Dagur - 09.05.1998, Qupperneq 6

VI -FÖSTUDAGUR 1. MAÍ 1998
4
SDnpr
MINNINGARGREINAR
Ingíbjörg Friðgeirsdóttir
Hofsstöðum
Ingibjörg Friðgeirsdóttir fædd-
ist í Borgarnesi 14. október
1906 og lést á Sjúkrahúsi Akra-
ness 19. apríl síðastliðinn.
Foreldrar hennar voru Sigur-
jón Friðgeir Sveinbjamarson, f.
25. júní 1876, d. 4. september
1933, bóndi í Selmóum í Álfta-
neshreppi og verslunarmaður í
Borgarnesi um skeið, og kona
hans, Ingibjörg Lífgjarnsdóttir,
f. 10. september 1881, d. 26.
október 1906.
Ingibjörg ólst upp á Ytri-
Bauðamel í Eyjahreppi, og voru
fósturforeldrar hennar bjónin
Gestur Guðmundsson, f. 9.
september 1878, d. 25. júní
1962, og Ólöf Guðný Svein-
bjarnardóttir, f. 30. ágúst
1878, d. 10. maí 1968.
Ingibjörg giftist hinn 16.
apríl 1927 Friðjóni Jónssyni,
bónda á Hofsstöðum í Alfta-
neshreppi, f. 7. nóvember
1895, d. 15. febrúar 1976.
Börn þeirra Ingibjargar og
Friðjóns: 1) Gestur, svæðis-
stjóri hjá Vinnueftirliti ríkisins,
búsettur í Keflavík, f. 27. júní
1928, kvæntur Nönnu Jó-
hannsdóttur, f. 20. apríl 1936.
Þau eiga fjögur börn. 2) Ólöf, f.
21. janúar 1930, húsfreyja í
Eystri-Leirárgörðum, gift Guð-
mundi Hannesi Einarssyni, f.
20. mars 1920. Þau eiga þrjú
börn. 3) Friðgeir, ýtustjóri í
Borgamesi og stundaði búskap
um skeið, kvæntur Sigríði
Björk Einarsdóttur, f. 1. mars
1943 (skildu). Þau eiga Qögur
börn. 4) Jón, f. 16. september
1939, bóndi á Hofsstöðum,
ókvæntur.
Ingibjörg átti heima á Hofs-
stöðum frá 1927 til dauðadags.
Hún hafði á löngu árabili
margvísleg afskipti af félags-
málum, meðal annars á vegum
Hestamannafélagsins Faxa,
Kvenfélags Alftaneshrepps og
Byggðasafns Borgarfjarðar.
Ljóðskáld. Hefur meðal annars
verið birt efni eftir hana i
nokkrum safnritum.
Útför Ingibjargar fór fram frá
Borgarneskirkju þriðjudaginn
28. apríl síðastliðinn, og var
jarðsett að Alftanesi síðdegis
sama dag.
Sá sem til skamms tíma hefur
átt orðastað við Ingibjörgu á
Hofsstöðum eða Immu, eins og
hún var jafnan stuttnefnd af góð-
vinum, gat að líkindum orðið fyr-
ir þeirr reynslu að gleyma því að
hér var nokkuð öldruð kona á
ferð miðað við þá mælistiku sem
Iögð er á mannsævina á flestum
tímum. Þessu hafa eflaust valdið
fleiri eðlisþættir en einn, en
leiftrandi glaðværð hennar og
meitluð eða kannski öðru fremur
langþjálfuð tjáningargáfa gera
það að verkum að persónan
gleymist ekki þó árin líði.
Ingibjörg var góður fulltrúi
þeirrar æsku sem var að vaxa úr
grasi þegar fyrsti fimmtungur yf-
irstandandi aldar hafði lokið
göngu sinni. En rás tímans skap-
aði ný hlutverk, ólík aldagömlum
venjum og hlýtur að koma til
greina að gera því skóna að ef til
vill hafi enginn níutíu ára aldurs-
flokkur sögu okkar náð að verða
áhorfandi og þátttakandi þvílíkra
breyinga á þjóðarhögum sem þeir
er fæðst hafa á öndverðri öld og
eru næstum komnir að því að sjá
henni ljúka.
