Dagur - 29.01.2000, Blaðsíða 8

I
8 - LAUGARDAGUR 29 . JA NÚAR 2000
v FRÉTTASKÝRING

Flokkssysturnar Siv
Friðleifsdóttir og Ólöf
Guðný Valdimarsdóttir
„glímdu“ á Náttúru-
vemdarþingi. Ólöf von-
ar að augu ráðamauua
opnist sem fyrst. Siv
gagnrýnir vinuubrögð
Náttúruvemdarráðs.
Þingfulltmar á móti
því að leggja ráðið nið-
ur.
Það er ekki laust við að liilltrúar á
10. Náttúruverndarþinginu hafi við
upphaf þess í gær verið fullir eftir-
væntingar, því ballið byijaði með
ræðum tveggja kvenna, flokkssystra
í Framsóknarflokknum, sem tekist
hafa á um hlutverk Náttúruvernd-
arráðs að undanfömu; Sivjar Frið-
leifsdóttur umhverfisráðherra og
Olafar Guðnýjar Valdimarsdóttur
formanns ráðsins. A göngum Hót-
els Loftleiða spurðu þingfulltrúar
hvíslandi: Kemur til uppgjörs? Láta
þær allt flakka?
Ræðurnar voru hófstilltar og
kurteislega orðaðar, en ollu ekki
vonbrigðum því undiraldan var
greinileg; í ræðu Ólafar, hins fráfar-
andi f’ormanns ráðsins, kom fram
töluverð gagnrýni á stefnu ríkis-
stjórnarinnar í náttúruverndar- og
virkjanamálum - og dugði ekki til
þótt hún reyndi að tala sem mest
undir rós. I ræðu umhverfisráð-
herra kom fram sú hugmynd að
leggja Náttúruverndarráð niður.
Ohætt er að segja að töluvert
meira, hærra og lengur hafí verið
klappað eftir ræðu Ólafar en ráð-
herrans, en á öðrum vettvangi hefði
það sjálfsagt farið á hinn veginn.
„Vona að augu ráðamanna
opnist í tæka tíð“
Ólöf Guðný greindi í ræðu sinni frá
hlutverki ráðsins og hvernig að því
hefði verið búið - illa. „Mikill tími
hefur farið í að fóta sig í nýju um-
hverfi náttúruvemdarmála og að
átta sig á breyttri stöðu ráðsins.
Smám saman hafa störf ráðsins
verið að taka á sig fastari mynd, en
ráðgjafarhlutverk ráðsins gagnvart
umhverfísráðherra er ennþá óljóst.
Brýnt er að þar verði ráðin bót á svo
Náttúruverndarráð fái farveg til að
sinna lögbundnu hlutverki sínu
sem best.“
Ólöf greindi frá því að ráðið hefði
lagt til við umhverfisráðherra að
skýrslur yrðu unnar þar sem Iagt
yrði mat á „að hve miklu leyti um-
hverfissjónarmið kæmu til með að
hafa áhrif á einstaka virkjunarkosti.
I svarbréfí kom fram að umhverfis-
ráðuneyti og iðnaðarráðuneyti voru
í viðræðum vegna rammaáætlunar
ríkisstjórnarinnar og óskaði ráðið
eftir að fá að taka þátt í vinnu við
gerð rammaáætlunarinnar. Ekki var
orðið við erindinu. Ráðið sendi nýj-
um umhverfisráðherra athuga-
semdir vegna rammaáætlunarinnar
og fékk ómaklega gagnrýni fyrír.“
Ólöf vék að mismunandi skiln-
ingi ráðsins og ráðherra á ráðgjafa-
hlutverki ráðsins og sagði að það
hefði talið sér skylt að eiga frum-
kvæði að ráðgjöf, m.a. að gera at-
hugasemdir sem lögboðinn
málsvari náttúruverndar á íslandi.
Þetta hafi hlotið gagnrýni, sem sé
miður. Því næst vék Ólöf að fram-
tíðarsýn sinni og þar var að finna
beittustu ádeiluna á stjórnvöld,
þegar hún varpaði fram spurning-
unni um hvað lífsgæði væru.
