Dagur - 28.02.1998, Qupperneq 6

6-LAUGARDAGUR 28.FEBRÚAK 1998
ÞJÓÐMÁL
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjórar: stefán jón hafstein
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: birgir gibmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: i,680 KR. Á MÁNUD
Lausasöluverð: iso kr. og 200 kr. helgarbl®
Grænt númer: 800 7080
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símar auglýsingadeildar: [REYKJAVÍK5563-1615 Ámundi Ámundason
(AKUREYRIJ460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Björnsdóttir
Netfang auglýsingádeildar: omar@dagur.is
Simbréf ritstjórnar: 460 6171(akureyri) 551 6270 (reykjavík)
Eiin ein byltmgin
í fyrsta lagi
Saga íslenska húsnæðislánakerfisins einkennist af endurtekn-
um róttækum breytingum sem yfirleitt hafa verið mjög um-
deildar. Stundum hefur nýtt kerfi reynst vel en í öðrum tilvik-
um illa og endað í vandræðum sem hafa kallað á njija upp-
stokkun. Nú er komið að enn einni byltingunni með þeim til-
lögum sem Páll Pétursson, félagsmálaráðherra, kynnti í fyrra-
dag. Núverandi fyrirkomulag félagslega húsnæðislánakerfisins
er orðið alltof þungur baggi á mörgum sveitarfélögum. Flestir
munu því sammála ráðherranum um að breytinga sé þörf.
Hins vegar er augljóslega verulegur ágreiningur um hvort hug-
myndir stjórnarflokkanna um breytt kerfi séu þær réttu.
í öðru lagi
Málið er flókið og viðamikið. Meginatriðin eru þó ljós. Hús-
næðisstofnun verður lögð niður og öllum sem þar starfa sagt
upp frá næstu áramótum. Núverandi félagslega húsnæðiskerfi
verður lokað frá sama tíma. I staðinn kemur sjálfstæður
Ibúðalánasjóður sem Byggingasjóður ríkisins og Byggingasjóð-
ur verkamanna ganga inn í. Þessi sjóður á að standa undir eig-
in rekstri. Afgreiðsla húsbréfa, greiðslumat og veðmat verður
fært til bankanna. Með breytingunni er öllum í reynd vísað út
á hinn almenna markað. Þeir sem þurfa á sérstakri aðstoð að
halda til að kaupa húsnæði geta sótt um viðbótarlán á mark-
aðsvöxtum. Félagsleg aðstoð verður veitt með vaxtabótum sem
greiddar verða fjórum sinnum á ári.
í þriðja lagi
Jóhanna Sigurðardóttir, fyrrverandi félagsmálaráðherra, hefur
gengið lengst í gagnrýni á tillögur stjórnarflokkanna og fullyrð-
ir að með breytingunni á félagslega kerfinu sé verið að úthýsa
600 fjölskyldum á ári. Ráðherra mótmælir þeirri fullyrðingu.
Þar sem hér er verið að fjalla um lífskjör margra þeirra sem
verst eru settir í þjóðfélaginu er afar mikilvægt að kanna ræki-
lega allar afleiðingar breytinganna áður en Alþingi tekur end-
anlega ákvörðun.
Elías Snæland Jónsson.
Kona hring ir í
Garra (reið)
Símtólið hjá hinum þjóð-
kunna Garra var rauðglóandi
af heilagri bræði konunnar
sem hafði komist yfir leyni-
númer Garra. „Hvers konar
djöf...“ - en það var bara byrj-
unin. „Hvernig dirf...“ og var
þó meira í vændum. Garri var
í þann veginn að komast inn í
hugarheim íslensku ofurkon-
unnar.
„Heldur þú að
samviskubitið yfir
því að sinna börn-
unum okkar sé
ekki nóg þó að þú
sláir ekki upp á
forsíðu að við eig-
um að baka líka!“
Garri var klossbit.
Garra fannst bara
nokkuð smellið
að gera forsíðu-
frétt úr því að
spara mætti 33
þúsund krónur á
ári fyrir fjögurra
manna fjölskyldu með því að
baka fjögur brauð á viku.