Þegar Ingibjörg minntist upp-
runa síns á góðum stundum
mælti hún margoft svo með bros
á vör að hún væri „þorpari". Hér
kom sú endurminning við sögu
að Borgarnes, sem á tíð okkar er
nú lifum hefur verið vaxandi
þéttbýlisbyggð, var einu sinni lít-
ið þorp. Og við þann mannlífs-
grunn kenndi Ingibjörg sig af svo
miklum gáska í hinni umgetnu
tilvitnun. Þar fæddist hún hinn
14. október 1906.
Það má segja að ættstofninn
hafi staðið traustum fótum á
Mýrunum Ianga hríð, þó Ieiðirn-
ar hafi einnig legið til fleiri átta,
til dæmis inn í Hnappadalinn.
Friðgeir Sveinbjarnarson, faðir
Ingibjargar, var Alfthreppingur að
uppruna, sonur Sveinbjarnar Sig-
urðssonar og Þórdísar Guð-
mundsdóttur í Selmóum og
bóndi þar um skeið. Þetta býli,
sem byggðist um 1890 en hefur
nú í hálfan níunda áratug heyrt
sögunni til, snerti upphafsár
Ingibjargar þó eilítið meira, því
þar bjuggu fósturforeldrar henn-
ar fáein ár. Friðgeir var á tímabili
verslunarmaður í Borgarnesi.
Móðir hennar og nafna, Ingi-
björg Lífgjarnsdóttir, átti upp-
runa sinn einnig á svipuðum
slóðum. Var hún næstelsta barn
foreldra sinna, Lífgjarns Hall-
grímssonar og Ingveldar Jóns-
dóttur, og eina dóttirin sem upp
komst ásamt fjórum bræðrum.
En það átti ekki fyrir henni að
liggja að skapa sér farsæla ævi í
hlutverki eiginkonu og móður.
Einungis tólf dögum eftir fæð-
ingu dótturinnar sem nú er að
kveðja, var hún öll, nálega hálf-
þrítug að aldri.
Lífgjarn, afi Immu, bjó víða,
eins og títt var um bændalið. Um
átta ára skeið, síðustu árin fyrir
aldamót, bjuggu þau hjónin í
Syðri-Hraundal ásamt afa mín-
um og ömmu. Var þar náin vin-
átta með frændsemi og svo mikill
samgangur milli hinna tveggja
bæja að stundum mun hafa verið
líkara því að um eina fjölskyldu
væri að ræða. Ingveldur, kona
Lífgjarns, var bóndadóttir frá
Klettakoti, enn einu smábýlinu
sem nú er horfið úr byggð, en það
stóð spölkorn suður af túni á
Grímsstöðum.
Við hin snöggu umskipti er
orðin voru við fráfall Ingibjargar
Lífgjarnsdóttur gerðist það að
mágkona hennar, Olöf Guðný
Sveinbjarnardóttir, tók ásamt
manni sínum, Gesti Guðmunds-
syni að sér meyjuna ungu, bróð-
urdóttur sína, og það ekki til
neinna bráðabirgða. Þau Olöf og
Gestur áttu eftir að búa saman á
Ytri-Rauðamel tæp fimmtíu ár,
og þar ólst Ingibjörg upp til full-
orðinsára. Víst var að æskustöðv-
arnar voru henni kærar, og ræddi
hún jafnan með innilegum hlý-
leika um þau mótunaráhrif er
hún öðlaðist á þeim árum.
Ingibjörg giftist tvítug að aldri
Friðjóni Jónssyni, bónda á Hofs-
stöðum, og stóð brúðkaup þeírra
16. apríl 1927. Friðjón var sonur
hjónanna Jóns Samúelssonar og
Sesselju Jónsdóttur, búenda á
Hofsstöðum. Hann lést á önd-
verðu ári 1976.
Þau Hofsstaðahjón eignuðust
fjögur börn. Elstur er Gestur,
svæðisstjóri hjá Vinnueftirliti rfk-
isins, búsettur í Keflavík, þá Ólöf,
húsfreyja í Leirárgörðum, síðan
Friðgeir, vinnuvélastjóri í Borgar-
nesi, Iátinn fyrir fjórum árum, og
Jón bóndi á Hofsstöðum. Þá
mynda nú yngri ættliðir fjölskyld-
unnar íjölmennt lið sem Ingi-
björgu var mjög kært.
Hér verður ekki fjölyrt um störf
Ingibjargar sem húsmóður, sem
öll voru unnin með prýði, en skylt
að geta þess að nokkru sem hún
gaf af sér í félagslífi fyrir sveit
sína og hérað. Allir sem þekktu
hana vissu að hún unni hestum
og hestamennsku, og þá um-
gekkst hún eftir föngum meðan
orka leyfði. Málefni bestamanna
í heimahéraði studdi hún, og þar
kom að hún var kosin heiðursfé-
lagi Hestamannafélagsins Faxa.
