Dagur - 08.05.1998, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998 - 7
ÞJÓÐMÁL
Almaimahagsmunir
gegn sérhagsmimum
ÁGÚST EIN-
ARSSON
ALÞINGISMAÐUR i ÞING-
FLOKKI JAFNAÐAR-
MANNA
SKRIFAR
Nú er fólki nóg boðið. Því blöskr-
ar gjafakvótakerfið, siðblindan í
þjóðlífinu og framsal miðhálend-
isins til fámenns hóps. Fólk er
einnig búið að fá nóg af Iöngum
vinnudegi, biðlistum í heilbrigð-
iskerfinu, lélegu menntakerfi,
valdahroka og valdníðslu.
Gj afakvótakerfið
Það hefur tekið jafnaðarmenn
mörg ár að fá fólk til að átta sig á
þvi ranglæti sem felst í því að
auðlindum sjávar er skipt upp
meðal fámenns hóps sem fær ár-
lega réttinn til veiða án þess að
greiða nokkuð fyrir.
Gjafakvótakerfið sem jafnaðar-
menn beijast gegn er pólitísk
ákvörðun Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarflokks.
Veiðileyfagjald er greitt í ís-
lenskum sjávarútvegi en einungis
í viðskiptum milli útgerðar-
manna. Þeir borga marga millj-
arða í veiðileyfagjald á ári en að-
eins til annarra útgerðarmanna
sem fá heimildunum úthlutað
ókeypis. Almenningur, eigand-
inn, fær ekkert. Þetta er óréttlátt
og ósanngjarnt kerfi og lýsir sið-
blindu valdhafanna. Kerfið er til
vegna þess að stjórnmálamenn í
Sjálfstæðis- og Framsóknarflokki
hafa slegið um það skjaldborg. Ef
60% af þjóðinni kýs áfram þessa
flokka mun gjafakvótakerfið vera
við lýði mörg ár í viðbót.
Breytingar á samfélagi eru
pólitískar en verða ekki sjálf-
krafa. Tilefni breytinga er þó oft
reiði almennings og almenningur
vill þetta kerfi í burtu.
Siðblmdan
Sama er uppi á teningnum í
Landsbankamálinu. Þar kom
upp spilling á yfirborðið, sóun á
almannafé og hroki gagnvart al-
menningi. Það mál er hins vegar
aðeins toppurinn á ísjakanum.
Gefið hefur verið í skyn að
m.a. ráðherrar hafi brotið lög, og
ekki er hægt að láta svo alvarleg-
ar ásakanir sem vind um eyrun
þjóta. Oft hefur verið sagt um
siðferðismál hérlendis að
hneykslismálin komi upp en
gleymist fljótt aftur.
Dropinn holar steininn og Iík-
lega hefur þetta mál holað stein-
inn. Almenningi er ofboðið og
hann vill hreinsa til í opinberu
lífi. Fólki líkar ekki sjálftaka
valdastéttarinnar og hefur enga
ástæðu til að sætta sig við hana.
Það má ekki gleyma því að
Landsbankinn er eign almenn-
ings.
Enn og aftur eru framsóknar-
og sjálfstæðismenn sem Ieika að-
alhlutverkin. Það er engin tilvilj-
un. Þetta eru flokkarnir sem hafa
setið við kjötkatlana í hálfa öld
og skipt bróðurlega með sér völd-
um, áhrifum ogpeningum. Þetta
er nefnilega allt eftir bókinni og
á ekki að koma á óvart. Nú verða
Nú er verið að afgreiða frumvörp um skiptingu miðhálendisins, tæpum helmingi landsins, milli A2 fámennra sveitarfélaga sem
liggja að því. - mynd: gva
fleiri að gera hreint fyrir sínum
dyrum og það á jafnt við um op-
inbera aðila og einkaaðila.
Fyrirtæki geta ekki skorast
undan vegna þess að um sé að
ræða einkafyrirtæki. Tugþúsund-
ir manna eiga stóru félögin, Eim-
skip, Flugleiðir og Islandsbanka,
og lífeyrissjóðir eru stórir hlut-
hafar. ÖIl þessi fyrirtæki verða að
gera hreint fyrir sínum dyrum og
birta sambærilegar upplýsingar
og opinber fyrirtæki gera í kjölfar
fyrirspurna á Alþingi.