Konan var tryllt. Froðan lak
úr sfmtólinu. Garri komst að:
„Það segir ekkert um það að
konan eigi að baka, það gæti
verið karlm...“ og nú sprakk
konan. „Hver heldur þú að
baki á heimilinu ef einhver
bakar yfirleitt!" Og konan
öskraði: „Heldur þú að ég hafi
ekki nóg samviskubit yfir því
að KAUPA öskudagsbúning á
barnið, þó ég fái ekki móral
yfir því að BAKA ekki Iíka.“
Garri þagði. Garri hefur aldrei
saumað á börn. Garri sagði að
hann hefði þó bakað og kynni
það og ef hann hefði ekki
svona mikið að gera sem þjóð-
kunnur pistiahöfundur þá...
V
Konan gjörsamlega fríkaði út:
„Og EG! Hvað er ég! Kannski
enginn Garri en ég vinn mína
vinnu og...“ Garri vissi að
hann hafði ékki ýtt á réttan
hnapp.
Hagsýna húsmóðirm
Það var Garri sem hafði setið
á ritstjórnarfundi og lagt til að
blaðamaður
hringdi í Kolbein
Kristinsson hjá
Myllunni og
spyrði af hverju
hagsýna húsmóð-
irin gæti bakað
ódýrara brauð en
hann. Og bless-
aður Kolbeinn
sagði að enginn
væri hagsýnni en
hagsýna húsmóð-
irin, og enginn
stæðist henni
snúning, og ef hún
virkilega ætlaði
sér, þá gæti enginn iðnjöfur
keppt við þá frómu konu.
Konan í símanum ætlaði að
ganga af göflunum: „33 þús-
und kall á ári! Hvað haldið þið
eiginlega að ég hafi í kaup?!!“
Garri reyndi að reikna í hug-
anum. 4 brauð á viku, sinnum
125 krónur, það gerir 500
kall. Kannski rúmlega það ef
hún fer í Bónus. Garri lagði
ekki í að minnast á Bónus eft-
ir að hann lenti í biðröðinni
þar um árið. Enda komst
Garri ekki að. „Skiljið þið ekki
snápar og þjóðkunnu dálka-
höfundar að frelsi konunnar
er frelsið til að kaupa brauð í
plastpoka?"
Myllukolbeinn Kristinsson
fær stuðning.
Mengun skal bönnuð
Eins og allir vita er mikið af eit-
urefnum í umhverfi okkar og oft
lítil aðgát höfð á því hvar þeim er
sleppt og menga loft, láð og lög.
Mikilli fræðslustarfsemi og
áróðri er haldið að fólki til að
kenna því að varast skaðleg efni
og stórar kröfur eru uppi um að
margs kyns efnasamsetningar
verði bannaðar til að vernda líf
og heilsu manna og dýra.
Nýverið gerði stúdent í Banda-
ríkjunum könnun meðal há-
skólamanna um hvort leyfa ætti
notkun efnisins hydrogen
monoxide, sem veldur ýmsum
verkunum, svo sem svita og
óþægindum. Það getur kæft fólk
og það finnst í krabbameins-
frumum. Við efnabreytingar get-
ur efnið orðið mjög eldfimt.
Rúmlega fimmtfu manns tóku
þátt í könnuninni og 90% þeirra
vildu banna efnið með öllu.
Nokkrir tóku ekki afstöðu, en
einn viðmælenda stúdentsins
glotti og taldi að rétt væri að
leyfa notkun efnisins áfram.
Skaðlegt efni
Sá eini sem taldi að nota ætti
hydrogen monoxide áfram áttaði
sig á að efnið sem spurt var um
er vatn. Stúdentinn notaði ein-
faldlega vísindaheitið á efninu,
eins og gert er um fjölmargar
aðrar efnasamsetningar og frum-
efni þegar fjallað er um þær á
ráðstefnum og í fjölmiðlum.
Þessi litla saga, sem er dag-
sönn, því hún er inni í háskóla-
tölvunni, segir sitthvað um skoð-
anakannanir og skoðanamynd-
un. Efni sem er í krabbameins-
frumum og hægt er að umbreyta
í vetni og bombur hlýtur að vera
stórvarhugavert. Þarf ekki ann-
arra vitna við og því skal það
bannast. Þá liggur ljóst fyrir
hvernig hægt var að fá 90 af
hundraði aðspurðra til að mynda
sér þá skoðun, að banna ætti
vatnsnotkun. Með því að nefna
vatnið með viðurkenndu vísinda-
heiti og sýna fram á að það getur
komið fram svita og jafnvel kæft
fólk, er efnið orðið skaðlegt
heilsu og lífi. Slík efni heimtar
maður auðvitað að séu bönnuð.
