Dagur - 05.01.1999, Blaðsíða 11

ÞRIOJUDAGUR 5. JANÚAR 1999 - 11
Tkypr
ERLENDAR FRÉTTIR
Með fjöldaframleiðslu og miklum og víðlendum markaði hefur tekist að gera tækin ódýrari og samkeppnin gerir
samtölin einnig ódýrari.
Hver er sannleiJmriim
uiii farsímana?
ODDUR
OLAFSSON
SKRIFAR
Notkun GMC síma, eða farsíma
eykst óðfluga. Kerfin byggja á
öflugu neti stöðva sem ýmist eru
í gervihnöttum eða á jörðu niðri.
Sterkar raf- og geislabylgjur gera
það að verkum að hægt er að
nota litlu, handhægu vasasím-
ana hvar sem er og ná sambandi
við hvern sem er í sömu bygg-
ingu eða hinu megin á hnettin-
um. Sem geta má nærri hefur
þessi handhæga samskiptatækni
náð örri útbreiðslu og mikill og
öflugur iðnaður tengist henni.
Með fjöldaframleiðslu og mikl-
um og víðlendum markaði hefur
tekist að gera tækin ódýrari og
samkeppnin gerir samtölin ein-
nig ódýrari. Er því orðið á nær
hvers manns færi, að eiga far-
síma og nota hann ótæpilega.
Um nokkurt skeið hefur verið
uppi þrálátur orðrómur um að
þessi handhægu tæki séu ekki
með öllu hættulaus. Talað hefur
verið um í hálfkæringi að farsím-
arnir syðu heilann og valdi
heilsutjóni. Hafnar eru vísinda-
legar rannsóknir á skaðsemi far-
símanna og benda niðurstöður
til að með mikilli notkun geti
þeir valdið heilsutjóni, yfirleitt
vegna heilaskemmda.
Þessi litlu handhægu tæki eru
geysiöflug og taka við og senda
raf- og geislabylgjur sem ná inn í
hehann þegar tólinu er haldið
þétt að eyranu. Þráðlausu sím-
arnir með sfnum móðurmóttak-
ara, sem mikið eru notaðir í
heimahúsum, nota til að mynda
fimm sinnum minni orku en
GMC farsímarnir, og eru því
hættulausir.
Áróðursstríð
Þegar er hafið eins konar áróð-
ursstríð milli vísindamanna, sem
telja að líkur bendi til að farsím-
arnir séu skaðlegir heilsu þeirra
sem þá nota. Fjársterkir fram-
leiðendur og símafélög beita sín-
um sérfræðingum fyrir sig til að
sanna hið gagnstæða. Er jafnvel
bent á að hér séu á ferðinni svip-
aðar uppákomur og þegar farið
,lii i>ot9 6n nimdd
var að benda á skaðsemi reyk-
inga og þær taldar orsaka ýmsa
sjúkdóma. I fleiri áratugi tókst
tóbaksframleiðendum að heimta
meiri og betri sannanir fyrir því
að tóbaksreykingar yllu heilsu-
tjóni og væru til dæmis orsaka-
valdur krabbameins og hjarta- og
æðasjúkdóma. Enn þann dag í
dag reyna tóbaksframleiðendur
að gera vísindalegar rannsóknir
á skaðsemi reykinga tortryggileg-
ar. Samt er farið að dæma þau til
að greiða sjúkum reykingamönn-
um háar fjárbætur fyrir að hafa
Baksvið
Framleiðendur breg-
ast við á svipaðan
hátt og tóbaksfram-
leiðendur áður. Þeir
segja tilraunimar
óvísindalegar og
marklausar.
logið til um að reykingar væru
heilsunni ekki hættulegar.
Nú eru að koma fram á sjónar-
sviðið einstaklingar, sem líkur
benda til að orðið hafi fyrir
heilsutjóni af völdum mikillar
notkunar farsíma. Englending-
urinn Ralph Mills ók mikið um
Evrópu vegna starfa sinna. 1985
lét fyrirtæki hans honum í té far-
síma og var hann notaður að
meðaltali í hálfa aðra klukku-
stund í 12 ár. Þá hætti sá víðförli
að getað ratað um garðinn sinn,
hvað þá annað. I ljós kom að
hann var kominn með stórt
heilaæxli ofan hægra eyrans.
