæi yfir salinn og
fundarmenn sæju hann. Var
skammt liðið á fund þegar svo
var komið að „salurinn" stóð á
öndinni þegar ásjóna prestsins
birtist og von var á „skoti".
Hláturinn brast á eins og fár-
viðri þegar skotið reið af.
Af þessum sökum fóru ræður
annarra frambjóðenda meira og
minna úr böndunum. Einkum
voru það þeir hörðustu, Ey-
steinn og Lúðv4k, sem fyrir
þessu urðu og undu illa við.
Samgöngum var svo háttað á
þessum slóðum að ekið var
norður yfir Staðarskarð að
Hafranesi. Þar tók sjóleiðin við
því enn var veglaust um Sléttu-
strönd.
Daginn eftir fundinn á Búð-
um sátum við nokkrir saman
niðri í lúkar á mótorbátnum
Heklu á leið yfir á Eskiljörð.
Tekur þá prestur svo til orða al-
varlegur (?) í bragði:
„Ég reiddist við þig í gær, Ey-
steinn Jónsson!"
Og þegar Evsteinn leit spyrj-
andi á prestinn bætti hann við:
„Þú kallaðir mig grínfígúruna
frá Vallanesi. - En ég ætla að
fyrirgefa þér!“
Töfradaluriim
Töfradalurinn heitir ný barna-
bók eftir Elías Snæland Jónsson.
Vaka-Helgafell gefur bókina út.
Þetta er fimmta skáldsaga höf-
undar fyrir börn og unglinga.
J dal bókanna, þar sem öll æv-
intýrin verða til, eru undarlegir
hlutir að gerast. Bókanornin ill-
ræmda
er með
áform
sem
skelfi-
Iegar
afleið-
ingar
fyrir
ævin-
týrin
og æv-
intýra-
persónurnar. Jenna Jeremías og
Júlíus vinur hennar halda af
stað í hættulega ferð til að
stöðva nornina og bjarga sögu-
hetjum ævintýranna. Lesandinn
fylgir þeim inn í stórkostlega
furðuheima og dregst brátt með
þeim inn í æsilega atburðarás
sem ekki sér fyrir endann á.
„Töfradalurinn er einkar
skemmtileg og spennandi saga
úr veröld ævintýranna eftir hinn
kunna verðlaunahöfund Elías
Snæland Jónsson, sem skrifað
hefur fjölda vinsælla bóka fyrir
börn og unglinga," segir í kynn-
ingu forlagsins.
Ljóðlínuspil
Sigurðar
Komin er út hjá Forlaginu
ljóðabókin Ljóðlínuspil eftir Sig-
urð Pálsson. Er hún níunda
ljóðabók höfundarins og jafn-
framt þriðja og síðasta bindi
Ljóðlínusafns, en fyrri þriggja
bóka syrpur hans eru Ljóðvega-
safn og Ljóðnámusafn.
Ljóðlínuspil skiptist í fimm
kafla. I ljóðum Sigurðar má
finna spennu milli tveggja póla,
reglu og óreiðu, skýrleika og
dulúðar, myndhugsuna og flæð-
andi ryþma. En höfundur hefur
lýst því viðhorfi sínu að ljóðlistin
sé millivegur tónlistar og mynd-
Iistar.
Harkaleg lífs-
barátta
Mál og menning hefur gefið út
skáldsöguna Óskaslóðin eftir
Kristján Kormák Guðjónsson.
Er þetta samtímasaga úr
Reykjavík og eru söguhetjurnar
ungir utangarðsmenn sem reyna
að fóta sig í harkalagri lífsbar-
áttu.
Dregin
er upp
átakan-
leg
mynd af
hlut-
skipti
ung-
menna
sem
ánetj-
ast
fíkni-
efnum
og er Iýst heimi sem mörgum er
framandi.
Verð bókarinnar er 1980 krón-
ur.