Hún sagði mikilvægt „að standa
vörð um náttúru Islands og hlúa að
henni. Viljum við fórna ómetan-
legri náttúru íyrir verðmæti af ver-
aldlegum toga, sem óvíst er að leysi
vanda okkar þegar til Iengri tíma er
litið? Viljum við flytja inn verk-
smiðjumenningu frá mið-Evrópu
og gera hana að íslenskri menn-
ingu?“ spurði hún og síðar áfram:
„Viljum við vera í fararbroddi þjóða
heimsins í umhverfismálum og
skapa störf með þá stefnu að Ieiðar-
Ijósi eða viljum við nýta náttúru-
auðlindir og fórna náttúruperlum
til að byggja upp orkufrekan iðn-
að?“ spurði hún. Og gaf sjálf svarið:
„Eg vona að augu ráðamanna opn-
ist í tæka tíð og náttúruvernd fái
sama vægi og önnur nýtingarsjón-
armið við ákvarðanatöku í atvinnu-
og byggðamálum."
Ráðherra: Sérkeiuáleg
vinnuhrögð
Siv Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra segir hlutverk Náttúruvernd-
arráðs að vera ráðherra til ráðgjafar
- og hún leggur þunga áherslu á
orðið ráðgjafar. „Ráðgjöfin hefur
falist í því, t.d. nú í sumar, að senda
ályktun til mín, til fjölntiðla og til
ríkisstjórnar. Að mínu mati í mjög
furðulegu formi. Það var hringt til
okkar í ráðuneytinu og ég beðin um
að lesa ályktunina - og hina meintu
ráðgjöf - í hvelli þar sem þetta væri
á leiðinni í fjölmiðla. Eg tel að þessi
vinnubrögð séu nokkuð sérkenni-
leg og að lögskipað ráð, sem hefur
það hlutverk samkvæmt lögum að
vera ráðherra til ráðgjafar, þurfí að
stunda önnur vinnubrögð. Það er
mitt mat, eftir að hafa skoðað lögin
og skoðað í hvaða formi ráðgjöfin
er. Auðvitað er það alltaf matsatriði
hvað stendur f svona ályktunum.
En þessi vinnunrögð líktust mun
frekar vinnubrögðum frjálsra fé-
Iagasamtaka, sem eðli málsins sam-
kvæmt hafa mikinn áhuga á því að
koma ályktunum sínum á framfæri
og taka þátt í umræðunni. Ég lít
ekki á Náttúruverndarráð sem fijáls
félagasamtök.“
Ráðherra segir að samsetning
ráðsins sé óheppileg. „Þar eru bæði
kosnir fulltrúar, fulltrúar eftir til-
Fulltrúar á Náttúruverndarþingi hlustuðu eftirvæntingarfullir á ræður umhverfisráðherra og fráfarandi formanns Náttúru
þings í gær. Á bak við kurteis orð var þung undiralda.
nefningu samtaka og fulltrúar sem
ráðherra tilnefnir. Samsetningin
býður upp á árekstra. Ég hef hitt
ráðið þrisvar sinnum frá því í haust
og hef rætt þessi mál þar. Ég hef
fundið að þar eru einnig uppi skoð-
anir um að óeðlilegt sé hvernig ráð-
ið er skipað.“
Samsetning ráðsins leiðir til
átaka
Ætlar ráðherra að leggja ráðið nið-
ur og láta frjáls félagasamtök fá
peninga þess? „Það eru þrjár lausn-
ir sem aðallega hafa heyrst. I fyrsta
lagi að skipa eingöngu sérfræðinga
í ráðið eftir tilnefningum, en að
enginn sé kosinn í það. I öðru lagi
að allir fulltrúar verði kosnir á Nátt-
úruverndarþingi, sem gengur í
þveröfuga átt. Þriðji möguleikinn er
að leggja ráðið hreinlega niður og
þá með hliðsjón af hlutverki Nátt-
úruverndar ríkisins, en deila út því
fjármagni sem ráðið hefur fengið til
umsýslu, íjórum milljónum króna,
til frjálsra félagasamtaka. Það er
ekki búið að taka neinar ákvarðan-
ir, en ég tel að núverandi samsetn-
ing sé óheppilcg og það hefur sýnt
sig að hún hefur leitt til árekstra.