Auðvelt er að mynda samtök
um að banna efnanotkun og
bjarga tegundum frá útrýmingu
og er það óspart gert og ijölmiðl-
ar heimsins láta nota sig til hvers
kyns heimskupara undir því yfir-
skyni að verið sé að bjarga lífrík-
inu. Keikófárið er hluti af þeirri
hysteríu.
Hvar er guð?
Varla fyrirhittist sá fáráðlingur,
að hann beri ekki allgott skyn-
bragð á gróðurhúsaáhrifin og
getur jafhvel tekið sér í munn
orð eins og koltvísýringur og ver-
ið gáfulegur í framan. Vafalítið
mundi mikill meirihluti láta
banna koltvísýring ef spurt væri
hvort ekki ætti að hamla gegn
gróðurhúsaáhrifum. Gott ef
fréttaskýrendur túlkuðu ekki
niðurstöður eiturráðstefnunnar í
Kyoto eitthvað á þann væg.
Athyglisvert er hve orð sem
maður skilur ekki geta haft mikil
áhrif. Séu þau sett í samband við
sótt og dauða, svo sem svita og
köfnun, eru þau skaðleg og þarf
ekki að hyggja nánar að því. Vel
er hægt að trúa því að hydrogen
monoxide beri dauðann í sér og
samtímis að vera viss í sinni sök
um að vatn sé undirstaða alls Iífs
á jörðinni.
Kannski best að snúa sér að
þeirri trú og fullvissu forfeðra
okkar og mæðra, að Iíf okkar og
örlög séu í guðs hendi. Það er
varla verri skoðun en sú, að
heilaþvottur nútímans eigi eitt-
hvað skylt við þekkingarleit og
rökræna hugsun. Krafan um að
banna vatnið ætti að færa heim
sanninn um að hvorki spyijend-
um né þeim sem svara er
treystandi til að mynda eða hafa
skoðun.
_ Dugur
Boðaðar eru miklarverð-
lækhanir á raftækjum um
kelgina kjá stóru raf-
tækjaverslununum í
Reykjavík. Ætlarþú út að
gera góð kaup?
(Neytendum er boðið til veislu um
helgina með opnun nýs raftækjmnark-
aðar og afslátturkjörum hjá keppinaut-
um hans.)
Jóhannes Gunnarsson
framkvæmdastjórí Neytendasamták-
atina.
„Nei, í fyrsta
lagi vantar
mig engin
ráftæki þessa
dagana og
varla er hag-
kvæmt fyrir
mig að
kaupa raf-
tæki bara
vegna þess
að þau eru á lægra verði. Sú
aukna samkeppni sem er á þessu
sviði er hinsvegar fagnaðarefni
og ég vænti þess að sú verðlækk-
un sem á sér stað á þessum
markaði í dag muni haldast
áfram þannig að neytendur muni
nú - og í framtíðinni - njóta góðs
af.“
Jón Ólafsson
tónlistarmaður.
„Ég hafði
ekki hugsað
mér neitt
sérstaklega
að gera góð
kaup um
þessa helgi,
enda er ég
alltaf að gera
góð kaup.“
Helgi Pétursson
markaðsstjóri hjá Samvinnuferðum-
„Ég hef svo
sem ekki
ákveðið neitt
af því tagi.
En hinsvegar
fagna ég
þessari þró-
un og þetta
hlýtur að
hafa mikil
áhrif á lífskjör 1' landinu. Hér á
bæ höfum við haft forystu um að
lækka verð á ferðalögum og við
fögnum ef aðilar á fleiri sviðum
ætla að taka á því með okkur - þó
á öðrum sviðum sé.“
Landsýn.
Margrét Blöndal
dagskrárgerðarmaður á Bylgjunni.
„Þegar ég sá
stóra auglýs-
ingablaðið
sem fylgdi
Mogganum
sá ég þrjá
drauma
mína rætast
þar sísona.
Mig vatnar
uppþvotta-
vél, þurrkara og frystikistu. En
ég verð að tala við þjónustufull-
trúann minn í bankanum og fá
hana til að samþykkja þetta, því
þú verður að fatta að konur á
mínum aldri eru hættar að spá í
stráka - heldur standa þær á
öndinni yfir heimilistækjum."
i