Ætla menn að bíða þess að
hluthafi standi upp á aðalfundi
Eimskips, og spyrjist fyrir um
„kruðeríið" og þjóninn sem fylgir
laxveiðimönnum Eimskips eftir í
Þverá og hvað slíkt kostar? Fólk-
ið vill strangari siðareglur; er
reiðubúið að fara eftir þeim og
gerir kröfur til annarra, hvort
sem það eru stjórnmálamenn eða
aðrir. Þeim sem skilja þetta ekki
verður sópað í burtu með einum
eða öðrum hætti og farið hefur fé
betra.
Vitaskuld er hér verið að ráðast
á valdastéttir sem snúast til varn-
araf mikilli hörku. Siðbót hefur
aldrei gengið átakalaust fyrir sig.
Persónulegir hagsmunir eru allt
of miklir til þess að breytt verður
um stefnu og lífsstíl baráttulaust.
Enn og aftur er þetta spurning
um pólitík. Hvetjir veija þetta
kerfi og hveijir eru helstu þátt-
takendur í þvf? Auðvitað fram-
sóknar- og sjálfstæðismenn, ekki
óbreyttir kjósendur, heldur
valdastéttin í floldmnum tveim-
ur. Þessir tveir flokkar gera allt til
að vernda þetta spillta kerfi.
Miðhálendið
Þriðja málið er af sama meiði.
Nú er verið að afgreiða frumvörp
um skiptingu miðhálendisins,
tæpum heimingi landsins, milli
42 fámennra sveitarfélaga sem
liggja að því. Það á að útiloka
þéttbý'lisbúa, 2/3 hluta þjóðar-
innar, frá því að koma að skipu-
lagningu miðhálendisins sem er
sameign þjóðarinnar og mesta
perla framtíðarinnar. Hér er
mætt þröngum hagsmunum
sveitanna sem eiga sterkar rætur
í Sjálfstæðis- og Framsóknar-
flokki.
Stjórn og stjórnarandstaða
standa hér hvor andspænis
annarri. Hér endurspeglast m.a.
umhverfisvitund almennings. Al-
menningur vill að meira tillit sé
tekið til umhverfisins og gerir
kröfur til þess.
Afgreiðsla miðhálendismálsins
er ein afdrifaríkasta ákvörðun
síðustu áratuga. Ekki verður aft-
ur snúið. Jafnaðarmenn hafa Iagt
til að miðhálendið verði sérstakt
„Það er ekki hægt að
breyta þessu nema í
kosningum. Það þýð-
ir ekkert að kvarta
yfir gjafakvóta, sið-
blindu og afsali mið-
hálendis og kjósa síð-
an sðmu flokkana,
Sjálfstæðis- eða Fram-
sóknarílokk, sem
standa fyrir fram-
kvæmd núverandi
stefnu.“
stjórnsýslu- og skipulagssvæði
með sérstakri stjórn.
Það er sanngjörn krafa að fólk
fái að ræða þetta mál til hlítar al-
veg eins og í gagnagrunnsmálinu
sem var frestað til að hægt væri
að fara betur í saumana á því.
Miðhálendið er enn stærra mál
en hér takast hagsmunir á, ann-
ars vegar sérhagsmunir hinna
fáu og hins vegar almannahags-
munir þjóðarinnar.
Þeir sem verja sérhagsmunina
eru sömu flokkarnir og fá 60%
fylgi f kosningum. Þeir eru því
fulltrúar meirihlutans en nota
þennan meirihluta til að veija
hagsmuni hinna fáu á kostnað
hinna mörgu.
Valdniðsla og vanhæfi
ráðherra
Oft er sagt að vald spilli og algert
vald gerspilli. Mörg dæmi eru
um að valdhafar hérlendis hafa
stjórnað Iengi þótt vitað hafi ver-
ið að þeir hafi ekki valdið hlut-
verki sínu en verið verndaðir af
pólitískum flokkum. Mörg slík
dæmi eru í núverandi ríkisstjórn.
Frammistaða Þorsteins Páls-
sonar hefði fyrir löngu dugað til
að knýja fram afsögn erlendis.
Þorsteinn ber ábyrgð á misfellum
í rannsókn fíkniefnamála, sýnir
ótrúlegan valdhroka f sýslu-
mannsmálinu og gerir gróf mis-
tök í ÞÞÞ-málinu. Allt eru þetta
dæmi um embættisafglöp sem
ráðherra ber ábyrgð á.