Menn hafa misjafnar skoðanir á því
hvað ráðið eigi að gera og það staf-
ar af samsetningu ráðsins."
Spilar inn í þetta persónuleg tog-
streita milli Siyjar og Ólafar Guð-
nýjar, fráfarandi formanns ráðsins?
„Alls ekki. Hún tjáði mér í júní,
skömmu eftir að ég varð ráðherra,
að hún vildi hætta sem formaður
ráðsins. Löngu áður en við fórurn
að ræða hlutverk ráðsins. Við höf-
um mismunandi sjónarmið á hlut-
verki ráðsins. Ég sé í lögunum að
ráðið hafi ráðgjafarhlutverki að
gegna og þá þarf það að nota vinnu-
brögð sem samsvara því. Ég er alls
ekki að fara fram á að ráðið sé sam-
mála hvorki umhverfisráðherra,
ríkisstjórn né öðrum í einstökum
málum, en meðan lögin eru eins og
þau eru verður ráðið að breyta um
vinnubrögð," segir Siv.
Ráðiö á að veita aðhald
Þórunn Sveinbjarnardóttir, þing-
inaður Samfylkingarinnar, segir
ljóst að gagnrýni formanns Nátt-
úruverndarráðs sé á rökum reist.
„Nú hefur komið í Ijós að miðað
við lögin sem samþykkt voru 1996
hefur hlutverki ráðsins ekki verið
sinnt. Hlutverkið er skilgreint, en
að mínu mati hefur ráðinu ekld
verið búin sú aðstaða sem ráðið
þarf að hafa. Það nær auðvitað
engri átt að skipa ráð sérfræðinga,
sem á að veita ráðherra ráðgjöf og
leggja faglegt mat á náttúruvernd,
þegar ráðið hefur enga aðra að-
stöðu en heimili formanns ráðsins.
Það þarf auðvitað að búa svo um
hnútana að Náttúruverndarráð geti
starfað að þeim verkefnum sem því
hefur verið falið. Ég er þeirrar
skoðunar að það hafí mjög mikil-
vægt aðhaldshlutverk, að það eigi
að vera til ráðgjafar og eigi að hafa
frumkvæði, eins og formaður ráðs-
ins nefndi í ræðu sinni um skýrslu
ráðsins. Formaðurinn nefndi einn-
íg að ráðið hefði fengið bágt fyrir
og álit þess túlkað sem gagnrýni -
en það er einmitt hlutverk ráðs
Úlöf Guðný Valdimarsdóttir: Viljum
við vera í fararbroddi þjóða heims-
ins í umhverfismálum og skapa
störf með þá stefnu að leiðarljósi
eða viljum viö nýta náttúruauðlindir
og fórna náttúruperlum til að
byggja upp orkufrekan iðnað?
Siv Friðleifsdóttir: Þriðji möguleikinn
er að leggja ráðið hreinlega niður
og þá með hliðsjón af hlutverki
Náttúruverndar ríkisins, en deila út
því fjármagni sem ráðið hefur feng-
ið til umsýslu, fjórum milljónum
króna, til frjálsra félagasamtaka.
Þórunn Sveinbjarnardóttir: Ég sé
ekki í fljótu bragði að annað geti
leyst hitt af, heldur þurfi hvort
tveggja að vera til og vinna saman.
Bæði samtökin og ráðið eiga skilið
miklu betri stuðning frá stjórnvöld-
um en raun ber vitni.
Katrín Fjeldsted: Ráðgefandi hlut-
verk hlýtur að innifela það, að
koma með ábendingar og skoðanir
að fyrra bragði á málum sem þess-
um. Það er síðan ráðherrans að
ákveða hvernig hann fer með
þessa ráðgjöf.