Frá persónulegum sjónarhóli
finnst mér það skemmtilega
táknrænt að þegar Ingibjörgu bar
fyrir augu mín í fyrsta sinn leit ég
hana á hestbaki. Mun það hafa
verið við kirkjuathöfn á Ókrum.
Þá var hún fulltrúi Sambands
borgfirskra kvenna í stjórn
Byggðasafns Borgafjarðar um
árabil, og þegar að því kom að
rudd væri braut fyrir stofnun
Kvenfélags Alftaneshrepps var
hún kvödd til að takast for-
mennskuna á hendur. Þetta var
árið 1962, en á sama tíma, um
miðjan maí það ár, stofnuðu kon-
ur í Hraunhreppnum kvenfélag
sitt, eins og nýlega hefur verið
getið í minningargrein um fyrsta
formann þess. Með mánaðar
millibili hefur því fyrsti formaður
hvors þessa nágrannafélags um
sig horfið af sviði mannlífsins, en
öruggt er að upphafstíð þessara
athafnasömu félaga Iofaði þegar
góðu undir stjóm þeirra. Ingi-
björg varð síðar heiðursfélagi í
kvenfélagi sveitar sinnar, og segir
það allt um það hvers hún var þar
metin.
Þegar hið stórfellda sjóslys varð
undan Mýrum haustið 1936 kom
Ingibjörg á vettvang til hjálpar
hinum öldruðu hjónum í
Straumfirði og fóstursyni þeirra
við hjúkrun eina skipverjans af
Pourqio Pas? sem komst lífs af úr
hinum grimmilegu fangbrögðum
við hafið undan Mýraströnd. Og í
hugum fólks hefur hún með ein-
hvers konar dulræðum hætti
tengst þessum atburði, en á
þeirri stundu var það aðalatriðið í
hugum þeirra sem að unnu að
síðari þátturinn yrði gifturíkari
hinum fyrri. Það tókst, maðurinn
lifði og átti fjölmörg ár fyrir
höndum í heimalandi sínu. Frá
þessum atburðum, eins og þeir
vissu við Ingibjörgu, hefur hún
margoft skýrt, og aldrei liðu
henni þessir átakaviðburðir úr
minni.
Þess var áður getið að Ingibjörg
hefði verið mikil hestamann-
eskja, og í „Faxa“, hinu frábæra
riti Brodda Jóhannessonar um ís-
lenska hestinn, segir höfundur,
er hann kynnir ritgerð hennar, að
hún sé „hestelskari og hestfærari
en almennt gerist". En grein sú
frá hennar hendi sem á eftir fylg-
ir er birt undir yfirskriftinni „Brá
hún af stalli stjórnbitluðum“. Þar
segir hún að hestar og bækur hafi
verið þau fyrirbæri sem tekið hafi
hug hennar fanginn á bernskutíð.
Og Ingibjörg var stílfær. Það get-
ur hver og einn sannfærst um
sem les þessa ritsmíð hennar.
Annað atriði var orðfærnin, Iétt
og leikandi framsetning í samtöl-
um, krydduð hnyttinni gaman-
semi, jafnt um Iiðna atburði og
líðandi stund. Ljóðin lágu henni
einnig á tungu, og vil ég sérstak-
Iega minnast Lyngbrekkuljóðsins,
sem ort var nokkru fyrir vígslu fé-
Iagsheimilisins og flutt af henni
sjálfri rétt um leið og hulunni var
svipt af nafn hússins. í því ljóði er
svo geislandi bjartsýni og eldleg
hvatning að ekki væri Mýra-
mönnum sæmandi annað en
geyma sér það vel í minni.
Ingibjörg var sömuleiðis ágæt-
ur upplesari. Virtist hún hafa
þann hæfileika að gera efni og
rödd að óaðskiljanlegum eining-
um í flutningi, og vil ég hér að-
eins minnast þess er hún fór með
fjörutíu erinda ljóðið „Stjörnu-
fák“ eftir Jóhannes úr Kötlum á
þorrablóti fyrir fjölmörgum árum.
Sá lestur hygg ég að gleymist
engum er á hlýddi.