Finnur Ingólfsson, sem veitti
Alþingi óafvitandi rangar upplýs-
ingar, er borinn þungum sökum
um mútur í fjölmiðlum. Hann
gerir ekkert til að draga fram
sannleikann og enginn veit hver
sannleikurinn er. Finnur hyglar
sínum mönnum og vill halda í
völdin og nýta þau í sína þágu. Ef
til vill er Finnur skýrasta dæmið
um þá stjórnmálamenn sem vaxa
upp úr helmingskiptakerfi fortíð-
arinnar, hagsmunagæslumaður
og barn kerfisins framar öllu.
Ráðherrarnir eru þó sterkir
innan sinna flokka og svona vilja-
stjórnarflokkarnir hafa þetta.
Góðærið slær slikju á allt þetta
og þreyta og vanhæfni ríkis-
stjórnarinnar sést ekki eins vel og
ætla mætti.
Hagsmtmir hinna fáu og
hinna mörgu
Þjóðfélag okkar er orðið miklu
óvægnara en áður. Sjálfstæðis-
flokkurinn setur alls staðar verð-
miða á samfélagsþjónustuna á
sama tíma og þess er gætt að ekki
sé hróflað við hagsmunum hinna
ríku.
Allt snýst þetta um baráttu um
hagsmuni og hún kristallast í
baráttunni um sérhagsmuni og
hagsmuni almennnings.
Sérhagsmunirnir eru hjá út-
gerðarmönnnum sem fá gjafa-
kvótann. Sérhagsmunirnir eru
hjá stjórnendunum sem nýta op-
inbert fé sem einkarisnu. Sér-
hagsmunirnir eru hjá fámennum
hópi sem ætlar að ráða miðhá-
lendinu. Sérhagsmunirnir eru
hjá stórfyrirtækjunum sem vilja
búa við fákeppni, skipta kökunni
á milli sín og auðga sig og sína.
Sérhagsmunirnir eru hjá þeim
sem eiga fé til að geta keypt sig
framar á biðlistana og tryggt
börnum sínum einkakennslu
þegar almennir skólar og heil-
brigðiskerfið verður orðið svo lé-
legt að réttur hinna ríku verður
alls ráðandi, fyrst erlendis síðan
hérlendis.
Sérhagsmunirnir eru hjá flokk-
um framsóknar- og sjálfstæðis-
manna sem færast sífellt nær
hvor öðrum í framsóknarhyggj-
unni, forræðishyggju fyrir al-
menning og sérreglum fyrir þá og
vini þeirra.
Andspænis þessu eru almenn-
ingshagsmunir sem eru að fisk-
urinn í sjónum verði sameign
allra og arðurinn af auðlindinni
skiptist réttlátlega á milli allra
landsmanna.
Það eru almenningshagsmunir
að spilling sé ekki ríkjandi í sam-
félaginu.
Það eru almenningshagsmunir
að við getum öll gengið um land-
ið, miðhálendið og annars staðar,
af fullri reisn.
Það eru almannahagsmunir að
allir eigi rétt til sömu heilbrigðis-
þjónustu og menntunar án tillits
til efnahags, búsetu, kyns eða
aldurs.
Nú er nóg komið
Ahnenningur er búinn að fá nóg.
Tveir stórir fundir, annar á veg-
um Samtaka um þjóðareign um
Landsbankann, siðblindu og
sameignir þjóðarinnar og hinn á
vegum útivistarfólks um miðhá-
lendið, sýna að nú er nóg komið.
Á hvorum þessara funda mættu
milli 200 og 300 manns og sýndu
samstöðu í verki.
Það er ekki hægt að breyta
þessu nema í kosningum. Það
þýðir ekkert að kvarta yfir gjafa-
kvóta, siðblindu og afsali miðhá-
Iendis og kjósa síðan sömu flokk-
ana, Sjálfstæðis- eða Framsókn-
arflokk, sem standa fyrir fram-
kvæmd núverandi stefnu.
Breytingar krefjast pólitískra
lausna. Samfylking jafnaðar-
manna og félagshyggjufólks fyrst
í sveitastjórnarkosningum og síð-
an í Alþingiskosningum er ávísun
á breytingar. Það er stóra tæki-
færið. Fólkið er tilbúið og vill
breytingar með nýju sameinuðu
stjórnmálaafli jafnaðarmanna,
alveg eins og hefur gerst um alla
Evrópu.