Dagur - 12.03.2000, Blaðsíða 4

20 - MIDVIKUDAGU R 12. APRÍL 2000
Ðujir
MENNTNGA HLÍFIÐ T LANDTNU
■BÆKUR
pjöflamir aðgengir
íslendingiun
Umdeildasta stór-
virki Dostojevskís,
Djöflanir, er komið
í út hjá Máli og
menningu í þýð-
ingu Ingibjargar
Haraldsdóttur.
Bókin kom fyrst út á árunum
1871-72 og er eins konar and-
staeða við næstu bók höfundar
þar á undan, Fávitanum, sem
lýsir hinum algóða manni en í
Djöflunum er fullkominni ill-
sku lýst. Stravigín er syndum
spilltur maður og fullkomið ill-
menni.
1 Djöflunum hyggir Dostojev-
skí, sem oftar, á raunverulegu
sakamáli, morðmáli þar sem við
sögu kom hópur stjórnleysingja
undir forystu Netsjajevs, sem
var ungur byltingarsinni og
handgenginn Bakúnin, helsta
foringja anarkista á 19. öld.
Það morðmál varð Dostojveskí
tilefni til að gera upp sakirnar
við þær hugmyndir sem voru á
sveimi í Rússlandi á þessum
árum og hann áleit hina raun-
verulegu djöfla. Hugmyndir um
sósíalisma, stjórnleysi og guð-
leysi. En þrátt fyrir lýsingar á
illvirkum, fláttskap og fólsku
eru Djöflarnir um leið ein
fyndnasta bók Dostojcvskís,
lull af fáránlegum uppákomum
og spaugilegum karakterum.
Þetta er sjötta bók skáldjöf-
ursins sem Ingihjörg Haralds-
dóttir þýðir úr frummálinu yfir
á íslensku.
Tilfinningagremd og
greindarvísitala
Iðunn hefur gefið út bókina
Tilfinningagreind eftir Daniel
Goleman, bandarískan sálfræð-
ing, sem skrifað hefur metsölu-
hækur um nýjar niðurstöður á
sviði sálfræðirannsókna. Þýð-
andi er Aslaug Ragnars.
I kynningu um
bókin segir m.a:
Höfundur gerir
hér grein fyrir
rannsóknum
sínum sem sýna
að tilfinninga-
greind einstak-
lings getur veg-
ið þyngra en
greindarvístala; hvaða þættir
eru að verki þegar fólk með háa
greindarvísitölu fer halloka og
fólk með tiltölulega lága
greindarvísitölu á velgengni að
fagna. I bókinni er meðal ann-
ars sagt frá nýjum uppgötvun-
um um þá formgerð manns-
heilans sem áhrif hefur á til-
finningalífið og hvernig niður-
stöður henda til að móta megi
tilfinningavenjur barna. Gerð
er grein fyrir mikilvægi tilfinn-
ingagreindar, en helstu þættir
hennar eru skapstilling, þraut-
seigja, atorka og samkennd,
eiginleikar sem skipt geta sköp-
um í lífi og starfi og eru mikil-
vægir í öllum mannlegum sam-
skiptum. Einnig eru kannaðar
þær hættur sem steðja að þeim
sem ekki ná tökum á tillinn-
ingalífl sínu með aldrinum og
hvernig skortur á tilfinninga-
greind verður til að auka ýmsa
áhættuþætti í lífi einstaklings-
ins, svo sem ofbeldishneygð,
þunglyndi, lystarstol eða of-
neyslu af öllu tagi. Síðast en
ekki síst er sagt frá brautryðj-
endastarfi í skólum þar sem
börn læra að takast á við til-
finningar og tileinka sér hæfni í
mannlegum samskiptum,
þannig að þau verði fær um að
ná tökum á lífi sínu.
V__________________________2
Almennt er unga fólkid ánægt með
líflð og stolt af þjóðerni sínu
Draugar og hugs-
anauutningar
Meirihluti ungsfólks á
íslandi, Grænlandi og í
Færeyjwn er þeirrar
skoðunarað á næstu
árum eigi aðgerðirí um-
hvetfismálum að hafa
forgangfram yfir til-
raunir til að auka hag-
vöxt. Ungtfólkáís-
landi reynist vera mest
umhverfissinnað en
Grænlendingar minnst.
Þetta kemur m.a. fram í niður-
stöðum könnunar á lífsskoðunum
ungs fólks í fyrrgreindum þremur
löndum sem Félagsvísindadeild
HÍ, gerði að frumkvæði Vestnor-
ræna ráðsins. Könnunin bregður
Ijósi á lífsgildi og framtíðarsýn
nokkurra framhaldsskólanema við
árþúsundamótin.
Margt fomtnilcgt kemur fram í
niðurstöðunum. Trú á gildi vinnu-
semi er til dæmis ólík eftir lönd-
um. lslendingar hafa mesta trú á
gildi vinnusemi en Færeyingar
minnsta. Færeysku ungmennin
eru lang hneigðust að Guðstrú en
trú á yfirnáttúruleg fyrirbæri eins
og drauga og hugsanaflutninga var
mest meðal Islendinga og lang-
minnst meðal Færeyinga.