Mills er nú óvinnufær og er að
undirbúa lögsókn á hendur fyrir-
tækinu sem framleiddi símann
og varaði ekki við að notkun
hans gæti skaðað heilsu manna.
Um 20 manns til viðbótar eru
að undirbúa málshöfðun á svip-
uðum grundvelli. Það fólk þjáist
af heilaæxlum, minnisleysi og
skaða á ónæmiskerfi líkamans.
Allt er það rakið til mikillar notk-
unar farsíma.
V'arnir eru til
Farsímaframleiðendur neita
með öllu að nein hætta stafi af
notkun framleiðslu þeirra. Þeir
hafa látið gera eigin rannsóknir
sem eiga að sanna að símar
þeirra séu hættulausir. En líf-
fræðingar og sérfræðingar í
áhrifum geislunar á lífræna vefi
komast að þeirri niðurstöðu að
sitthvað bendi til að mikil notk-
un farsíma geti verið orsakavald-
ur nokkurra sjúkdóma í heila.
Framleiðendur bregðast við á
svipaðan hátt og tóbaksframleið-
endur áður. Þeir segja tilraunirn-
ar óvísindalegar og marklausar
og heimta að niðurstöðum sé
breytt þeim í hag. Eða að þeir
neita að Iáta birta þær.
I The Sunday Times er sagt frá
27 ára gamalli konu, sem mun
vera ein af aðalframkvæmda-
stjórum farsímafyrirtækis, sem
ætlar að stefna framleiðanda
síma sem hún hefur notað að
minnsta kosti klukkusund á dag
í nokkur ár. Hún þjáist nú af
æxli í heila.
Orbylgjur og geislun eiga
greiðan aðgang að heilanum úr
farsímum sem haldið er nánast
upp að honum. Þótt ekki hafi
tekist að sanna á óyggjandi hátt,
að símar þessir geti valdið
heilaskaða benda rannsóknir til
að langvarandi höfuðverkur og
annars konar óþægindi geta staf-
að af óhóflegri notkun farsíma.
Framleiðendur eru ekki alltof ör-
uggir með að símar þeirra séu
óskaðlegir, því þeir hafa gert til-
raunir með að framleiða skildi
sem settir eru á símana til að
varna geislum sem frá þeim ber-
ast að komast inn í heilann.
Kannski verður framtíðin sú að
allir farsímar verði búnir slíkum
varnartólum. En eins og nú
standa sakir er keppikeflið að
gera farasímana æ fyrirferðar-
minni og geislavarnarskildir á
þeim stefna því í öfuga átt.
Sú gamla fullyrðing, að far-
símanotkun sjóði heilann er ekki
alveg út í hött. Orbylgjuofnar
hita og sjóða mat á örfáum mín-
útum. Orbylgjurnar sem farsím-
arnir gefa frá sér eru ekki alveg
ósvipaðar, nema margfalt sterk-
ari.
En á meðan hvorki tekst að
sanna né afsanna heilsuspillandi
áhrif farsíma er réttast að fara að
öiiu með gát og nota þá í hófi,
sem dregur þá mjög úr hættu
þeirrra, sé hún fyrir hendi.
F • ji-■ yffi.t
Frá Dole í forsetaframboð
Elisabeth Dole eiginkona Bobs Dole, sem féll fyrir Clinton í síðustu
forsetakosningum, mun sækjast eftir framboði á vegum Repúblíkana
í forsetakosningunum árið 2000. Þetta hefur ekki verið tilkynnt op-
inberlega, en nú hefur hún sagt af sér sem forseti Rauða kross
Bandarfkjanna, en þeirri stöðu hefur hún gegnt síðan 1991. Er það
talin glögg vísbending um að hún hyggist gefa kost á sér til framboðs.
En hún hefur áður verið talið líklegt forsetaefni repúblíkana.
Evran á fljúgandi ferð
Mikil eftirvænting ríkti á Ijármálamörkuðum þegar þeir voru opnaðir
f gærmorgun í fyrsta sinn á nýju ári. Evran var orðinn gjaldmiðill 11
þjóða innan Evrópusambandsins, sem telja 300 milljónir íbúa.