Síðustu árin urðu Immu erfið,
en heima naut hún stöðugrar
umönnunar Jóns sonar síns, þar
til þrek hennar dvínaði að því
marki að dvöl á sjúkrahúsi hlaut
að verða fyrírliggjandi áfangi. Og
rétt um sama leyti árstíma og hún
gekk til brúðkaups sfns forðum
lauk hún veru sinni hér, án efa
sátt við tilveruna og lífið í heild.
Mér koma að lokum í hug vís-
ur hennar tvær, sem mér finnst
staðfesta vorhug hennar og það
hugboð mitt að á þeim árstíma
hefði hún helst getað hugsað sér
að birta sína síðustu kveðju:
Alltaf hefur birtan betur,
burtu hrekur sortaský.
Eftir kaldan klakavetur
kemur sól og vor á ný.
Hækkar þor mót heiðíkjunni,
Hún Anna var til grafar borin
30. apríl, langt um tíma fram,
að okkar mati sem kynntumst
henni vel í starfi, eins og við
félagarnir í Vinafélagi Sjúkra-
húss Reykjavíkur gerðum. En
Anna var stofnfélagi og í
stjórn fyrstu fimm árin, auk
þess sem við nutum þess
vegna krafta Atla einnig og
síðar Astu Atladóttur og
Gunnars Atlasonar, en þau
unnu með okkur um nokkurra
ára skeið eftir að Anna og Atli
fluttu til Bandaríkjanna.
I félagi þar sem öll vinna er
unnin sem sjálfboðastarf er
brennandi áhugi og geta til að
draga aðra með sér í verkefn-
um alveg ómetanleg, og
þannig var Anna alla tíð. Verk
hyljast spor sem vetur olli.
Upp úrfor og flatneskjunni
finn ég vorið skjóta upp kolli.
Mér er kunnugt um þijú borg-
firsk ljóðasöfn sem birt hafa
meira og minna eftir Ingibjörgu,
en auk þess er tæpast efamál að
hún muni hafa átt sitt af hveiju í
handritum þótt hún segði stund-
um kunningjum að skáldskapur-
inn væri ekki mikill að vöxtum.
Það er ekki leyndarmál að ég,
sem er höfundur að þessum lín-
um, átti mér nú hin síðari ár það
takmark að ná að færa í letur
æviminningar Ingibjargar á Hofs-
stöðum. Voru ýmsar ferðir farnar
á löngum tíma til hljóðritunar
samtala, og verð ég að telja að
mikið af verðmætu efni næðist
þar saman. Má álíta að sú niður-
staða að ekki náðist að afla efnis
í heila bók hafi fyrst og fremst
orðið vegna stopulla samfunda í
Ijósi þess að ekki var byrjað nógu
snemma að bjarga þeim fjársjóði
sem lengi fram eftir hélst óskert-
ur.
Já, Imma á Hofsstöðum er
horfin okkur og verður nú lögð til
hvílu hjá eiginmanni, syni og öðr-
um kærum ættmennum í Alfta-
neskirkjugarði. Frá Alftanesi sér
vítt yfir land og sjó, og það var í
anda Immu að sjá víðáttuna til
allra átta.
Fyrir nærfellt tveimur öldum
dreymdi ungan mann vestur við
Djúp að honum væri sýndur
kirkjugarðurinn þar sem hann
ætti í fyllingu tímans að bera
beinin. Fluttur suður á Mýrar
fann hann þennan stað, sem kom
algerlega heim við draumsýnina,
en það var kirkjugarðurinn á
Alftanesi. Maðurinn var Úlfar
Lífgjarnsson, Iangalangafi kon-
unnar öldnu sem við kveðjum nú.
Megi hún hvíla í friði. Kærar
þakkir fyrir allt sem hún gaf.
Bjarni Valtýr Guðjónsson.
sem manni fannst fráleitt að
hægt væri að koma í gegn
reyndust bara aðeins erfiðari
en hin þegar Anna var með í
ráðum.
Áhrif Onnu voru alltaf þessi
ódrepandi áhugi, hvatning og
ósérhlífni í hverju einu sem
upp kom en þurfti og varð að
takast á við.
Um leið og við sendum fjöl-
skyldunni samúðarkveðjur á
erfiðri stund, þökkum við fyr-
ir góð kynni og gott samstarf.
Fyrir stjórn Vinafélags
Sjúkrahúss Reykjavíkur,
Egill Skúli Ingibergsson
formaður,
Reynir Ármannsson
ritari.
Aima G. Bjamason
4-
1