Trúa á virðiiigu og trúnað
Afstaða til hjónabands og fjöl-
skyldu var hefðbundin hjá öllum
þorra ungmennanna, óháð Iönd-
um. Langflestir töldu virðingu og
trúnað eiga mestan þátt í farsælu
hjónabandi. I öðru lagi voru efna-
hagsleg gæði sett, í þriðja lagi sam-
skipti og samvinna og sameigin-
legur bakgrunnur var talinn hafa
minnst vægi þeirra atriða sem
spurt var um. Islendingar leggja
heldur meiri áherslu á mikilvægi
samskipta og samvinnu milli
hjóna en Grænlendingar og Fær-
eyingar, en mikilvægi góðs kynlífs
var eina einstaka atriðið í þessum
þætti þar sem hægt var að greina
verulegan mun í afstöðu milli
þjóðanna þriggja. Um 60% svar-
enda frá Grænlandi og Færeyjum
telja það vera mjög mikilvægt sam-
anborið við rúmlega 75% íslend-
inga.
Skemmtanir eru álíka mikils
metnar í öllum löndunum þremur.
Grænlendingar eru lang dugleg-
astir að stunda útivist en Islend-
ingar minnst. Hinsvegar virðast Is-
lendingar virkastir í líkamsþjálfun.
Afstaða til ólíkra hópa fólks var
metin með spurningu um hverja
svarendur gætu ekki hugsað sér að
hafa sem nágranna. Mcirihlutinn
er á móti því að hafa eiturlyfja-
neytendur, ofdrykkjufólk og af-
brotamenn sem nágranna. Tölu-
verður munur er þó á afstöðu
þjóðanna. Islendingar eru mest á
móti ofangreindum bópum en
Færeyingar minnst.
Islendingar vilja
minnka efnishyggjuna
íslendingarnir eru jákvæðastir
þjóðanna þriggja í afstöðu sinni til
Evrópusambandsins en Færeying-
ar neikvæðastir. Færeyingar leggja
mesta áherslu á breytingar í átt að
einfaldari og náttúrulegri lifnaðar-
háttum en Islendingar minnsta.
Islendingar vilja samt minnka efn-
ishyggjuna og auka andleg verð-
mæti en Grænlendingar eru
minnst hrifnir slíkum breytingum.
ÖU bera ungmennin nokkurt
traust til stofnana ríkisins. Traust
til dómstóla er aftur á móti minnst
meðal íslendinga, aðeins þriðj-
ungur þeirra ber mikið traust til
dómstóla samanborið við rúm
60% unga fólksins í Færeyjum og
rétt tæpan helming Grænlend-
inga.
Um 47% þeirra sem þátt tóku í
könnuninni vildu búa í stærra
byggðarlagi en því sem þeir eru í
nú. Þar vegur afstaða Grænlend-
inga þyngst en hinar þjóðirnar eru
ánægðari með hlutskipti sitt hvað
þetta varðar. Hugsanlega hefur
einhver áhrif á þá niðurstöðu að
íslensku framhaldsskólancmarnir
sem spurðir voru komu úr skólum
á höfuðborgarsvæðinu og á Akur-
eyri.
Flestir viðmælenda stefndu á
framhaldsnám, 54% Islendinga
stefndu á háskólanám, 43% Fær-
eyinga og 41% Grænlendinga.
Mildll munur kemur fram á
þcim Ij'ölda sem stefnir ekki á
frekara nám að framhalds-
skólanámi loknu. Tæp 22%
Færeyinga stefna ekki á frekara
nám og urn 10% Islendinga en
aðeins um 3% Grænlendinga stef-
na ekki á frekara nám.
A heildina litið mælast allar
þjóðirnar hamingjusamar og hafa
Færeyingar þar vinninginn en
þegar spurt er nánar um líðan og
sjálfsálit koma íslendingar samt
best út en Færeyingar lakast.
Þegar spurt er um líklega
búsetu í framtíðinni kemur
fram munur milli landa. 41%
svarenda í Grænlandi telja að
þeir komi til með að búa í öðru
landi en Grænlandi í framtíðin-
ni en innan við 30% Færeyinga
og Islendinga hyggjast skipta
um land til búsetu. Danmörk
var það land sem flestir nefndu
sem ákjósanlegt framtíðarland
ef þeir flyttu úr sínu heimalan-
di og átti það við ailar þrjár
þjóðirnar. Þar voru samt
Grænlendingar og Færeyingar
þar með hærra hlutfall en
Islendingar. Um 1 I ungra
Færeyinga og 7% ungra
Grænlendinga vilja helst búa
á íslandi verði þeir að búa utan
heimalandsins.
Greinilegt er að skoðanir
unga fólksins á Islandi, Græn-
landi og í Færeyjum fara saman
í rnjög mörgum málum, þótt
víða megi finna áherslumun. Al-
mennt er unga fólkið ánægt
með lífið, stolt af þjóðerni sínu
(sérstaklega Islendingar) og
virðist hundið sínum átthögum
sterkum böndum.
GUN.
Úthlutunúi
Sagnfræðisjóði
Sagnfræðisjóður dr. Björns Þor-
steinssonar úthlutaði tveimur
styrkjum að upphæð 150.000
krónur þann 20. mars síðastlið-
inn. Styrkirnir komu í hlut Guðna
Th. Jóhannessonar, MA, til að
vinna að doktorsritgerð við Lund-
únaháskóla uni Bretland og haf-
réttarmál á Norður-Atalndshafi
1948- 1961 og Unnar Birnu
Karlsdóttur, MA, til að vinna að
verkefni um sögu ófrjósemisagð-
era á íslandi 1938 -1975, jafn-
framt námi til doktorsprófs við
Háskóla íslands.
Styrkur Sagnfræðisjóðs var afhentur
í Skólabæ: Valgerður Björnsdóttir,
dóttir dr. Björns, Unnur Birna Karls-
dóttir, Margrét Thorlacius sem tók
við styrknum fyrir hönd sonar sínar,
Guðna, og Sveinbjörn Ragnarsson
prófessor og formaður sjóðsstjórn-
ar. Ljósmynd: Jóhanna Úlafsdóttir.