Evran komst strax á fljúgandi ferð á evrópskum mörkuðum og
reyndist gengi hennar vera 1,19 dollarar þegar opnað var en lækkaði
lítillega þegar leið á daginn. Fjármálamenn eru ánægðir með að eng-
ir óvæntir erfiðleikar komu í ljós við þessi miklu umskipti á peninga-
mörkuðum, enda var búið að undirbúa umskiptin vel, þar sem evran
mun keppa við bandarískan dollara og japanska jenið sem höfuðgjald-
miðill heims. Þótt evran sé skráður og gjaldgengur gjaldmiðill í við-
skipum eru skipti með hana eingöngu í rafrænu formi og á bréfum,
en seðlar og mynt verða ekki gefin út fyrr en á miðju ári 2002.
Auglýsing um
prófkjör vegna alþingis-
kosninganna 1999
Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn í Reykjavík hafa undirritað
og staðfest samkomulag um opið prófkjör við val á framboðslista
Samfylkingarinnar í Reykjavík við alþingiskosningarnar 1999.
( samkomulagi þessu segir:
„Laugardaginn 23. eða 30. janúar nk. skal fara fram opið prófkjör
vegna röðunar á framboðslista Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Allir stuðningsmenn Samfylkingarinnar sem lögheimili eiga í
Reykjavík geta tekið þátt í prófkjörinu. Þátttaka í prófkjörinu telst
jafngilda stuðningsyfirlýsingu við Samfylkinguna.“
„Hver flokkur fyrir sig velur 6-9 frambjóðendur á sinn lista með þeir-
ri aðferð sem flokkurinn ákveður. Þeim tilmælum er beint til flokk-
anna að flokksaðild verði ekki gerð að skilyrði fyrir kjörgengi. Flokk-
arnir skulu skila tilnefningum sínum á hádegi laugardaginn 9. janú-
ar.“
„Kosningin fer þannig fram að á kjörseðli er frambjóðendum hvers
flokks raðað undir bókstaf flokksins í stafrófsröð. Kjósendur
ákveða röð frambjóðenda þess flokks sem þeir kjósa, með því að
setja númer fyrir framan nöfn frambjóðendanna (t.d. 1.2.3.4.)
Atkvæði hvers frambjóðenda eru talin þannig að sá á hverjum lista
sem hlotið hefur flest atkvæði í 1. sæti telst 1. maður þess lista. Sá
sem hlotið hefur flest atkvæði í 1. og 2. sæti samanlagt telst annar
maður o.s.frv.11
Til þess að finna hve margir frambjóðendur hafa verið valdir af
hverjum lista inn á framboðslista Samfylkingarinnar og í hvaða röð
skal fara þannig að:
(Sveitarstjórnarregla)
a. Deila skal atkvæðatölu listanna með tölunum 1.2.3.4 o.s.frv.
Útkomutölur eru skráðar fyrir hvern lista.
b. Fyrsta fulltrúa fær sá listi kjörinn sem hæsta útkomutölu hef-
ur. Sú tala er síðan felld niður. Annan fulltrúa fær sá listi er nú
hefur hæsta útkomutölu. Þessu skal fram haldið uns úthlutað
hefur verið jafn mörgum fulltrúum og kjósa á.
C. Nú eru tvær eða fleiri útkomutölur jafnháar þegar að þeim
kemur skv. b og skal þá hluta um röð þeirra."
„Kosningin er um níu efstu sæti framboðslista Samfylkingarinnar.1'
„Aðilarnir eru sammála um þá sanngirnisreglu að hver flokkur hljóti
minnst tvo af átta efstu sætum listans."
„Aðilarnir eru sammála um að bjóða Jóhönnu Sigurðardóttur
alþingismanni að skipa fjórða sæti listans."
í samræmi við þetta samkomulag þá auglýsii^Alþýðuflokkurinn
hér með eftir að þeir, sem hug hafa á að gerast þátttakendur á
vegum Alþýðuflokksins í prófkjörinu, gefi sig fram við skrifstofu
hans Hverfisgötu 8-10, fyrir kl. 17.00 þann 8. janúar 1999.
F.h. Fulltrúaráðs Alþýðuflokksins í Reykjavík
Pétur Jónsson, formaður